„Powinny trybut synowskiej miłości”, czyli o oratorskich obowiązkach wobec rodziców
Abstrakt
“Powinny trybut synowskiej miłości” is a series of oratorical behaviours a noble son was obliged to practise regarding his closest relatives, especially parents. The art of composing letters, and reciting speech as well as congratulation poems on the occasion of various annual festivals started in the Old-Polish period as early as the boy was a few years old. From that time, a Polish nobel child was taught skills that he was to use in his whole life. The article discusses a rich collection of texts from the 17th and 18th centuries that were to be used as the models for imitation, both for the younger and older noble sons.
Bibliografia
Barłowska Maria. 2010. Swada i milczenie. Zbiory oratorskie XVII–XVIII wieku – prolegomena filologiczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Bartnicka Kalina, Tadeusz Bieńkowski, red. 2000. Ratio atque institutio studiorum SJ, czyli Ustawa szkolna Towarzystwa Jezusowego (1599). Warszawa.
Brożek Jan. 1963. Gratis abo Dyskurs I Ziemianina z Plebanem. W Literatura antyjezuicka w Polsce 1578-1625, red. Janusz Tazbir, 184-193. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Budzyński Józef. 2003. Paideia humanistyczna, czyli wychowanie do kultury. Studium z dziejów klasycznej edukacji w gimnazjach XVI–XVIII wieku (na przykładzie Śląska). Częstochowa: Wydawnictwo WSP.
Bystroń Jan Stanisław. 1976. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII. T. 1–2. Wrocław.
Grzebień Ludwik, Stanisław Obirek, red. 1993. Jezuici a kultura polska. Materiały sympozjum z okazji Jubileuszu 500-lecia urodzin Ignacego Loyoli (1491–1991) i 450-lecia powstania Towarzystwa Jezusowego (1540–1990). Kraków, 15-17 lutego 1991 r. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Kurdybach Łukasz, red. 1965. Historia wychowania. T. 1. Warszawa: PWN.
Mokrzecki L., K. Puchowski. 1995. „Programy szkolnictwa staropolskiego w XVI i XVII w. Kierunki zmian”. Kwartalnik Pedagogiczny 3.
Możdżeń Stanisław Ignacy. 2005. Historia wychowania do 1795. Kielce: Wydawnictwo Diecezjalne.
Obirek Stanisław. 1996. Jezuici w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1564–1668. Działalność religijna, społeczno-kulturalna i polityczna. Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego.
Paszenda Jerzy, red. 1994. Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce. Wybór artykułów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Ślękowa Ludwika. 1991. Muza domowa. Okolicznościowa poezja rodzinna czasów renesansu i baroku. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Trębska Małgorzata. 2011. „Mówca domowy, czyli o staropolskim oratorstwie dnia powszedniego”. Barok 2: 72-75.
Witusik Adam Andrzej. 1977. Młodość Tomasza Zamoyskiego. O wychowaniu i karierze syna magnackiego w Polsce w pierwszej połowie XVII wieku. Wydawnictwo Lubelskie.
Kot Stanisław. 1934. Historia wychowania. Zarys podręcznikowy. T. 1. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych.
Wolańczyk Maria, Stanisław Obirek. 1995. Jezuicka ars educandi. Prace ofiarowane Księdzu Profesorowi Ludwikowi Piechnikowi SJ. Kraków: Wydaw. WAM.
Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
