Jacques Tati albo nowoczesna komedia
Abstrakt
Tekst próbą interpretacji filmów Jacquesa Tati. Głównym przedmiotem analizy eseju jest pojęcie „humoru” oraz „komiczności”. Autor zastanawia się nad źródłami komedii, jej mechanizmami oraz jej granicami. Porównując technikę gry aktorskiej – Charlie Chaplina, Bustera Keatona, Petera Sellersa i Jacques Tati, autor zmierza do zrozumienia złożonej relacji między komedią i tragedią oraz cechy charakterystyczne tego, co nazywa „nowoczesną komedią”, w której samo pojęcie „nowoczesności” zostaje zironizowane i ośmieszone.
Słowa kluczowe
cyrk; gag; humor; komedia; popęd; śmiech
Bibliografia
Bibliografia
Agamben Giorgio (2007): Infancy and History: The Destruction of Experience. Transl.L. Heron. Verso, London.
Augé Marc (2010): Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności.Tłum. R. Chymkowski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bergson Henri (1977): Śmiech. Esej o komizmie. Tłum. S. Cichowicz. PAX, Kraków.
Bergson Henri (2004): Wykład o wychowaniu. Tłum. P. Kostyło. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Chaplin Charles (1993): Moja autobiografia. Tłum. B. Zieliński. Thaurus, Warszawa.
Chion Michel (2012): Audio-wizja. Dźwięk i obraz w kinie. Tłum. K. Szydłowski, Wydawnictwo: Ha!art, Kraków.
Deleuze Gilles (2008a): Kino. T. 1: Obraz-ruch. Tłum. J. Margański, Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Deleuze Gilles (2008b): Kino. T. 2: Obraz-czas. Tłum. J. Margański, Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Freud Sigmund (1997): Dowcip i jego stosunek do nieświadomości. Tłum. R. Reszke. W: S. Freud: Pisma psychologiczne. Tłum. R. Reszke. KR, Warszawa, s. 5–213.
Kraus Karl (1977): No Compromise: Selected Writings of Karl Kraus. Ed. F. Ungar. Ungar, New York.
Nabokov Vladimir (2015): Wykłady o Don Kichocie. Tłum. J. Kozak. Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Nancy Jean-Luc (2002): Dziki śmiech w gardzieli śmierci. Tłum. T. Załuski. „Kresy”, nr 49, s. 19–30.
Perec Georges (2012): Przybliżenia czego?. Tłum. M. Ławniczak. W: G. Perec: Urodziłem się. Eseje. Red. J. Olczyk. Wydawnictwo Lokator, Kraków, s. 107–108.
Sacks Oliver (1996): Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem. Tłum. B. Lindenberg. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Theweleit Klaus (2016): Śmiech morderców: Breivik i inni: psychogram przyjemności zabijania. Tłum. P. Stronciwilk. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Toffler Alvin (1997): Trzecia fala. Tłum. E. Woydyłło. PIW, Warszawa.
Turvey Malcolm (2019): Jacques Tati and Comedic Modernism. Columbia University Press, New York.
Virilio Paul(2007):Wypadek pierworodny. Tłum. K. Szerzyńska-Maćkowiak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Virilio Paul (2008): Prędkość i polityka. Tłum. P. Królak. Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Žižek Slavoj (2014): Absolute Recoil: Towards a New Foundation of Dialectical Materialism. Verso, London.
Zupančič Alenka (2008): The Odd One In: On Comedy. The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London.
Filmografia
Brzdąc (The Kid). Reżyseria i scenariusz: Charles Chaplin. Zdjęcia: Roland Totheroh, Jack Wilson. Scenografia: Charles D. Hall. Charles Chaplin Productions. Stany Zjednoczone 1921.
Dzień świąteczny (Jour de fête). Reżyseria: Jacques Tati. Scenariusz: Henri Marquet, René Wheeler, Jacques Tati. André Paulvé, Fred Orain, Francja 1949.
Dzisiejsze czasy (Modern Times). Reżyseria i scenariusz: Charlie Chaplin. Zdjęcia: Ira H. Morgan, Roland Totheroh. Scenografia: Charles D. Hall, J. Russel Spencer. Charles Chaplin Productions, Stany Zjednoczone 1936.
Marynarz słodkich wód (Steamboat Bill, Jr.). Reżyseria: Buster Keaton, Charles Reisner. Scenariusz: Carl Harbaugh. Zdjęcia: Bert Haines, Devereaux Jennings, Scenografia: Fred Gabourie. Buster Keaton Productions, Stany Zjednoczone 1928.
Mój wujaszek (Mon oncle). Reżyseria: Jacques Tati. Scenariusz: Jean L’Hôte, Jacques Lagrange, Jacques Tati. Zdjęcia: Jean Bourgoin. Jacques Tati, [Fred Orain], Francja–Włochy 1958.
Sportowiec z miłości (College). Reżyseria: Buster Keaton, James W. Horne. Scenariusz: Brayan Foy, Carl Harbaugh. Zdjęcia: Bert Haines, Dex Jennings. Scenografia: Fred Gabourie. Joseph M. Scheck Productions, Stany Zjednoczone 1927.
Wakacje Pana Hulot (Les Vacances de Monsieur Hulot). Reżyseria: Jacques Tati. Scenariusz: Pierre Aubert, Jacques Lagrange, Jacques Tati. Zdjęcia: Jacques Mercanton, Jean Mousselle. Scenografia: Henri Schmitt, Fred Orain, Francja 1953.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-2764-5648
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
