Ewolucja pozycji międzynarodowej USA w okresie pozimnowojennym

Katarzyna Czornik

Published: 2018-06-19

Vol. 21 (2018)

Ewolucja pozycji międzynarodowej USA w okresie pozimnowojennym

Katarzyna Czornik

Abstract

Abstrakt: Ewolucja pozycji międzynarodowej USA w okresie pozimnowojennym

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie ewolucji pozycji międzynarodowej Stanów Zjednoczonych w okresie pozimnowojennym. Celem jest również dokonanie analizy poszczególnych etapów w budowaniu pozycji supermocarstwa w ostatniej dekadzie XX i w dwóch pierwszych dekadach XXI wieku. W artykule zostaną ukazane główne instrumenty wykorzystywane przez USA na rzecz umacniania pozycji supermocarstwa, jej percepcja zarówno przez amerykańskich decydentów politycznych (Demokratów i Republikanów), jak i przez pozostałych aktorów areny międzynarodowej (analiza stopnia i woli akceptacji supremacji USA na arenie międzynarodowej).

Słowa kluczowe: Stany Zjednoczone, supermocarstwo, strategia, bezpieczeństwo

Abstract: The evolution of the USA international position in the post-cold war period

The main aim of this article is to analyze the evolution of the international position of the United States in the post‑ cold war period. Another objective is also to analyze the stages in the process of building the position of the superpower in the last decade of the 20th and in the 21th century. The article will show the main instruments used by the US to strengthen the position of the superpower, its perception by American political decision makers (Democrats and Republicans) and by other actors of the international environment (analysis of the degree and willingness to accept US supremacy on the international scene).

Key words: the United States of America, superpower, strategy, security

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Czornik, K. (2018). Ewolucja pozycji międzynarodowej USA w okresie pozimnowojennym. Studia Politicae Universitatis Silesiensis, 21. Retrieved from https://journals.us.edu.pl/index.php/SPUS/article/view/6455

References

Address before a Joint Session of the Congress on the Persian Gulf Crisis and the Federal Budget Deficit (September 11, 1990), Public Papers, George Bush Pre-sidential Library and Museum — http://bushlibrary.tamu.edu/research/public_papers.php?id=2217&year=1990&month=9 (dostęp: 27.10.2017).
Google Scholar

Address before a Joint Session of the Congress on the State of the Union (January 29, 1991), Public Papers, George Bush Presidential Library and Museum — http://bushlibrary.tamu.edu/research/public_papers.php?id=2656&year=1991&month=1 (dostęp: 27.10.2017).
Google Scholar

Amerykańscy prezydenci. 41 historycznych portretów od Jerzego Waszyngtona do Billa Clintona. Przeł. M. Śnieciński. Red. J. Heideking. Wrocław 1999.
Google Scholar

Beaumontan d P., Wintour P.: Kosovo. The Untold Story (July 18, 1999) — https://www.theguardian.com/world/1999/jul/18/warcrimes.balkans (dostęp: 29.10.2017).
Google Scholar

Borger J., Beaumont P.: Defiant Donald Trump Confirms US Will Recognise Jerusalem as Capital of Israel (7 December, 2017) — https://www.theguardian.com/us-news/2017/dec/06/donald-trump-us-jerusalem-israel-capital (dostęp: 9.12.2017).
Google Scholar

Boyle M.: Obama ‘Leading from behind’ from Libya (August 27, 2011) — https://www.theguardian.com/commentisfree/cifamerica/2011/aug/27/obama-libya-leadership-nato (dostęp: 22.10.2017).
Google Scholar

Brooks S.G.,Wohlforth W.C.: American Primacy in Perspective. “Foreign Affairs” 2002, Vol. 81, No 4 — https://www.belfercenter.org/sites/default/files/files/publication/american_primacy_in_perspective.pdf (dostęp: 22.10.2017).
Google Scholar

Bruno G.: National Missile Defense: A Status Report. Council on Foreign Relations (September 17, 2009) — https://www.cfr.org/backgrounder/national-missile-defense-status-report (dostęp: 1.11.2017).
Google Scholar

Brzeziński Z.: Wielka szachownica. Główne cele polityki amerykańskiej. Przeł. T. Wyżyński. Warszawa 1999.
Google Scholar

Brzeziński Z.: Bezład. Polityka światowa u progu XXI wieku. Przeł. K. Murawski. Warszawa [b.r.w.].
Google Scholar

Brzeziński Z.: Spadek po zimnej wojnie. Przeł. A. Wilk. Warszawa 1993.
Google Scholar

Brzeziński Z.: Strategiczna wizja. Ameryka a kryzys globalnej potęgi. Przeł. K. Skonieczny. Kraków 2013.
Google Scholar

Brzeziński Z.: Wybór. Dominacja czy przywództwo. Przeł. B. Pietrzyk. Kraków 2004.
Google Scholar

Buchanan P.J.: Prawica na manowcach, czyli jak neokonserwatyści zniweczyli reaganowską rewolucję i zawłaszczyli prezydenturę Busha. Przeł. J. Morka. Wrocław 2005.
Google Scholar

Burbach R., Tarbell J.: Imperial Overstretch. George W. Bush and the Hubris of Empire. London—New York 2004.
Google Scholar

Bush Administration 2001—2009 — https://www.amicc.org/bush-administration-1 (dostęp: 1.11.2017).
Google Scholar

Bush G.H., Scowcroft B.: Świat przekształcony. Przeł. J.J. Górski. Warszawa 2000.
Google Scholar

Ciralsky A.: Tycoon, Contractor, Soldier, Spy. “Vanity Fair” (January, 2010) — http://www.vanityfair.com/politics/features/2010/01/blackwater-201001 (dostęp: 25.10.2017).
Google Scholar

Clinton B.: Moje życie. Przeł. P. Amsterdamski, P. Baiter, B. Gadomska. Warszawa 2004.
Google Scholar

Cooley J.K.: Playback. America’s Long War In the Middle East. New York 1991.
Google Scholar

Council on Foreign Relations: Richard Haasss Makes the Case that Foreign Policy Begins at Home, in New Book (April 30, 2013) — https://www.cfr.org/news‑releases/richard‑Haasss‑makes‑case‑foreign‑policy‑begins‑home‑new‑book (dostęp: 26.10.2017).
Google Scholar

Czornik K.: Irak w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych w okresie pozimnowojennym. Katowice 2011.
Google Scholar

Donald Trump’s Foreign Policy Speech (April 27, 2016) — https://www.nytimes.com/2016/04/28/us/politics/transcript‑trump‑foreign‑policy.html (dostęp: 22.10.2017).
Google Scholar

Full text of President Obama’s Speech on Afghanistan (July 6, 2016) — https://www.stripes.com/news/full‑text‑of‑president‑obama‑s‑speech‑on‑afghanistan‑july‑6-2016‑1.417760 (dostęp: 22.10.2017).
Google Scholar

Gabuev A. et al.: Why Do Brazil, Russia, India, and China Need BRICS? Carnegie Moskow Center — http://carnegie.ru/commentary/60636 (dostęp: 3.11.2017).
Google Scholar

German H.: The Terrorist Attack on America. In: 11 September. Religious Perspectives on the Causes and Consequences. Eds. I. Markham, I. M. Abu‑Rabi. Oxford 2002.
Google Scholar

Haass R.M.: Rozważny szeryf. Stany Zjednoczone po zimnej wojnie. Przeł. A. Niedzielski. Warszawa 2004.
Google Scholar

Hanahoe T.: America Rules. US Foreign Policy, Globalization and Corporate USA. Brandon—Dublin 2003.
Google Scholar

Hollis R.: Gulf Security: No Consensus. London 1993.
Google Scholar

Huntington S.P.: America in the World. „The Hedgehog Review”, Spring 2003 — http://www.iasc‑culture.org/THR/archives/America/5.1CHuntington.pdf (dostęp: 27.10.2017).
Google Scholar

Huntington S.P.: Kim jesteśmy. Wyzwania dla amerykańskiej tożsamości narodowej. Przeł. B. Pietrzyk. Kraków 2007.
Google Scholar

Huntington S.P.: The Lonely Superpower. “Foreign Affairs” 1999, Vol. 78, No 2 — http://www.academia.edu/4967721/Huntington_1999_Lonely_Superpower (dostęp: 26.10.2017).
Google Scholar

Huntington S.P.: Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego. Przeł. H. Jankowska. Warszawa 2000.
Google Scholar

Joint Comprehensive Plan of Action, Vienna (July 14, 2015) — http://www.eeas.europa.eu/archives/docs/statements‑eeas/docs/iran_agreement/iran_joint‑comprehensive‑plan‑of‑action_en.pdf (dostęp: 29.05.2017).
Google Scholar

Kagan R.: Potęga i Raj. Ameryka i Europa w nowym porządku świata. Przeł. W. Turopolski. Warszawa 2003.
Google Scholar

Kaplan L.F., Kristol W.: The War over Iraq. Saddam’s Tyranny and America’s Mission. San Francisco 2003.
Google Scholar

Kennedy P.: Has the US Lost Its Way? (March 3, 2002) — https://www.theguardian.com/world/2002/mar/03/usa.georgebush (dostęp: 29.10.2017).
Google Scholar

Kissinger H.: Dyplomacja. Przeł. S. Gąbiński, G. Woźniak, I. Zych. Warszawa 2004.
Google Scholar

Kissinger H.: Porządek światowy. Przeł. M. Antosiewicz. Wołowiec 2016.
Google Scholar

Kissinger H.A.: Opening Statement by dr. Henry A. Kissinger before the United State Senate Committee on Armed Services at the Hearing Convened to Discuss ”Global Challenges and U.S. National Security Strategy”. Washington D.C. (January 29, 2015) — http://www.henryakissinger.com/speeches/012915.html (dostęp: 25.10.2017).
Google Scholar

Kiwerska J.: Gra o Europę. Bezpieczeństwo europejskie w polityce Stanów Zjednoczonych pod koniec XX wieku. Poznań 2000.
Google Scholar

Kiwerska J.: Między izolacjonizmem a zaangażowaniem. Europa w polityce Stanów Zjednoczonych od Wilsona do Roosevelta. Poznań 1995.
Google Scholar

Koziej S.: Prewencyjna strategia bezpieczeństwa międzynarodowego. „Sprawy Międzynarodowe” 2004, nr 4.
Google Scholar

Krauthammer Ch.: The Unipolar Moment Revisited. “The National Interest” 2002, No 3.
Google Scholar

Krzeczunowicz A.: Wojna prewencyjna. Nowa doktryna wojenna czy echo przeszłości? „Sprawy Międzynarodowe” 2005, nr 3.
Google Scholar

Kuźniar R.: Ankieta Rocznika Strategicznego: Czy atak terrorystyczny z 11 września 2001 r. można uznać za początek nowej ery w stosunkach międzynarodowych. „Rocznik Strategiczny 2002/2003” 2003, T. 7.
Google Scholar

Mailer N.: Heiliger Krieg: Amerikas Kreuzung. Rewohlt—Hamburg 2003.
Google Scholar

Malendowski W.: Nowy ład międzynarodowy. W: Stosunki międzynarodowe. Red. W. Malendowski, Cz. Mojsiewicz. Wrocław 2000.
Google Scholar

Malone D.M., Khong Y.F.: Unilateralism and U.S. Foreign Policy: International Perspectives. In: Unilateralism and U.S. Foreign Policy: International Perspectives. Eds. D.M. Malone, Y.F. Khong. Boulder 2003 — https://www.rienner.com/uploads/47d832b1257af.pdf (dostęp: 29.10.2017).
Google Scholar

A National Security Strategy of Engagement and Enlargement. The White House, February 1995 — http://www.dtic.mil/doctrine/doctrine/research/nss.pdf (dostęp: 1.11.2017).
Google Scholar

National Security Strategy 2006 of the United States of America (March, 2006) — http://www.iwar.org.uk/military/resources/nss‑2006/nss2006.pdf (dostęp: 25.10. 2017).
Google Scholar

The Nobel Prize in Peace 2009. Barack H. Obama. Oslo (October 9, 2009) — http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2009/press.html (dostęp: 25.10. 2017).
Google Scholar

Nye jr J.S.: Konflikty międzynarodowe. Wprowadzenie do teorii i historii. Przeł. M. Madej. Warszawa 2009.
Google Scholar

Oezel Y.: The Impact of the “Unipolar Moment” on US Foreign Policies in the Mid‑East (September 13, 2015) — http://www.e‑ir.info/2015/09/13/the‑impact‑of‑theunipolar‑moment‑on‑us‑foreign‑policies‑in‑the‑mid‑east/ (dostęp: 25.10.2017).
Google Scholar

Open Lester to President Bush: „Lead the World to Victory”. Project for the New Century. In: The Iraq War Reader. History, Documents, Opinions. Eds. M.L. Sifry, C. Cerf. New York 2003. Parkins on J.: US‑Led Coalition Hitting ISIS ‘Harder Than Ever,’ Obama Says (December 14, 2015) — http://abcnews.go.com/Politics/us‑led‑coalition‑hittingisis‑harder‑obama/story?id=35753628 (dostęp: 25.10.2017).
Google Scholar

Pas zewski T.: Wojna z terroryzmem — próba bilansu. „Sprawy Międzynarodowe” 2008, nr 2.
Google Scholar

President Barack Obama’s Leadership Styles (May 24, 2016) — https://toughnickel.com/business/Barack‑Obamas‑Leadership‑Styles (dostęp: 27.10.2017).
Google Scholar

President Bush Delivers Graduation Speech at West Point. United States Military Academy West Point, New York (June 1, 2002) — http://georgewbush‑whitehouse.archives.gov/news/releases/2002/06/20020601‑3.html (dostęp: 25.10.2017).
Google Scholar

„Rocznik Strategiczny 1998/1999” 1999, T. 4.
Google Scholar

„Rocznik Strategiczny 1999/2000” 2000, T. 5.
Google Scholar

„Rocznik Strategiczny 2001/2002” 2002, T. 7.
Google Scholar

Soros G.: Bańka amerykańskiej supremacji. Przeł. D. Chylińska. Kraków 2004.
Google Scholar

Stelzer I.: Neokonserwatyści i ich krytycy. W: Neokonserwatyzm. Red. R.L. Bartley, I. Stelzer. Przeł. D. Suwik, A. Warso, T. Żyro. Warszawa 2007.
Google Scholar

Surdykowski J.: Dokąd zmierza Ameryka? Czyli drugie czytanie Tocqueville’a. Warszawa 2001.
Google Scholar

Szymborski W.: Irak: casus belli. „Sprawy Międzynarodowe” 2003, nr 2.
Google Scholar

Tanner S.: Wojny Bushów. Ojciec i syn jako zwierzchnicy sił zbrojnych. Przeł. J. Lang. Wrocław 2007.
Google Scholar

US Depatment of State Archive: Address to a Joint Session of Congress and the American People — http://www.whitehouse.gov/news/releases/2001/09/20010920‑8.html (dostęp: 25.10.2017).
Google Scholar

Vall M. du: Neokonserwatyzm w Stanach Zjednoczonych. Od Żywotnego Centrum do epoki Reagana. Kraków 2011.
Google Scholar

Watkins E.: Trump: US Will Act Unilaterally on North Korea if Necessary (April 3, 2017) — http://edition.cnn.com/2017/04/02/politics/donald‑trump‑north‑korea/index.html (dostęp: 26.10.2017).
Google Scholar

The White House Was hington: National Security Strategy (May, 2010) — http://www.whitehouse.gov/sites/default/files/rss_viewer/national_security_strategy.pdf (dostęp: 25.10.2017).
Google Scholar

The White House: The National Security Strategy (September, 2002) — http://georgewbush‑whitehouse. archives.gov/nsc/nss/2002/ (dostęp: 25.10.2017).
Google Scholar

Wilk A.: Rola Stanów Zjednoczonych w kształtowaniu porządku międzynarodowego po zimnej wojnie. W: Stany Zjednoczone. Obrona hegemonii w XXI wieku. Red. K.A. Kłosiński. Lublin 2009.
Google Scholar

Youngs T., Oakes M.: Iraq: “Desert Fox” and Policy Developments. House of Commons Library. “Research Paper” 1999, No 13 (February 10, 1999).
Google Scholar

Zając J.: Koncepcja bezpieczeństwa USA. W: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Red. R. Zięba . Warszawa 2008.
Google Scholar

Zając J.: Koncepcja polityki zagranicznej USA po zimnej wojnie. W: Polityka zagraniczna USA po zimnej wojnie. Red. J. Zając. Toruń 2005.
Google Scholar

Zając J.: Polityka zagraniczna USA. W: Polityka zagraniczna. Aktorzy — potencjały — strategie. Red. T. Łoś‑Nowak. Warszawa 2011.
Google Scholar

Zaleski B.W: Przywództwo Stanów Zjednoczonych w systemie stosunków międzynarodowych po „zimnej wojnie”. W: Nowe role mocarstw. Red. B. Mrozek, S. Bieleń. Warszawa 1996.
Google Scholar

Katarzyna Czornik

katarzyna.czornik@us.edu.pl

Affiliation:

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa

Bio Statement (e.g., department and rank)

dr nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce; adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa (Zakład Stosunków Międzynarodowych) Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zainteresowania badawcze: Bliski Wschód w stosunkach międzynarodowych; polityka zagraniczna Stanów Zjednoczonych (ze szczególnym uwzględnieniem polityki Stanów Zjednoczonych wobec Bliskiego Wschodu i Federacji Rosyjskiej); terroryzm międzynarodowy i fundamentalizm islamski; konflikty zbrojne i spory międzynarodowe; bezpieczeństwo międzynarodowe; polityka zagraniczna Polski. Wybrane publikacje autorstwa: Irak w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych w okresie pozimnowojennym (Katowice 2011); Bliski Wschód w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych w latach 1945— 2012 (Katowice 2012); System konstytucyjny Islamskiej Republiki Iranu (Warszawa 2014); również wiele publikacji pod współredakcją naukową.

Vol. 21 (2018)
Published: 2018-06-29

ISSN: 1895-3492

eISSN: 2353-9747

10.31261/spus

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit