Kaznodziejski „pojedynek” Józefa Wereszczyńskiego z Jakubem Wujkiem (na przykładzie marginaliów)
Abstrakt
The article presents the way in which Józef Wereszczyński (born after 1531, died 1598), a Benedictine abbot from Sieciechów, used, in his work Gościniec pewny niepomiernym moczygębom a omierzłym wydmifuklom świata tego do prawdziwego obaczenia a zbytków) swych pohamowania z Pisma świętego i z rozmaitych autorów zebrany i wydany (1585), one of the sermons of a Jesuit Jakub Wujek (1541–1597), which the latter included in Postylla katoliczna “the greater” (1573–1575; 1584). The focus was on the marginalia – those summarizing the matter and footnotes. It was pointed out that Wereszczyński, besides adopting fragments of a sermon Na tenże dzień Jana świętegokazanie drugie przeciw opilstwu a obżartswu świata dzisiejszego, subjected the marginalia to amplification, substitution and abbreviation practices. Although himself not free from negligence, he also corrected the biblical addresses wrongly identified in Wujek’s Postylla.
Słowa kluczowe
Baroque homiletics; intertextuality; Józef Wereszczyński; Jakub Wujek
Bibliografia
Augustyn św.: [Ex sermone 232 de tempore]. Przeł. H. Powodowski. W: H. Powodowski: Korab zewnętrznego potopu. Kraków: [M. Szar-
fenberg], 1578.
Biblia łacińsko-polska czyli Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. T. 3. Przeł. J. Wujek. Wyd. S. Kozłowski. Wilno 1863.
Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r. Transkrypcja typu „B” oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy ks. J. Frankowski. Warszawa 1999.
Bieńkowski T.: Rola pisarza i literatury w świetle wypowiedzi z XVI i XVII wieku. W: Problemy literatury staropolskiej. Seria 1. Red. J. Pelc. Wrocław 1972.
Chemperek D.: „Encyklopedyczne” poematy Daniela Naborowskiego. „Barok” 2009, XVI/2 (32).
Chmielowski P.: [rec.] „Mikołaj Rej z Nagłowic i ks. Józef Wereszczyński. Ustęp z większej całości” przez Stanisława Ptaszyckiego. Wilno 1880.
„Ateneum” 1880, T. 1.
Dawna facecja polska. (XVI–XVIII w.). Wstęp J. Krzyżanowski. Oprac. J. Krzyżanowski, K. Żukowska‐Billip. Warszawa 1960.
Dąbkowska J.: Problem erudycji w „Rozmowach Artaksesa i Ewandra” Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. „Pamiętnik Literacki” 2000, z. 3.
Harttung Ph.: Philippicae sive invectivae LX in notorios peccatores. Augustae et Dilingae: [J.C. Bencard], 1695.
Hernas C.: Barok. Warszawa 2008.
Jagić V.: [rec.] a) „Mikołaj Rej z Nagłowic i ks. Józef Wereszczyński”, Wilno 1880, 80, 33. b) Mikołaj Rej z Nagłowic. „Wizerunk własny żywota człowieka poczciwego”, według wydania z r. 1560 wydał Stanisław Ptaszycki, Zeszyt 1-szy. S. Petersburg-Warszawa 1881, 80, 38. „Archiv für Slavische Philologie” 1881, T. 5.
Jan Chryzostom św.: Homilie na Ewangelię według św. Mateusza. [Część druga: homilie 41–90]. Przeł. A. Baron, J. Krystaniacki. Rewizja przekł. A. Baron. Uwspółcześnienie tekstu A. Baron, E. Buszewicz. Oprac. tekstu, przypisy A. Baron. Kraków 2001.
Korolko M.: O prozie „Kazań sejmowych” Piotra Skargi. Warszawa 1971.
Krzyżanowski J.: W wieku Reja i Stańczyka. Szkice z dziejów Odrodzenia w Polsce. Warszawa 1958.
Kuźmina D.: Jakub Wujek (1541–1597). Pisarz, tłumacz i misjonarz. Warszawa 2004.
Orygenes: Homilie o Księgach Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej. Przeł. S. Kalinkowski. Wstęp E. Stanula. Warszawa 1984.
Pawlak W.: De eruditione comparanda in humanioribus. Studia z dziejów erudycji humanistycznej w XVII wieku. Lublin 2012.
Ptaszycki S.: Mikołaj Rej z Nagłowic i ks. Józef Wereszczyński. Ustęp z większej całości. Wilno 1879.
Rej M.: Kuchnia. W: Idem: Wybór pism. Oprac. A. Kochan. Wrocław 2006.
Rej M.: Żywot człowieka poczciwego. Oprac. J. Krzyżanowski. Wrocław 1956.
Seneca L.A.: Listy moralne do Lucyliusza. Przeł. W. Kornatowski. Wstęp K. Leśniak. Warszawa 1961.
Sitkowa A.: O pisarstwie Józefa Wereszczyńskiego. Wybrane problemy. Katowice 2006.
Sitkowa A.: Ślady lektury Józefa Wereszczyńskiego w „Wizerunku”. W: Ślady lektury. Red. J. Lyszczyna. Katowice 2012.
Sitkowa A.: Wprowadzenie. W: J. Wereszczyński: Gościniec. Oprac. A. Sitkowa. Lublin 2014.
Słownik cytatów łacińskich. Wyrażenia, sentencje, przysłowia. Red. Z. Landowski, K. Woś. Kraków 2002, s. 435.
Starnawski J.: „Postylla” Wujka wobec „Postylli” Reja. W: Idem: Pisarze jezuiccy w Polsce (wiek XVI–XIX). Studia i materiały. Kraków 2007.
W: [rec.] Upominek wileński. „Wiek” 1880, nr 56.
Wereszczyński J.: Gościniec. Kraków: [A. Piotrkowczyk], 1585.
Wujek J.: Postylle katolicznej część trzecia. Kraków: [M. Siebeneycher], 1575.
Wujek J.: Postylle katolicznej o świętych część wtóra letnia. Kraków: [Drukarnia Siebeneycherowa], 1584.
Wujek J.: Postilla catholica. Kraków: [M. Siebeneycher], 1573.
Ziomek J.: Renesans. Warszawa 1980.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
