Głos w dyskusji o zaniechaniu ścigania jako sposobie reakcji na przestępstwo w prawnie dopuszczalnym procesie karnym
Abstrakt
The subject of considerations is an attempt to describe and assess the institution of cessation of prosecution, resulting from reaching an agreement, as reaction to crime. The effective consensus-driven approach ought to be aimed at combining court instruments and values with the axiological basis of agreement-based litigation (namely, principle of restorative justice), and also with legal measures which allow to mete out a due penal reaction or, frequently, the cessation of prosecution. In case of proceedings regarding misdemeanours, where there is a possibility of eliminating the consequences of the crime solely by compensatory actions within victim-perpetrator relation, the state ought to waive the execution of ius puniendi. What should constitute the limit of waiving the right to punish is a combination of circumstances such as: negligible degree of social harm, reaching a plea agreement that includes the manner of compensation, along with executing thereof. Then, the sufficient reaction to crime is redressing damage or compensation for the harm suffered and the prosecutor’s decision to cease prosecution. The stage of judicial proceeding does not have to and should not be merely a forum for reaching and executing court agreements. The described variant of cessation of the prosecution combines instrumental values, such as the promptness and cost-effectiveness of proceedings with non-instrumental ones, such as due process and implementation of restorative justice. Through only partial waiver of the trial subject implementation, cessation of the proceedings may constitute a compromise between legalistic values and those of judicial opportunism.
Słowa kluczowe
cessation of the prosecution resulting from reaching court agreement; judicial opportunism; conciliation; consensus-driven approach; preparatory proceedings; restorative justice; the discretionary power of prosecutors
Bibliografia
Literatura
Basa M.: Mechanizmy kompensacyjno-konsensualne w polskim k.p.k. i słowackim Trestným Poriadoku – analiza prawnoporównawcza. „Internetowy Przegląd Prawniczy TSBP UJ” 2018, nr 3.
Cieślak M.: Polska procedura karna. Kraków 1971.
Cieślak M.: Zagadnienie reformy prawa karnego. Pal. 1988, nr 5.
Dudka K.: Rola pokrzywdzonego we współczesnym procesie karnym. W: Współczesne tendencje w rozwoju procesu karnego z perspektywy dogmatyki oraz teorii i filozofii prawa. Red. J. Skorupka, I. Hayduk-Hawrylak. Warszawa 2011.
Gostyński Z., Zabłocki S. W: Bratoszewski et al.: Kodeks. T. I. Warszawa 2000.
Grajewski J., Steinborn S. W: Paprzycki L.: Komentarz aktualizowany do art. 1–424 Kodeksu postępowania karnego. LEX/el. 2015.
Helios J.: Tradycyjne i nowoczesne sposoby pojmowania „procedury”. „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji”. T. 74. Wrocław 2006.
Hofmański P. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 1-296. T. I. Red. Idem. Legalis 2011.
Hofmański P., Jeż-Ludwichowska M.: Wzajemny stosunek pojęcia przesłanek procesu (warunków dopuszczalności procesu i podstawy faktycznej procesu). W: System Prawa Karnego Procesowego. T. IV: Dopuszczalność procesu. Red. P. Hofmański, M. Jeż-Ludwichowska, A. Lach. LEX/el. 2016.
Hryniewicz-Lach E.: Kompensacja szkód i krzywd w prawie karnym. PiP 2016, nr 3.
Koper R.: Warunki umorzenia postępowania karnego w trybie art. 59a KK. IN 2014, nr 3.
Kosonoga J. W: Kodeks postępowania karnego. T. I: Komentarz do art. 1–166. Red. R.A. Stefański, S. Zabłocki. LEX/el. 2017.
Kurdelek J.: Umorzenie „rejestrowe” dochodzenia – uwagi praktyczne. PiP 2011, nr 3, Legalis.
Luna E., Wade M.: Prosecutors as judges. “Washington and Lee Law Review”2010, No. 67.
Masternak-Kubiak M. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. M. Haczkowska. LEX/el. 2014.
Meyer-Gossner L., Schmitt B.: Strafprozessordnung Gerichsverfassungsgesetz, Nebengesetze und ergänzende Bestimmungen. München 2014.
Myrna B.: Artykuł 59a k.k. – sukces czy porażka ustawodawcy. „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2018, nr 50.
Paluszkiewicz H.: W poszukiwaniu uzasadnienia aksjologicznego dla karnoprocesowej instytucji pierwszoinstancyjnego merytorycznego wyrokowania poza rozprawą. W: Współczesne tendencje w rozwoju procesu karnego z perspektywy dogmatyki oraz teorii i filozofii prawa. Red. J. Skorupka, I. Hayduk-Hawrylak. Warszawa 2011.
Rogacka-Rzewnicka M.: Oportunizm i legalizm ścigania przestępstw w świetle współczesnych przeobrażeń procesu karnego. Warszawa 2007.
Scheffler T.: O ius puniendi słów kilka. W: Varia doctrinalia. Red. Ł. Machaj. Wrocław 2012.
Skorupka J. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Red. Idem. Legalis 2018.
Skorupka J.: O sprawiedliwości procesu karnego. LEX/el. 2013.
Steinborn S.: Porozumienia w polskim procesie karnym. Kraków 2005.
Szołucha S.: „Sprawiedliwość restaurująca” jako możliwy, alternatywny cel procesu karnego. W: Współczesne tendencje w rozwoju procesu karnego z perspektywy dogmatyki oraz teorii i filozofii prawa. Red. J. Skorupka, I. Hayduk-Hawrylak. Warszawa 2011.
Szumiło-Kulczycka D.: Proces karny a idea sprawiedliwości naprawczej. W: System Prawa Karnego Procesowego. T. 1, cz. 2: Zagadnienia ogólne. Red. P. Hofmański. Warszawa 2013.
Światłowski A.R.: Koncepcja porozumień karnoprocesowych. PiP 1998, z. 2.
Waltoś S.: „Porozumienia” w polskim procesie karnym de lege lata i de lege ferenda (Próba oceny dopuszczalności). PiP 1992, z. 7.
Zagrodnik J.: O pojęciu „wymiaru sprawiedliwości” w kontekście umorzenia postępowania przygotowawczego na wniosek pokrzywdzonego (art. 59a k.k.). „Iustitia” 2015, nr 2.
Orzecznictwo
Wyrok TK z dnia 1 grudnia 2008 r., P. 54/2007, LexisNexis nr 1968781. OTK-A 2008, nr 10, poz. 171.
Wyrok SA w Łodzi z dnia 21 marca 2013 r., II AKa 31/13, Legalis.
Inne źródła
Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw uchwalonej w dniu 11 marca 2016 r. Druk sejmowy nr 207.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
