Juda i Tamar (Rdz 38,6-26) w alegorycznej egzegezie św. Zenona z Werony
Abstrakt
W swojej kaznodziejskiej działalności św. Zenon z Werony, jak wielu współczesnych mu duszpasterzy, wielokrotnie wykorzystywał fragmenty biblijne w celu pouczenia wiernych i przekazania najistotniejszych prawd wiary. W kontekst przygotowań katechumenów do chrztu wpisał także starotestamentalną historię o Judzie i Tamar. Artykuł stanowi próbę analizy egzegezy biblijnego fragmentu, dokonanej na użytek duszpasterski przez biskupa Werony. Wskazuje, w jaki sposób alegoryczne odczytanie tekstu pomogło kaznodziei zaprezentować najważniejsze zagrożenia religijności katechumenów oraz konieczność nawrócenia i przyjęcia sakramentów wiary. Prezentuje wreszcie wizję Kościoła – nowego ludu Bożego, który duszpasterz odkrył w biblijnej postaci Tamar.
Słowa kluczowe
Zenon z Werony; egzegeza alegoryczna; Stary Testament; Kościół; eklezjologia; historia zbawienia; bałwochwalstwo
Bibliografia
Źródła
Ambrosius, Epistula 75a, tłum. P. Nowak, w: Święty Ambroży z Mediolanu, Listy, t. 3, Kraków 2012 (BOK ), s. 78-94.
Augustinus Hipponensis, Contra Faustum, Pragae–Vindobonae–Lipsiae 1891 (CSEL 25/1), s. 251-797, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1991 (PSP 55-56).
Augustinus Hipponensis, Quaestiones in Heptateuchum, Pragae–Vindobonae–Lipsiae 1895 (CSEL 28/2), 3-506, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1990 (PSP 46-47).
Augustinus, Sermo 352, Roma 1989 (NBA 34), s. 198-222, tłum. J. Jaworski, Warszawa 1973 (PSP 12), s. 87-103.
Zeno Veronensis, Tractati, Turnhout 1971 (CCL 22).
Opracowania
Księga Rodzaju, rozdziały 37-50, wstęp, przekład i komentarz J. Lemański, Częstochowa 2015.
Księga Rodzaju. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz, oprac. S. Łach, Poznań 1962.
Adamiak S., Jak rozchodziły się drogi chrześcijaństwa i judaizmu, „Więź” 37 (2014), z. 4, s. 166-169.
Altaner B., Stuiber A., Patrologia, tłum. P. Pachciarek, Warszawa 1990.
Blaise A., Dictionnaire latin-français des auteurs chrétiens, Turnhout 1967.
Bosak P., Leksykon wszystkich postaci biblijnych, Kraków 2015.
Campatelli M., Lektura Pisma z Ojcami Kościoła, tłum. I. Burchacka, Warszawa 2012.
Cayré F., Patrologie et historie de la théologie, t. 1, Paris–Tournai–Rome 1945.
Chuvin P., Ostatni poganie. Zanik wierzeń pogańskich w cesarstwie rzymskim od panowania Konstantyna do Justyniana, tłum. J. Stankiewicz-Prądzyńska, Warszawa 2008.
Czyżewski B., „Cesarz jest w Kościele, a nie ponad Kościołem”. Próba określenia relacji władzy kościelnej i świeckiej w IV wieku na przykładzie św. Ambrożego z Mediolanu, „Społeczeństwo i Kościół” 10 (2013), s. 11-23.
Dahan G., Histoire de l’exégèse chrétienne au Moyen Age, „École pratique des hautes études. Section des sciences religieuses” 111 (2002), s. 293-296.
Figura M., Doignon J., Introduction, w: Hilaire de Poitiers, La Trinité, t. 1, Paris 1999 (SC h 443), s. 9-188.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 1990.
Gigilewicz E., Pierścień, EK 15, k. 518-521.
Hasenfrantz H.-P., Religie świata starożytnego a chrześcijaństwo. Ludzie, moce, bogowie w Cesarstwie Rzymskim, tłum. U. Poprawska, Kraków 2006.
Heussi K., Peter É., Précis d`historie de l`Église, Neuchâtel 1967.
Janowski J., Laska, EK 10, k. 513-514.
Jasiewicz A., Konwersja Żydów u autorów okresu patrystycznego, „Ateneum Kapłańskie” 156 (2011), z. 2, s. 282-288.
Kamczyk W., Perykopa o wskrzeszeniu Łazarza (J 11,1-44) a nauka św. Augustyna o odpuszczeniu grzechów, „Vox Patrum” 32 (2012), t. 57, s. 247-261.
Kamczyk W., Tota Paschalis solemnitas. Teologia i duszpasterstwo w kazaniach i homiliach św. Augustyna, Katowice 2012 (StAC .SN 12).
Kelly J.N.D., Initiation à la doctrine des Pères de l`Église, tłum. C. Tunmer, Paris 1968.
Kelly J.N.D., Początki doktryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1988.
Kochanek P., Periodyzacja dziejów ludzkości Epifaniusza z Salaminy, w: Byzantina Europaea. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Waldemarowi Ceranowi, red.
M. Kokoszko, M.J. Leszka, Łódź 2007, s. 233-252.
Kołtunowska A., Zenon z Werony, EK , t. 20, k. 1352.
Leska A., W kręgu problematyki stosunków Kościoła i państwa w świecie późnego antyku, „Vox Patrum” 37 (2017), t. 67, s. 277-288.
Longosz S., Chrześcijańskie widowiska zastępcze w propozycji Ojców Kościoła, „Vox Patrum” 37 (2017), t. 67, s. 303-360.
Löfstedt B., Einteilung, w: Zeno Veronensis, Tractati, Turnhout 1971 (CCL 22), s. 1*-123*.
Murawski R., Historia katechezy, cz. 1: Katecheza w pierwszych wiekach, Warszawa 2011.
Peschke K.H., Grzechy przeciwko kultowi prawdziwego Boga, tłum. F. Mickiewicz, „Communio” 15 (1995), nr 1, s. 41-59.
Simonetti M., Między dosłownością a alegorią. Przyczynek do historii egzegezy patrystycznej, tłum. T. Skibiński, Kraków 2000.
Solignac A., Les lectures de la vigile et du jour de Pâques à Vérone au temps de Zenon, „Revue des Études Augustiniennes” 45 (1999), s. 261-275.
Sołomieniuk M., Zeno Veronensis quid de resurrectione senserit, „Biblica et Patristica Thoruniensia” 8 (2015) 1, s. 47-61.
Szoka A., Poganie w świecie rzymskim w IV wieku, w: Świat rzymski w IV wieku, red. P. Filipczak, R. Kosiński, Kraków 2015, s. 355-387.
Śrutwa J., Praca w starożytnym chrześcijaństwie afrykańskim, Lublin 1983.
Zelzer M., „Imperator intra ecclesiam non Supra ecclesiam est” (Ambrosius, Epistula 75a,36), „Vox Patrum” 18 (1998), t. 34-35, s. 219-226.
Żurek A., Co można wyczytać w gwiazdach? – zdaniem Ojców Kościoła, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 25/2 (2006), s. 91-100.
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Teologiczny Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
