Wpływ broni masowego rażenia na bezpieczeństwo międzynarodowe w II dekadzie XXI wieku
Abstrakt
W artykule przedstawiono przyczyny, dla których w ciągu obecnej dekady nastąpił znaczący wzrost zagrożenia bronią masowego rażenia. Pomimo wieloletnich wysiłków społeczności międzynarodowej broni tej nie udało się wyeliminować ani znacząco ograniczyć jej arsenałów czy też wykluczyć możliwość jej budowy lub transferu. Wzrosło natomiast znaczenie broni masowego rażenia, zwłaszcza jądrowej, jako czynnika siły w stosunkach międzynarodowych. Tendencja ta prawdopodobnie utrzyma się w dającej się przewidzieć przyszłości. Dlatego też podczas opracowywania artykułu skoncentrowano się na wyjaśnieniu mechanizmów tego procesu i jego powiązań z wieloma innymi wydarzeniami i faktami mającymi wpływ na bezpieczeństwo międzynarodowe. Należy tu podkreślić szczególne znaczenie, jakie przypisano roli precyzyjnego szacowania ryzyka stwarzanego przez broń masowego rażenia i określeniu jego hierarchii. Ponadto przedstawiono formy i metody działania państw i organizacji międzynarodowych w zakresie zapobiegania proliferacji (w ramach traktatów rozbrojeniowych i forów nieformalnych) oraz dokonano oceny ich efektywności.
Słowa kluczowe
broń masowego rażenia; proliferacja; odstraszanie nuklearne; rozbrojenie
Bibliografia
http://nssarchive.us/NSSR/2010.pdf.https://2009-2017.state.gov/t/avc/rls/164722.htm (accessed: 2.05.2019).
https://www.state.gov/t/avc/newstart/290759.htm (accessed: 4.05.2019).
Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons, art. 1 — http://www.icanw.org/wpcontent/uploads/2017/07/TPNW-English1.pdf (accessed: 12.07.2019)
https://media.defense.gov/2018/Feb/02/2001872886/-1/-1/1/2018-NUCLEAR-POSTURE-REVIEW-FINAL-REPORT.PDF (accessed: 14.06.2019).
Uppsala Conflict Data Programme conducted at the Uppsala University — https://ucdp.uu.se/#/encyclopedia (accessed: 15.07.2019).
https://web.archive.org/web/20150721195150 (accessed: 28.05.2019).
http://www.rusemb.org.uk/press/2029 (accessed: 28.05.2019).
https://www.ctbto.org/ (accessed: 2.07.2019).
https://www.ctbto.org/nuclear-testing/history-of-nuclear-testing/types-of-nuclearweapons-tests/ (accessed: 2.07.2019).
https://www.globalzero.org/about-us/our-mission (accessed: 2.05.2019).
Zobowiązania międzynarodowe Polski w dziedzinie kontroli eksportu — informacje ogólne — https://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/polityka_bezpieczenstwa/nieproliferacja_broni_masowego_razenia/najwazniejsze_porozumienia_i_inicjatywy_z_zakresu_nieproliferacji_i_rozbrojenia_bmr/page_30286 (accessed: 14.07.2019).
https://www.newsweek.pl/swiat/spoleczenstwo/pokojowa-nagroda-nobla-2017-ican/2gzcych (accessed: 12.06.2019).
Statement by UN Ambassador N. Haley of 27 March 2017 — https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2017-03-27/rozmowy-onz-o-zakazie-broni-atomowej-bez-usa-wielkiej-brytanii-i-francji/ (accessed: 20.06.2019).
https://www.romereports.com/en/2017/11/10/pope-francis-on-nuclear-arms-international-relations-cannot-be-dominated-by-military-strength (accessed: 16.06.2019).
https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/wystapienia/art,420,wystapienie-prezydenta-rp-andrzeja-dudy-podczas-debaty-wysokiego-szczebla-rady-bezpieczenstwa-onz.html (accessed: 16.06.2019).
https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/rosja-armia-poswieci-szczegolnauwage-strategicznej-broni-jadrowej,700059.html (accessed: 2.06.2019).
https://www.tvp.info/16832858/putin-testuje-rakiete-i-straszy-bronia-atomowa-nuklearny-atak-mozliwy-ekspert-w-zasadzie-tak (accessed: 2.06.2019).
https://www.tvp.info/34294949/szef-nato-z-rezerwa-o-traktacie-onz-o-zakazie-broni-jadrowej-nie-zbliza-nas-do-celu (accessed: 12.06.2019).
https://www.wprost.pl/swiat/10107516/korea-polnocna-przekazywala-syrii-materialydo-tworzenia-broni-chemicznej-onz-opracowalo-raport.html (accessed: 4.07.2019).
Information note of 4 June 2019 by the Defence Attaché in India.
Information note of 6 June 2019 by the Defence Attaché in Moscow.
Kacprzyk A.: Polityka jądrowa USA a odstraszanie w Europie, notatki z wykładu. War Studies University, 11 April 2018. Unpublished material.
Kosieradzka A., Zawiła-Niedźwiecki J.: Zaawansowana metodyka oceny ryzyka w publicznym zarządzaniu kryzysowym. Kraków—Legionowo 2016.
Krasner S.: Structural Causes and Regime Consequences: Regimes as Intervening Variables. In: International Regimes. Ed. S. Krasner. Ithaca 1983.
Król S.: Broń chemiczna w drugie dekadzie XXI wieku. “Biuletyn CSOPBMR” 2016, Issue 6(16).
Kubowski J.: Broń jądrowa. Warszawa 2008.
Kupiecki R.: Visegrad Defence Cooperation: From Mutual Support to Strengthening NATO and the EU. A Polish Perspective. Report No. 35. Centre for European Policy, 2013.
Lachowski Z.: Nuklearne rozbrojenie i nieproliferacja: geneza, stan i perspektywy. “Bezpieczeństwo Narodowe” 2012, nr 22, II.
Metodyka prognozowania i oceny strat w rejonach uderzeń jądrowych. Warszawa 1991.
Michailiuk B.: Broń biologiczna jako zagrożenie bezpieczeństwa państwa. Warszawa 2015.
Michalski T.: Statystyka. Podręcznik. Warszawa 2004.
Młynarczyk M.: Obrona przed bronią masowego rażenia w operacjach połączonych DD/3.8(A). Bydgoszcz 2013.
National Security Strategy 2010.
Note of 19 June 2019 by the Defence Attaché in Washington.
Ostaszewski P.: Międzynarodowe stosunki polityczne. Zarys wykładów. Warszawa 2008.
Podstawy mikrobiologii lekarskiej. Podręcznik dla studentów. Red. L. Jabłoński. Warszawa 1979.
Polish Act of 5 December 2008 on the Prevention and Control of Infections and Infectious Diseases in People (Dz.U. of 2008 no. 234 item 1570).
Protocol of 1990 to The Treaty on the Limitation of Underground Nuclear Weapon Tests — Threshold Test Ban Treaty (TTBT) of 1974.
Protocol to the Treaty Between The United States of America and the Russian Federation on Measures for the Further Reduction and Limitation of Strategic Offensive Arms.
„Przegląd Statystyczny Warszawy” 2018, nr 1.
Redziak Z.: Niepewność w podejmowaniu decyzji. “Zeszyty Naukowe AON” 2013, nr 2(91).
Regulation of the Council of Ministers of 7 January 2013 on contamination detection and announcement as well as competence of authorities in these matters (Dz.U. of 2013 item 96).
SIPRI Yearbook 2018 Armaments, Disarmament and International Security.
Statement by Russian Minister of Foreign Affairs Sergey Lavrov of 20 January 2018 — https://zmianynaziemi.pl/wiadomosc/usa-buduje-nowe-bomby-atomowerosja-odmawia-podpisania-traktatu-o-eliminacji-broni (accessed: 12.06.2019).
Suda A.: Traktat o Całkowitym Zakazie Prób z Bronią Jądrową — niedokończony rozdział rozbrojenia nuklearnego. “Ekoatom” 2013, nr 9.
Szybalski M.: Broń chemiczna w syryjskiej wojnie domowej 2011—2018. “Biuletyn CSOPBMR” 2018, nr 2(14).
The Treaty Between The United States of America and the Russian Federation on Measures for the Further Reduction and Limitation of Strategic Offensive Arms.
Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons.
US Department of State, Bureau of Arms Control, Verification and Compliance. Warsaw Summit Communiqué Issued by the Heads of State and Government Participating in the Meeting of the North Atlantic Council in Warsaw 8—9 July 2016.
Wątor W.: Przeciwdziałanie terroryzmowi CBRN w świetle prawa polskiego. W: Zarządzanie kryzysowe w aspekcie zagrożeń terrorystycznych. Red. B. Michailiuk J., Solarz, J. Stempień. Warszawa 2019.
Wątor W.: Terroryzm CBRN — wyzwanie dla służb i administracji publicznej. W: Wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego i narodowego pod koniec drugiej dekady XXI wieku. Red. K. Czornik, M. Szynol. Katowice 2017.
Wojciechowski J.: Pokojowy Nobel 2017 a broń jądrowa. “Biuletyn CSOPBMR” 2017, nr 4.
Wolanin J.: Zarys teorii bezpieczeństwa obywateli. Ochrona ludności na czas pokoju. Warszawa 2005.
Zapobieganie stratom w przemyśle. Red. A.S. Markowski. Cz. 3: Zarządzanie bezpieczeństwem procesowym. Łódź 2000.
Centrum Szkolenia Obrony Przed Bronią Masowego Rażenia w SZ RP, Akademia Sztuki Wojennej Polska
https://orcid.org/0000-0002-9402-5350
Włodzimierz Wątor, płk dr, szef Centrum Szkolenia Obrony Przed Bronią Masowego Rażenia w SZ RP (Akademia Sztuki Wojennej), adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych (Uniwersytet Śląski).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
