Problemy związane z tzw. konstrukcją ciągłości przestępstwa w odniesieniu do instytucji prawa karnego procesowego – res iudicata oraz zakazu ne bis in idem
Abstrakt
Przemysław Krawczyk discusses the impact of institutions related to the continuity of a crime on the substantive validity of judgments in criminal cases and the ne bis in idem prohibition that flows from it. The study presents the views of doctrine and judicature which treat the scope of the validity of substantive judgment in relation to conduct (acts) committed in the conditions of continuity. It should be noted at the outset that positions on this issue tend to be diametrically different. Moreover, Krawczyk points out how important it is to set temporal limits to the continuity of an offence. This issue is of considerable importance from the point of view of the substantive validity of a ruling issued in a criminal trial, because incorrect or insufficiently precise delimitation of these limits may result in a violation of some fundamental principles of criminal law, both substantive and procedural.
Słowa kluczowe
res iudicata; ne bis in idem; continuous crime; a series of crimes; substantive validity of judgement; jurisprudence
Bibliografia
Literatura
Andrejew I., Świda W., Wolter W.: Kodeks karny z komentarzem. Warszawa 1973.
Cieślak M.: Polskie prawo karne. Zarys ujęcia systemowego. Warszawa 1994.
Cieślak M., Waszczyński J.: Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego. „Palestra” 1977, z. 7.
Comley W.: Former jeopardy. „Yale Law Journal” 1926, nr 35.
Ćwiąkalski Z.: Ujawnienie przestępstwa na podstawie art. 229 § 6 k.k. a przyjęcie konstrukcji tzw. czynu ciągłego. W: Nauki penalne wobec problemów współczesnej przestępczości. Księga jubileuszowa z okazji 70. urodzin Profesora Andrzeja Gaberle. Red. K. Krajewski. Kraków 2007.
Dąbrowska-Kardas M., Kardas P.: Czyn ciągły i ciąg przestępstw w kodeksie karnym z 1997 r. Warszawa 1998.
Ebensperger S.: Strafrechtliches „ne bis in idem“ in Österreich unter besonderer Berücksichtigung internationaler Übereinkommen. „Österreichische Juristen-Zeitung” 1999, Nr. 5.
Friedland M.L.: Double jeopardy. Oxford 1969.
Gardocki L.: Prawo karne. Warszawa 1997.
Giezek J.: O powadze rzeczy osądzonej w ramach konstrukcji czynu ciągłego. Uwagi na marginesie uchwały Sądu Najwyższego z 15 czerwca 2007 r. „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2008, z. 1.
Giezek J.: Zbieg przepisów a konstrukcja przestępstwa ciągłego. W: Zbieg przepisów oraz zbieg przestępstw w polskim prawie karnym. Materiały II Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego. Red. J. Majewski. Toruń 2006.
Giezek J., Kardas P.: Zasada ne bis in idem a nowe regulacje ciągłości przestępstwa. „Palestra” 2019, nr 4, s. 7–8.
Grünwald G.: Die materielle Rechtskraft im Strafverfahren der Bundesrepublik Deutschland. „Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft” 1974, Nr. 86.
Grzeszczyk W.: Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym (rozdział 66a k.p.k.). „Prokuratura i Prawo” 2005, nr 1.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K.: Kodeks Postępowania Karnego. Komentarz do art. 1–296. T. 1. Red. P. Hofmański. Warszawa 2011.
Hofmański P., Wróbel A.: Komentarz do art. 6. W: Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz. T. 1. Red. L. Garlicki. Warszawa 2010.
Jackowski M.: Zasada ne bis in idem w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. „Państwo i Prawo” 2012, nr 9.
Jones J.W.: Law and legal theory of the Greeks. Oxford 1956.
Kaftal A.: O niektórych zagadnieniach tożsamości przedmiotowej czynu przy przestępstwie ciągłym. „Palestra” 1964, nr 8.
Kaftal A.: O niektórych zagadnieniach zmiany kwalifikacji czynu na tle orzecznictwa. „Państwo i Prawo” 1962, z. 8–9.
Kaftal A.: Procesowe problemy przestępstwa ciągłego w orzecznictwie Sądu Najwyższego. „Palestra” 1982, z. 1–3.
Kardas P.: Res iudicata a konstrukcja czynu ciągłego. „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007, z. 2.
Kempen P.H. van, Bemelmans J.: EU protection of substantive criminal law principles of guilt and ne bis in idem under the Charter of Fundamental Rights: Underdevelopment and overdevelopment in an incomplete criminal justice framework. „New Journal of European Criminal Law” 2018, no. 2.
Krawczyk P.: Rozważania na temat ciągłości przestępstwa w nawiązaniu do zmian dokonanych w polskim prawie karnym nowelizacją kodeksu karnego z dnia 4 października 2018 roku. „Studenckie Zeszyty Naukowe WPiA UMK” 2019, nr 2 (2).
Majewski J.: „Ten sam czyn” jako jedna z przesłanek kumulatywnej kwalifikacji. W: Zbieg przepisów oraz zbieg przestępstw w polskim prawie karnym. Materiały II Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego. Red. J. Majewski, Toruń 2006.
Maunz T. et al.: Grundgesetz-Kommentar. München 1994.
McDermott P.A.: Res judicata and double jeopardy. Butterworths 1999.
Papierkowski Z.: Glosa do uchwały połączonych Izb Karnej i Wojskowej SN z 8 kwietnia 1966 r., VI KO 42/62. „Państwo i Prawo” 1967, z. 4–5.
Prusak F., Kordik A., Świda Z.: Prawo karne procesowe. Część ogólna. Red. F. Prusak. Wrocław 1995/1996.
Resnik J.: Precluding appeals. „Cornell Law Review” 1942, no. 51.
Rodzynkiewicz M.: Modelowanie pojęć w prawie karnym. Kraków 1998.
Rogalski M.: Przesłanka powagi rzeczy osądzonej w procesie karnym. Kraków 2005.
Rogalski M.: Rzymskie źródła zasady ne bis in idem. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego” 2018, nr 101.
Rudstein D.S.: A brief history of the fifth amendment guarantee against double jeopardy. „William and Mary Bill of Rights Journal” 2005, vol. 14.
Rusinek M.: W sprawie uniewinnienia od zarzutu czynu ciągłego – w związku z artykułem P. Kardasa „Res iudicata a konstrukcja czynu ciągłego”. „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007, z. 2.
Schabas W.A., El Zeidy M.M.: Article 17 Issues of admissibility. W: The Rome Statute of the International Criminal Court. A commentary. Eds. O. Triffterer, K. Ambos. München 2016.
Schmidt-Bleibtreu B., Klein F.: Kommentar zum Grundsetz für die Bundesrepublik Deutschland, unter Mitarbeit von Hans Bernhard Brockmeyer. Frankfurt am Main 1990.
Schroeder F.C.: Die Rechtsnatur des Grundsatzes „ne bis in idem“. „Juristische Schulung” 1997, Nr. 3.
Sigler J.A.: Double jeopardy: the development of a legal and social policy. Ithaca 1969.
Sigler J.A.: A history of double jeopardy. „The American Journal of Legal History” 1963, vol. 7.
Skorupka J.: Proces karny. Red. J. Skorupka. Warszawa 2018.
Tallgren I., Reisinger Coracini A.: Article 20 Ne bis in idem. W: The Rome Statute of the International Criminal Court. A commentary. Eds. O. Triffterer, K. Ambos. München 2016.
Tylman J.: Polskie postępowanie karne. Red. T. Grzegorczyk, J. Tylman. Warszawa 2011.
Waltoś S.: Proces karny. Zarys systemu. Warszawa 2002.
Wąsek A.: Kodeks karny. Komentarz. T. 1. Gdańsk 1999.
Wąsek A.: Problemy z przestępstwem ciągłym. W: Prawo karne i proces karny wobec nowych form i technik przestępczości. Red. H.J. Hirsch, P. Hofmański, E.W. Pływaczewski, C. Roxin. Białystok 1997.
Wojtaszczyk A., Zontek W.: Czy art. 12 k.k. jest ciągłym problemem? „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007, z. 2.
Akty normatywne
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny. Dz.U. 1969, nr 13, poz. 94.
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego. Dz.U. 1969, nr 13, poz. 96.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. Dz.U. 1997, nr 88, poz. 553.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego. Dz.U. 1997, nr 89, poz. 555.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 217 A (III) z dnia 10 grudnia 1948 r.
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2. Dz.U. 1993, nr 61, poz. 284.
Karta praw podstawowych Unii Europejskiej. Dz.U. UE 26.10.2012, C 326/392.
Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r. Dz.U. 2003, nr 78, poz. 708.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 marca 1928 r. Kodeks postępowania karnego. Dz.U. 1928, nr 33, poz. 313.
Orzecznictwo
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1966 r. VI KO 42/62. OSNKW 1966, nr 7, poz. 69.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r. I KZP 29/01. OSNKW 2002, nr 1–2, poz. 2, LEX nr 49486.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2007 r. I KZP 15/07. OSNKW 2007, nr 7–8, poz. 55, LEX nr 270947.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 23 października 1995 r. w sprawie Gradinger v. Austria. Skarga nr 15963/90.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 30 lipca 1998 r., w sprawie Oliveira v. Szwajcaria. Skarga nr 25711/94.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 30 maja 2002 r. w sprawie W.F. v. Austria. Skarga nr 38275/97.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie Sailer v. Austria. Skarga nr 38237/97.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 1 lutego 2007 r. w sprawie Storbråten v. Norwegia. Skarga nr 12277/94.
Wyrok Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 10 lutego 2009 r. w sprawie Zolotuchin v. Rosja. Skarga nr 14939/03.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Wielka Izba) z dnia 20 marca 2018 r. w sprawach połączonych C – 596/16 i C – 597/16 Enzo Di Puma oraz Menci.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 kwietnia 1998 r. K 17/97. OTK 1998, nr 3, poz. 30.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 września 2007 r. P 43/06. OTK-A 2007, nr 8, poz. 95.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 listopada 2010 r. P 29/09. OTK-A 2010, nr 9, poz. 104.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2015 r. P 32/12. Dz.U. 2015, poz. 1742.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1935 r. I K 675/33. Orzecznictwo Izby Karnej SN 1936, z. VI, poz. 216.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1970 r. IV KR 50/69. LEX nr 1673710.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1974 r. V KR 6/74. OSNKW 1974, nr 7–8, poz. 135, LEX nr 18808.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1975 r. I KR 226/74. LEX nr 216633.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2014 r. III KK 439/13. LEX nr 1427468.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2018 r. III KK 389/18. LEX nr 2539905.
Postanowienie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 14 września 1999 w sprawie Ponsetti i Chesnel v. Francja. Skargi nr 36855/97 i 41731/98.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1931 r. II 1K 431/31, 432/31. Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego, Orzeczenia Izby Drugiej (Karnej) 1932, z. I, poz. 4.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2014 r. IV KK 66/14. OSNKW 2014, nr 10, poz. 75, LEX nr 1494018.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 czerwca 2001 r. II AKo 92/01. OSPriPr 2002, nr 5, poz. 28, LEX nr 53214.
Opinia Rzecznika Generalnego D. Ruliza-Jaraba Colomera przedstawiona w dniu 20 października 2005 r. w sprawie Van Esbroeck, C-436/04.
Opinia Rzecznika Generalnego D. Ruiza-Jaraba Colomera przedstawiona w dniu 8 czerwca 2006 r. w sprawie Van Straaten, C-150/05.
Opinia Rzecznika Generalnego E. Sharpston przedstawiona w dniu 15 czerwca 2006 r. w sprawie Gasparini, C-467/04.
Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 18 listopada 2015 r. II.510.1123.2015.MK.
Zdanie odrębne sędziego B. Replika w sprawie Oliveira v. Szwajcaria. Skarga nr 25711/94.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
