Instytucjonalne przyczyny tworzenia się rządów mniejszościowych w państwach postkomunistycznych Europy Środkowej i Wschodniej
Abstrakt
Zjawisko tworzenia się rządów mniejszościowych w państwach postkomunistycznych w Europie Środkowej i Wschodniej traktowane było jako sytuacja nadzwyczajna i nietypowa dla systemów parlamentarno‑gabinetowych tej części kontynentu. Celem autora artykułu jest wyjaśnienie instytucjonalnych przyczyn formowania się gabinetów rządowych bez poparcia większości parlamentarnej w wybranych państwach Europy Środkowej i Wschodniej przechodzących transformację ustrojową. Autor zakłada zweryfikowanie tezy, że jedną z głównych przyczyn tej sytuacji była niedojrzałość systemu politycznego, w tym szczególnie kształt systemu partyjnego i powiązanego z nim zmieniającego się systemu wyborczego, a także brak doświadczenia wyborczego obywateli poszczególnych państw.
Słowa kluczowe
rząd mniejszościowy; Europa Środkowa i Wschodnia; transformacja
Bibliografia
Bergman T.: Constitutional Design and Government Formation. The Expected Consequences of Negative Parliamentarism. “Scandinavian Political Studies” 1993, Vol. 16 (4).
Dodd L.: Coalitions in Parliamentary Government. Princeton 1976.
Herman V., Pope J.: Minority Governments In Western Democracies. “British Journal of Political Science” 1973, Vol. 3.
Jednaka W.: Gabinety koalicyjne w III RP. Wrocław 2004.
Kubas S.: Dwa gabinety Mirka Topolánka — pomiędzy rządem mniejszościowym a brakiem stabilnego poparcia w Izbie Poselskiej Republiki Czeskiej (2006—2009). W: Rządy mniejszościowe w wybranych państwach świata. Studium prawno‑politologiczne. Red. R. Radek. Katowice 2014.
Migalski M.: Czeski i polski system partyjny. Warszawa 2008.
Mróz R.: Rząd mniejszościowy. „Przegląd Sejmowy” 2013, nr 1.
Nikolenyi C.: Institutional Design and Party Government in Post-Communist Europe. Oxford 2014.
Patyra S.: Rząd Jana Olszewskiego (23 XII 1991 — 5 VI 1992). W: Gabinety koalicyjne w Polsce w latach 1989—1996. Red. M. Chmaj, M. Żmigrodzki. Lublin 1998.
Radek R.: Prawicowe rządy mniejszościowe w III RP. W: Rządy mniejszościowe w wybranych państwach świata. Studium prawno‑politologiczne. Red. R. Radek. Katowice 2014.
Sartori G.: Parties and Party Systems. A Framework for Analysis. Cambridge 1976.
Shepsle K.A., Laver M.: Making and Breaking Governments. Cabinets and Legislatures in Parliamentary Democracies. Cambridge 1996.
Strøm K.: Minority Government and Majority Rule. Cambridge—New York 1990.
Strøm K.: Minority Governments In Parlament Democracies. The Rationality of Nonwinning Cabinet Solutions. “Comparative Political Studies” 1984.
Taylor M., Hermann V.M.: Party System and Government Stability. “American Political Science Review” 1971, No 65.
Zakrzewski P.: Rząd mniejszościowy — zagadnienia definicyjne i przegląd stanowisk teoretycznych. W: Wielowymiarowość systemów politycznych. Teoretyczne założenia i praktyczne uwarunkowania. Red. J. Błuszkowski, J. Zaleśny. Warszawa 2009.
Zieliński E.: Rząd Republiki Bułgarii. W: Rządy w państwach Europy. T. 4. Red. E. Zieliński, J. Zieliński. Warszawa 2007.
Zieliński E.: Rząd Rumunii. W: Rządy w państwach Europy. T. 4. Red. E. Zieliński, J. Zieliński. Warszawa 2007.
Zieliński J.: Rząd Republiki Łotewskiej. W: Rządy w państwach Europy. T. 3. Red. E. Zieliński, J. Zieliński. Warszawa 2006.
Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-1674-6600
Robert Radek, dr nauk humanistycznych w zakresie nauk politycznych, adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Członek Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych. Przedstawiciel młodszych pracowników w Radzie Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego a także Koordynator Programu ‘Erasmus+’. Członek Kolegium Redakcyjnego z ramienia Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa w ogólnopolskim czasopiśmie politologicznym „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” oraz „Pogranicze. Polish Borderland Studies”. Sekretarz czasopisma „Studia Politicae Universitatis Silesiensis”. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problemów funkcjonowania egzekutywy w tym zwłaszcza jakości i skuteczności jej działania, a także zjawiska tzw. rządów mniejszościowych w różnych państwach na świecie. Poza rozwijanym obecnie nurtem badawczym w kręgu jego zainteresowań znajdują się również zagadnienia lokalizmu i regionalizmu w jednoczącej się Europie, w tym zwłaszcza problematyka współpracy transgranicznej, a także różne aspekty funkcjonowania systemów politycznych, a w szczególności systemu politycznego Rzeczypospolitej Polskiej. Autor dwóch monografii i wielu artykułów naukowych a także redaktor trzech prac zbiorowych. Odbył staże zagraniczne w ramach programu „Erasmus” w Uniwersytecie Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy (2008 i 2012, 2016), Uniwersytecie w Stuttgarcie (2009), Uniwersytecie Masaryka w Brnie (2010, 2015), Universytecie Complutense w Madrycie (2014) oraz Uniwersytecie we Florencji (2018).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
