Powodowanie trwałego niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób jako warunek orzeczenia kary nieredukowalnego dożywotniego pozbawienia wolności (art. 77 § 4 k.k.)
Abstrakt
Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw wprowadziła do Kodeksu karnego możliwość wymierzenia przez sąd kary nieredukowalnego dożywotniego pozbawienia wolności, czyli z zakazem warunkowego przedterminowego zwolnienia (art. 77 § 3 i 4 k.k.). Ustawodawca przewidział dwie podstawy do fakultatywnego orzeczenia kary nieredukowalnego dożywotniego pozbawienia wolności. Pierwsza z nich (art. 77 § 3 k.k.) opiera się na przesłankach formalnych, tj. uprzednim prawomocnym skazaniu za określony rodzaj przestępstwa (przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub o charakterze terrorystycznym) na karę dożywotniego pozbawienia wolności lub karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 20 lat. Natomiast druga podstawa (art. 77 § 4 k.k.) operuje warunkiem materialnym, tj. stwierdzeniem, że pozostawanie sprawcy na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób. Artykuł przedstawia wykładnię przesłanek zastosowania art. 77 § 4 k.k., wskazuje, które dyrektywy wymiaru kary powinny być priorytetowo brane pod uwagę przez sąd podejmujący decyzje o skazaniu z zastosowaniem omawianego przepisu oraz analizuje możliwości zastosowania art. 77 § 4 k.k. przez sąd orzekający karę łączną.
Słowa kluczowe
penalty of deprivation of liberty for life; irreducible deprivation of liberty for life; conditional release; the prohibition of conditional release
Bibliografia
Literatura
Bogacki P., Olężałek M.: Kodeks karny. Komentarz do nowelizacji z 7.7.2022 r. Warszawa 2023 [Legalis].
Daniluk P.: Objaśnienie wyrażeń ustawowych. W: Kodeks karny. Komentarz. Red. R.A. Stefański. Wyd. 6. Warszawa 2023 [Legalis].
Hermeliński W., Nita-Światłowska B.: Kara dożywotniego pozbawienia wolności bez dostępu do warunkowego przedterminowego zwolnienia – refleksje w kontekście gwarancji wynikających z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. „Palestra” 2018, nr 10.
Kluza J.: Kara bezwzględnego dożywotniego pozbawienia wolności w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Prokuratura i Prawo” 2021, nr 1.
Konarska-Wrzosek V.: Zasady wymiaru kary i środków karnych. W: Kodeks karny. Komentarz. Red. R.A. Stefański. Wyd. 6. Warszawa 2023 [Legalis].
Królikowski M., Żółtek S.: Zasady wymiaru kary i środków karnych. W: Kodeks karny. T. 1: Część ogólna. Komentarz. Art. 1–116. Red. M. Królikowski,R. Zawłocki. Wyd. 5. Warszawa 2021 [Legalis].
Lachowski J.: Środki związane z poddaniem sprawcy próbie. W: Kodeks karny. Część ogólna. T. 1: Komentarz. Art. 1–116. Red. M. Królikowski, R. Zawłocki. Wyd. 5. Warszawa 2021 [Legalis].
Mierzwińska-Lorencka J.: Środki związane z poddaniem sprawcy próbie. W: Kodeks karny. Komentarz. Red. R.A. Stefański. Wyd. 6. Warszawa 2023 [Legalis].
Tyburcy T.: Zmiany unormowania recydywy jurydycznej (art. 64 i art. 64a k.k.) w ustawie z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. „Studia Społeczne” 2022, nr 4.
Zoll A.: Komentarz do art. 77. W: Kodeks karny. Część ogólna. T. 1, cz. 2: Komentarz do art. 53–116. Red. W. Wróbel, A. Zoll. Wyd. 5. Warszawa 2016 [LEX].
Akty prawne
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2. Dz.U. 1993, nr 61, poz. 284.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. T.j. Dz.U. 2022, poz. 1138.
Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2022, poz. 2600.
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1995 r. II KRN 198/94, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa” 1995, nr 5–6, poz. 33.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2011 r. III KK 159/11. „Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa” 2012, nr 2, poz. 14.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 1996 r. II KRN 210/95. „Prokuratura i Prawo” (wkładka) 1996, nr 10, poz. 13.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 lipca 2004 r. II AKa 139/04. LEX nr 148554.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 września 2005 r. II AKa 165/05. „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2005, z. 10, poz. 25.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 lutego 2011 r. II AKa 438/10. LEX nr 846488.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 5 marca 2008 r. II AKzw 136/08. „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2008, z. 6, poz. 58.
Źródła internetowe
Rada Legislacyjna przy Prezesie Rady Ministrów, Opinia z 29 października 2021 r. o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (UD 281) z dnia 16 września 2021 r. Źródło: Serwis Rzeczypospolitej Polskiej: https://www.gov.pl/web/radalegislacyjna/opinia-z-29-pazdziernika-2021-r-o-projekcie-ustawy-o-zmianie-ustawy--kodeks-karny-oraz-niektorych-innych-ustaw-ud-281-z-dnia-16-wrzesnia-2021-r [dostęp: 20.05.2023].
Menadżerska Akademia Nauk Stosowanych Polska
https://orcid.org/0000-0001-8549-6460
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
