Współuczestnictwo świątyni jerozolimskiej w skutkach gniewu Bożego wobec Izraela (2 Mch 5,17-20) w świetle deuteronomistycznego kerygmatu
Abstrakt
W nakreślonej historii losów świątyni jerozolimskiej w czasach machabejskich wyraźnie można dostrzec rys kerygmatu deuteronomistycznego. Z wybraństwem narodu izraelskiego bardzo mocno splatało się wybraństwo świątyni. Jej los zależał wprost od losu narodu wybranego. Istotą pomyślności zarówno Izraela, jak i świątyni była wierność Prawu narodu wybranego. Odstępstwo od Prawa wywoływało gniew Boga, który w konsekwencji zsyłał karę na swój lud. W tej karze
bezpośrednio uczestniczyła świątynia. Nawrócenie narodu wybranego stawało się natomiast podstawą okazywania mu miłosierdzia przez Boga (przemiana gniewu Bożego w miłosierdzie) i cieszenia się błogosławieństwem Bożym jako owocem wierności Prawu. Wyrazem miłosierdzia Boga była także możliwość odbudowania czy też oczyszczenia świątyni, aby w niej Bóg mógł zamieszkiwać pośród swego narodu i aby w tym wybranym miejscu na powrót Izrael mógł się modlić i sprawować prawowity kult w celu otrzymywania Bożego błogosławieństwa i zmiłowania.
Słowa kluczowe
Druga Księga Machabejska; gniew Boga; świątynia; kerygmat deuteronomistyczny
Bibliografia
Abel F.M., Les livres des Maccabées (Études Biblique), Paris: Librairie Lecoffre J. Gabalda et Cie, 1949.
Anderson B.W., Przymierze, tłum. T. Kowalska, w: Słownik wiedzy biblijnej (Seria biblijna „Vocatio”), red. B.M. Metzger, M.D. Coogan, konsult. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 1996, s. 666-667.
Baran G.M., Arcykapłan Jazon i jego zamierzenia wobec Jerozolimy w świetle Ksiąg Machabejskich, „The Biblical Annals” 3/2 (2013), s. 261-284.
Baran G.M., „Boże Moce” w obronie narodu żydowskiego w świetle Ksiąg Machabejskich, „Studia Ełckie” 15/1 (2013), s. 51-76.
Baran G.M., Echa helleńskich i hellenistycznych wierzeń w Dziejach Apostolskich, w: Prekursorzy i twórcy chrześcijańskiej kultury Europy. Księga jubileuszowa ofiarowana Księdzu Profesorowi Augustynowi Eckmannowi ( TN KUL JP II , Prace Wydziału Historyczno-Filologicznego 175), red. A. Łuka, A. Strycharczuk, Lublin: TN KUL JP II , 2013, s. 77-99.
Baran G.M., Karanie narodu żydowskiego przez Boga jako wymiar Bożej παιδεία według Drugiej Księgi Machabejskiej, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 49/2 (2016), s. 408-429.
Baran G.M., Przesłanie „Pieśni pochwalnej” na cześć Judy Machabeusza (1 Mch 3,3-9), „Studia Ełckie” 16/4 (2014), s. 559-590.
Baran G.M., Życie i śmierć Antiocha IV Epifanesa w przekazach pozabiblijnych i biblijnych. Historia i teologia, Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej „Biblos”, 2015.
Ciecieląg J., Żydzi w okresie drugiej świątyni 538 przed Chr. – 70 po Chr., Kraków: Universitas, 2011.
Dancy J.C., A Commentary on 1 Maccabees, Oxford: Blackwell, 1954.
Descamps A., Sprawiedliwość, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tłum., oprac. K. Romaniuk, Poznań: Pallottinum, 1994, s. 897-906.
Doran R., 2 Maccabees. A Critical Commentary, Minneapolis: Fortress Press, 2012.
Doran R., The Second Book of Maccabees. Introduction, Commentary and Reflections, w: The New Interpreter’s Bible. Vol. 4. 1 & 2 Maccabees; Introduction to Hebrew Poetry; Job; Psalms, red. L.E. Keck etc., Nashville: Abingdon Press, 1996, s. 179-299.
Doran R., Temple Propaganda: The Purpose and Character of 2 Maccabees (The Catholic Biblical Quarterly. Monograph Series 12), Washington: The Catholic Biblical Association of America, 1981.
Dziadosz D., Modlitwa konsekracyjna Salomona (1 Krl 8,22-53) teologiczną wykładnią znaczenia i roli świątyni w Izraelu, „Collectanea Theologica” 79/2 (2009), s. 9-32.
Dziadosz D., Przymierze Dawidowe w deuteronomistycznej historii Izraela, „Verbum Vitae” 4 (2003), s. 29-51.
Dziadosz D., Teocentryczna historiografia Izraela, c zyli k im b ył d euteronomista i jego dzieło, „Collectanea Theologica” 74/4 (2004), s. 5-24.
Giblet J., Guillet P., Przymierze, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tłum., oprac. K. Romaniuk, Poznań: Pallottinum, 1994, s. 825-833.
Goldstein J.A., II Maccabees. A New Translation with Introduction and Commentary (AB 41A), Garden City, New York: Doubleday&Company, Inc., 1983.
Grecko-łacińsko-polska synopsa do Pierwszej i Drugiej Księgi Machabejskiej (PSB), przekł. i oprac. S. Gądecki, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2002.
Gryglewicz F., Księgi Machabejskie. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (PŚST VI/4), Poznań: Pallottinium, 1961.
Jankowski A., Biblijna teologia przymierza, Kraków, Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów, 1997.
Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela. Część 1, przeł. Z. Kubiak, J. Radożycki, wstęp E. Dąbrowski, W. Malej, koment. J. Radożycki, Warszawa: Oficyna Wydawnicza
„Rytm”, 2001.
Kudasiewicz J., Biblia Księgą Zbawienia, w: Biblia o odkupieniu, red. R. Rubinkiewicz, Lublin: RW KUL , 2000, s. 7-40.
Lemański J., 2 Sm 7,8-16 jako akt zawarcia przymierza, w: „Pieśniami dla mnie Twoje przykazania”. Księga pamiątkowa dla Księdza Profesora Janusza Frankowskiegow 50. rocznicę święceń kapłańskich i 75. rocznicę urodzin (Ad Multos Annos 8), red. W. C hrostowski, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2003, s. 187-203.
LaSor W.S., Wojna, tłum. P. Pachciarek, w: Słownik wiedzy biblijnej (Seria biblijna „Vocatio”), red. B.M. Metzger, M.D. Coogan, konsult. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 1996, s. 804-805.
Łach J.B., Księga Jozuego. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy (PŚST III /1), Poznań: Pallottinum, 2013.
Momigliano A., The Second Book of Maccabees, „Classical Philology” 70/2 (1975), s. 81-88.
Matysiak B.W., Deuteronomistyczne dzieło historyczne i jego kerygmat (Biblioteka Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 33), Olsztyn: Wydawnictwo „Hozjanum”, 2007.
Pietkiewicz R., Przymierze, w ybranie i l ud B oży, w: Teologia Starego Testamentu. Tom II. Księgi historyczne (Bibliotheca Biblica), red. M. Rosik, Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, 2011, s. 119-192.
Propp W.H., Naród wybrany, tłum. T. Kowalska, w: Słownik wiedzy biblijnej (Seria biblijna „Vocatio”), red. B.M. Metzger, M.D. Coogan, konsult. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 1996, s. 547-548.
Raszewski M., Prawo, kult i świątynia, w: Teologia Starego Testamentu. Tom IV. Księgi Prorockie (Bibliotheca Biblica), red. M. Rosik, Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, 2011, s. 145-186.
Schwartz D.R., 2 Maccabees (Commentaries on Early Jewish Literature), Berlin, New York: Walter de Gruyter, 2008.
Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym (PSB), red. L. Ryken, J.C. Wilhoit, T. Longman III , przekł. Z. Kościuk, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 1998.
Szamocki G., Tora i Prorocy Wcześniejsi, czyli „wielkie dzieło historyczne” Starego Testamentu, „Studia Gdańskie” 25 (2009), s. 51-76.
Trzcińska A., Jerozolima – święte miasto Jahwe, w: Światła Prawdy Bożej. Księdzu Profesorowi Lechowi Stachowiakowi w 70. rocznicę urodzin, red. E. Szewc, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 1996, s. 241-243.
Tułodziecki T., Prawo, kult, świątynia, w: Teologia Starego Testamentu. Tom II. Księgi historyczne (Bibliotheca Biblica), red. M. Rosik, Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, 2011, s. 193-232.
Witaszek G., Teologia świątyni, w: Życie religijne w Biblii, red. G. Witaszek, Lublin: RW KUL , 1999, s. 93-101.
Vaux R. de, Instytucje Starego Testamentu. Tom I i II, przeł., bibliografią uzup. T. Brzegowa, Poznań: Pallottinum, 2004.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
