Fikcja, która leczy. Wojenne powieści Kimberly Brubaker Bradley (<i>Wojna, która ocaliła mi życie</i> oraz <i>Wojna, którą w końcu wygrałam</i>)
Abstrakt
Artykuł stanowi interpretację dwóch książek amerykańskiej pisarki Kimberly Brubaker Bradley, poświęconych II wojnie światowej na Wyspach Brytyjskich oraz dramatowi dwójki rodzeństwa, ofiar przemocy domowej. Dziecięcy adresat utworów oraz dziecięca bohaterka i narratorka obu tomów to czynniki konstrukcyjne umożliwiające postawienie pytań o terapeutyczną moc literatury dla niedorosłych. Wpisane w fabułę obu powieści akty lektury książek dla dzieci oraz świadectwa ich twórczego wyzyskiwania w procesie rozwoju małoletnich bohaterów dowodzą siły odpowiednio zaprojektowanej fikcji, za sprawą której dziecięcy protagoniści zdobywają język do nazywania własnych stanów oraz porcję nadziei i wiary w przyjazny, opiekuńczy świat, co w wojennym oraz przemocowym kontekście wydawać się może odrobinę utopijne, jednak konieczne, by osłonić rozwijającą się dopiero psychikę (bohatera i wirtualnego odbiorcy) przed nadmiarem bólu i strachu.
Słowa kluczowe
fikcja; literatura dla dzieci; funkcja terapeutyczna literatury
Bibliografia
Baluch A.: Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice dziecięcej lektury. Wydawnictwo Wacław Bagiński i Synowie, Wrocław 1994.
Bettelheim B.: Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni. Przeł. i posłowiem opatrzyła D. Danek. Agencja Wydawnicza Jacek Santorski & Co, Warszawa 1996.
Brett D.: Bajki, które leczą. Cz. 1. Przeł. M. Trzebiatowska. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2013.
Brubaker Bradley K.: Wojna, która ocaliła mi życie. Przeł. M. Bręgiel-Pant. Wydawnictwo Entliczek, Warszawa 2017.
Brubaker Bradley K.: Wojna, którą w końcu wygrałam. Przeł. M. Bręgiel-Pant. Wydawnictwo Entliczek, Warszawa 2019.
Dymel-Trzebiatowska H.: W poszukiwaniu odrobiny pocieszenia. Biblioterapeutyczny potenciał utworów Astrid Lindgren z perspektywy narratologii i psychoanalizy literackiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2014.
Edström V.: Astrid Lindgren och sagans makt. Rabén & Sjögren Stockholm 1997.
Fidowicz A.: Niepełnosprawność w polskiej literaturze XX i XXI wieku dla dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2020.
Hillis Miller J.: O literaturze. Tłum. K. Hoffmann. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2014.
Mawson G.: Britain's Wartime Evacuees. Frontline Books, Barnsley 2016.
Miller A.: Zniewolone dzieciństwo. Ukryte źródła tyranii. Przeł. B. Przybyłowska. Media Rodzina, Poznań 1999.
Nikolajeva M.: Barnbokens byggklossar. Studentlitteratur, Lund 1998.
Nussbaum M.: Czytać, aby żyć. Tłum. A. Bielik-Robson. „Teksty Drugie” 2002, nr 1/2, s. 7–24.
Porter-Szűcs B.: Całkiem zwyczajny kraj. Historia Polski bez martyrologii. Przeł. A. Dzierzgowska, J. Dzierzgowski. Wydawnictwo Filtry, Warszawa 2021.
Viorst J.: To, co musimy utracić czyli miłość, złudzenia, zależności i niemożliwe do spełnienia oczekiwania, których każdy z nas musi się wyrzec, by móc wzrastać. Przeł. A. Gomola. Zysk i S-ka, Poznań 1996.
Waksmund R.: Nie tylko Robinson, czyli o oświeceniowej literaturze dla dzieci i młodzieży. Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).