Charakterystyka wyborów samorządowych w Polsce
Abstrakt
W niniejszym artykule przedstawiono zmiany w systemie wyborczym obowiązującym w wyborach samorządowych. Charakteryzując wybory samorządowe w Polsce, skupiono się na kilku istotnych aspektach: współwystępowaniu trzech różnych systemów wyborczych w wyborach na różne szczeble samorządu terytorialnego, wpływie partii politycznych i polityki ogólnokrajowej na kampanie wyborcze, konieczności dostosowania programów partyjnych, postrzeganiu organów wybieranych w wyborach samorządowych, roli i znaczeniu komitetów wyborczych wyborców. Omówiono również kampanię i wyniki wyborcze wyborów samorządowych 2018 roku.
Słowa kluczowe
wybory samorządowe; ordynacja wyborcza; samorząd terytorialny; partie polityczne
Bibliografia
Bez PSL‑u nie będzie zatrzymania PiS‑u — https://www.tvn24.pl/rozmowa-piaseckiego-dogrywka,170,m/wladyslaw-kosiniak-kamysz-o-wynikach-wyborow-samorzadowych,879925.html (dostęp: 22.10.2018).
Chmaj M.: Geneza samorządu terytorialnego. W: Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce. Red. M. Chmaj. Warszawa 2005.
Dane Państwowej Komisji wyborczej — Wybory samorządowe 2014 roku — https://samorzad2014.pkw.gov.pl/ 357_rady_woj (dostęp: 20.10.2018).
Dane Państwowej Komisji Wyborczej — https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia#general_committee_stat. (dostęp: 15.12.2018).
Dane Państwowej Komisji Wyborczej — www.wybory2002.pkw.gov.pl. (dostęp: 1.10.2018).
Dolnicki B.: Samorząd terytorialny. Zakamycze 2006.
Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. Dz.U. 1994, nr 124, poz. 607.
Ferens A., Wiszniowski R.: Władza lokalna w systemie politycznym Rzeczypospolitej Polskiej. W: Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problemy. Red. A. Antoszewski, R. Herbut. Wrocław 1999.
Gendźwiłł A. et al.: Nieważne głosy, ważny problem. Wyniki badania kart do głosowania z wyborów do sejmików województw 2014 — http://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Masz%20Glos/Niewazne%20glosy%20wazny%20problem_Internet2.pdf. (dostęp: 3.11.2018).
Górski A.: Legalna definicja samorządu terytorialnego. Istota samorządu terytorialnego w Konstytucji RP na tle europejskiego prawa konstytucyjnego. „Zarządzanie i Edukacja” 2002, nr 5.
Grzegorz Schetyna o wyniku wyborów samorządowych — https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/grzegorz-schetyna-o-wyniku-wyborow-samorzadowych,878132.html (dostęp: 22.10.2018).
JOW czy STV. Jaki system wyborczy jest lepszy — https://www.rp.pl/Rzecz-oprawie/305209872-JOW-czy-STV-Jaki-system-wyborczy-lepszy.html (dostęp: 27.10.2018).
Kaczyński o zmianie ordynacji: w Polsce jest mnóstwo „księstewek” — muszą być zlikwidowane — https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C780107%2Ckaczynskio-zmianie-ordynacji-w-polsce-jest-mnostwo-ksiestewek---musza-byc-zlikwidowane.htm (dostęp: 3.11.2018).
Kaczyński zadowolony z sondażowych wyników. Co powiedział prezes PiS? — https://www.wprost.pl/wybory-samorzadowe-2018/10162656/kaczynski-zadowolony-zsondazowych-wynikow-co‑powiedzial-prezes-pis.html (dostęp: 3.11.2018).
Kalendarz wyborczy. 9143 zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego — https://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/kalendarz-wyborczy-9143-zawiadomienia-o‑utworzeniu-komitetu-wyborczego,112640.html (dostęp: 3.11.2018).
Kamiński R.: Samorząd terytorialny w III Rzeczypospolitej Polskiej. Odbudowa i jej efekty. Łódź 2014.
Konwencja wyborcza PiS‑u. Obietnice Mateusza Morawieckiego przed wyborami samorządowymi — https://dziennikzachodni.pl/konwencja-wyborcza-pisuobietnice-mateusza-morawieckiego-przed-wyborami-samorzadowymi/ar/13459966 (dostęp: 3.11.2018).
Kuć-Czajkowska K.A.: Miejsce wielkich miast w reformach samorządowych w Polsce po 1990 roku. W: XX lat samorządu terytorialnego w Polsce. Doświadczenia — problemyperspektywy. Red. J. Kowalik, A. Bednarz. Toruń 2011.
Kursa M.: Małgorzata Wassermann prezydentką Krakowa? Opinie polityków: mocna kandydatka, ale nie zna samorządu — http://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,23327206,malgorzata-wassermann-prezydentka-krakowa-opinie-politykow.html (dostęp: 3.11.2018).
Miernik R.: Władza na poziomie samorządowym — idee, partycypacja, kampanie wyborcze. W: A. Kasińska‑Metryka, R. Miernik, B. Zapała: Władza w świecie przywództwa. Przywództwo w świecie władzy. Kielce 2016.
O nieufności i zaufaniu. Komunikat z badań CBOS nr 35/2018. Warszawa 2018 — https://www.cbos.pl (dostęp: 15.12.2018).
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 15 listopada 2006 r. o zbiorczych wynikach wyborów do rad na obszarze kraju, przeprowadzonych w dniu 12 listopada 2006 — https://wybory2006.pkw.gov.pl/kbw/cache/doc/d/obwPKW/wyniki.pdf (dostęp: 12.10.2018).
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej — https://www.infor.pl/akt-prawny/DZU.1998.131.0000861,obwieszczeniepanstwowej-komisji-wyborczej.html (dostęp: 26.10.2018).
Oceny działalności instytucji publicznych. Komunikat z badań CBOS nr BS 94/99. Warszawa 1999 — https://www.cbos.pl (dostęp: 26.10.2018).
Oceny instytucji publicznych. Komunikat z badań CBOS nr 43/2016. Warszawa 2016 — https://www.cbos.pl (dostęp: 26.10.2018).
Pawłowski W.: Frekwencja wyborcza — polska choroba? — http://www.wspolnota.org.pl/index.php?id=9&tx_news_pi1[controller]=News&tx_news_pi1[action]=detail&tx_news_pi1[news]=21603&cHash=defa6714e9bd6ff259b4aaa01833b1ee (dostęp: 15.10.2018).
Piasecki A.K.: Samorząd terytorialny i wspólnoty lokalne. Warszawa 2009.
Czerwcowe wybory do władz lokalnych w świetle naszej ankiety. „Wspólnota” 1994, nr 46.
PO: Wybory samorządowe to pierwsza okazja rozliczenia PiS za „oślą ławkę” w UE — http://wiadomosci.dziennik.pl/wybory-samorzadowe/artykuly/579344,wyboryrozliczenie-pis-trzaskowski-schetyna-buzek-lewandowski.html (dostęp: 3.11.2018).
Polacy bardziej ufają samorządowcom niż posłom i senatorom (sondaż) — http://ciekaweliczby.pl/wybory_samorzadowe/ (dostęp: 15.10.2018).
Politolog: Mamy do czynienia z otwartym włączeniem się premiera w kampanię samorządową — http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1223304,morawiecki-wlaczony-w-samorzadowa‑kampanie.html (dostęp: 3.11.2018).
Regulski J.: Samorząd III Rzeczypospolitej — koncepcje i realizacja. Warszawa 2002.
Regulski J.: Samorządna Polska. Warszawa 2005.
Reif K., Schmitt H.: Nine Second-order National Elections: a Conceptual Framework for the Analysis of European Election Results. “European Journal of Political Research” 1980, Vol. 8, No 1.
Sandecki M.: „Złota gwiazda PiS”, czyli zawrotna kariera polityczna Kacpra Płażyńskiego — http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,24119690,zlotagwiazda-pis-czyli-zawrotna-kariera-polityczna-kacpra.html (dostęp: 3.11.2018).
Sarnecki P.: Ordynacja wyborcza w wyborach samorządowych. W: Wybory samorządowe w kontekście mediów i polityki. Red. M. Magoska. Kraków 2008.
Schetyna pisze o „fatalnej” polityce PiS i wieszczy Polexit. Pawłowicz niezrażona: „buńczuczne okrzyki” — https://www.wp.pl/?s=wiadomosci.wp.pl%2Fsgwpsgfirst-6284393059018369a (dostęp: 1.11.2018).
Sieklucki D.: Praktyczne konsekwencje zmian samorządowego systemu wyborczego w kodeksie wyborczym — uwagi i refleksje na tle wyborów 2014 roku. „Polityka i Społeczeństwo” 2015, nr 3(13).
Tocqueville A.: O demokracji w Ameryce. [Przeł. M. Król]. Warszawa 1976.
Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Dz.U. 2002, Nr 113, poz. 984 z późn. zm.
Ustawa z dnia 20.06.2002 r., o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, Dz.U. 2002, Nr 113, poz. 984.
Ustawa z dnia 26.07.2002 o zmianie ustawy — Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Dz.U. 2002, Nr 127, poz. 1089.
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. „Kodeks wyborczy”. Dz.U. 2011, Nr 21, poz. 112 oraz Dz.U. z 2018, poz. 754, 1000, 1349.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Dz.U. Nr, 16, poz. 94.
Więcek P.: Około 398 komitetów wyborczych weźmie udział w wyborach samorządowych w województwie świętokrzyskim — https://echodnia.eu/swietokrzyskie/okolo-398-komitetow-wyborczych-wezmie-udzial-w-wyborach-samorzadowychw-wojewodztwie-swietokrzyskim/ar/13445109 (dostęp: 3.11.2018).
Wojnicki J.: Samorządy lokalne w Polsce i w Europie. Pułtusk 2008.
Wojtczuk M.: Szef PKW: Jaki i Trzaskowski przekroczyli granicę między działalnością posła a kampanią — http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,23366862,szef-pkw-jaki-i-trzaskowski-przekroczyli-granice-miedzy-dzialalnoscia.html (dostęp: 1.11.2018).
Wójcik S.: Samorząd i państwo. Przyszłość i odpowiedzialność. Lublin 2013.
Wójcik S.: Samorząd terytorialny w Polsce w XX wieku. Lublin 1999.
Wybory samorządowe — znaczenie, gotowość uczestnictwa oraz zainteresowanie decyzjami władz różnych szczebli. Komunikat z Badań CBOS, Nr 23/2018. Warszawa 2018 — https://www.cbos.pl (dostęp: 3.11.2018).
Wybory samorządowe 1990 roku — https://www.infor.pl/prawo/wybory/samorzadowe/686962,Wybory-samorzadowe-1990-r.html (dostęp: 15.10.2018).
Wybory samorządowe 2010 — geografia wyborcza — https://wybory2010.pkw.gov.pl (dostęp: 14.10.2018).
Wybory samorządowe 2010 — https://www.tvn24.pl/raporty/wybory-samorzadowe-2010-i-tura,316 (dostęp: 15.10.2018).
Wybory samorządowe: zainteresowanie nimi, deklaracje udziału oraz preferencje po ogłoszeniu terminu głosowania. Komunikat z badań CBOS nr 115/2018. Warszawa 2018 — https://www.cbos.pl (dostęp: 18.12.2018).
Zainteresowanie wyborami samorządowymi i gotowość udziału w nich. Komunikat z badań CBOS nr 59/2018. Warszawa 2018 — https://www.cbos.pl (dostęp: 18.12.2018).
Zarycki T.: Wybory samorządowe w 1998 roku. W: Decentralizacja terytorialnej organizacji kraju: założenia, przygotowanie, ustawodawstwo. Red. G. Gorzelak. Warszawa 1999.
Żabka B: Znaczenie polskich partii w lokalnych systemach politycznych. W: XX lat samorządu terytorialnego w Polsce. Doświadczenia — problemy‑perspektywy. Red. J. Kowalik, A. Bednarz. Toruń 2011.
Instytut Zarządzania, Wydział Prawa, Administracji i Zarządzania, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Polska
https://orcid.org/0000-0001-9256-3027
Rafał Miernik, dr w zakresie nauk o polityce, członek Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych, sekretarz Polskiego Towarzystwa Marketingu Politycznego. W pracy naukowej zajmuje się marketingiem politycznym i public relations.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
