Alter und Krankheit in der postmodernen Gesellschaft in der Lehre des Papstes Franziskus
Abstrakt
Niniejszy artykuł, oparty na analizie nauczania papieża Franciszka na temat sytuacji ludzi starszych i chorych w społeczeństwie ponowoczesnym, przedstawia troskę papieża względem tych osób. Składa się z pięciu paragrafów. Pierwszy zawiera refleksje papieża na temat obaw współczesnych ludzi przed chorobą i starością.
Drugi ukazuje jego przemyślenia na temat narastających dziś w społeczeństwach konsumpcyjnych kontrastów w traktowaniu osób zdrowych i chorych, a trzeci podaje jego ostrzeżenia przed lansowaniem w codziennym życiu tylko ludzi młodych i zdrowych. Paragrafy czwarty i piąty zawierają komentarz Franciszka, w którym przestrzega on przed wykluczeniem ludzi chorych i starych z codziennego życia i traktowaniem ich jak osób drugiej lub trzeciej kategorii.
Słowa kluczowe
wiek; starość; śmierć; niepełnosprawność; ponowoczesność; konsumpcjonizm; wykluczenie
Bibliografia
Baloban J., Papst Franziskus und die müden europäischen Verkündiger und Christen, in: „Ermutigung und Herausforderung für Theologie und Pastoral in Mittel- und Osteuropa”, Hrsg. M. Polak, T. Kowalczyk, P. Slouk, Gniezno–Wien 2015 (Pastoraltheologische Hefte 8), S. 22-34.
Biel R., Wielkomiejskie aspekty nowej ewangelizacji, in: Duszpasterstwo w świetle nauczania papieża Franciszka, red. D. Lipski, Lublin 2015, S. 45-62.
Blasberg-Kuhnke M., Bildung in den Krisen des Alters – Antizipatorisch und aktuell, in: Altern in Freiheit und Würde. Handbuch christliche Altenarbeit, Hrgs. M. Blasberg-Kuhnke, A. Wittrahm, München 2007, S. 270-275.
Bolay W., „Ich bin gespannt, wie die Himmel aussieht” - Seelsorge mit Sterbenden, in: Handbuch der Krankenhausseelsorge, Hrsg. M. Klessmann, Göttingen 2008,
S. 103-112.
Bondolfi A., Tod, in: Neues Lexikon der christlichen Moral, Hrsg. H. Rotter, G. Virt, Innsbruck–Wien 1990, S. 774-777.
Bruder J., Vergessen und Traurigkeit, in: Niederfrage, A. u.a., Funkkolleg Altern, Bd. 1, Opladen 1999, S. 319-325.
Dirks W., Bin ich am Ende schon ein Greis? Der Umgang mit den Alter, „Die Zeit” 2 (1985), S. 61-64.
Ebertz M.N., „Heilige Familie“ – ein Auslaufmodell? Religiöse Kompetenz der Familien in soziologischer Sicht, in: Gottesbeziehung in der Familie. Familienkatechetische Orientierungen von der Kindertaufe bis ins Jugendalter, Hrsg. A. Biesinger, H. Bendel, Ostfildern 2000, S. 16-43.
Eichorn-Kösler E., Kraus B., Interessen (neu) entdecken und ernst nehmen – Ältere als Akteure ihres Lebens, in: Altern in Freiheit und Würde. Handbuch christliche Altenarbeit, Hrgs. M. Blasberg-Kuhnke, A. Wittrahm, München 2007, S. 262-269.
Feeser-Lichterfeld U., Mit den Augen des Glaubens auf die Lebensgeschichte blicken, in: Altern in Freiheit und Würde. Handbuch christliche Altenarbeit, Hrgs. M. Blasberg-Kuhnke, A. Wittrahm, München 2007, S. 104-111.
Filipp S.H., Ein allgemeines Modell für die Analyse kritischer Lebensereignisse, in: Kritische Lebensereignisse, Hrsg. S.H. Filipp, Weinheim 1995, S. 3-12.
Franciszek, „Bądźmy «opiekunami» stworzenia”. Homilia papieża podczas Mszy św. inauguracyjnej, OsRomPol 5 (2013), S. 18-19.
Franciszek, „Bogactwo Boga udziela się przez nasze ubóstwo”. Orędzie na Wielki Post 2014 r., OsRomPol 2 (2014), S. 8-9.
Franciszek, „Boże miłosierdzie nikogo nie wyklucza”. Przesłanie wygłoszone podczas audiencji dla polskich biskupów przybyłych do Watykanu z wizytą „ad limina
Apostolorum” (7.02. 2014), OsRomPol 2 (2014), S. 27-29.
Franciszek, „Duszpasterstwo to realizowanie macierzyństwa Kościoła”. Przemówienie wygłoszone podczas spotkania z episkopatem Brazylii (27.07.2013), OsRomPol
(2013), S. 19-24.
Franciszek, „Dzieci i dziadkowie są nadzieją ludu”. Przemówienie do członków włoskiego Ruchu na rzecz Życia (11.04.2014), OsRomPol 3-4 (2014), S. 27-28.
Franciszek, „Jezus zbawia, t roszczy się, uzdrawia”. Modlitwa maryjna z Papieżem, OsRomPol 3-4 (2015), S. 45-46.
Franciszek, „Kościół apeluje o ochronę godności”. Audiencja dla uczestników sesji plenarnej Papieskiej Rady do spraw Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących
(24.05.2013), OsRomPol 7 (2013), S. 22-23.
Franciszek, „Ludzie starsi to my”. Audiencja generalna (4.03.2015), OsRomPol 3-4 (2015), S. 39-40.
Franciszek, „Musimy się bronić przed kulturą odrzucania”. Spotkanie z ludźmi ubogimi, starymi i niepełnosprawnymi, OsRomPol 7-8 (2015), S. 28-29.
Franciszek, „Najcięższą chorobą, na jaką są narażone osoby starsze, jest opuszczenie”. Przesłanie z okazji 20-lecia Papieskiej Akademii „Pro Vita”, OsRomPol 3-4 (2015), S. 27-28.
Franciszek, „Nie bądźmy nigdy ludźmi smutnymi”. Homilia wygłoszona podczas Mszy św. w Niedzielę Palmową na Placu św. Piotra (24.03.2013), OsRomPol 5 (2013),
S. 29-30.
Franciszek, „Niestrudzenie bądźcie miłosierni”. Homilia podczas Mszy św. połączonej z udzielaniem święceń kapłańskich 10 diakonom diecezji rzymskiej (21.04.2013),
OsRomPol 6 (2013), S. 25.
Franciszek, „Nikt nie jest wykluczony”. Modlitwa maryjna z Papieżem, OsRomPol 11 (2014), S. 59.
Franciszek, „Panie, daj nam zaznać świętego upojenia”. Dialog Papieża z kapłanami, młodzieżą, rodzinami i osobami niepełnosprawnymi, OsRomPol 7 (2014), S. 28.
Franciszek, „Prawdziwą rewolucją jest współczucie”. Przemówienie do Wspólnoty św. Idziego, OsRomPol 7 (2014), S. 18-20.
Franciszek, „Słowo krzyża odpowiedzią na zło”. Rozważanie na zakończenie Drogi Krzyżowej w Wielki Piątek, OsRomPol 5 (2013), S. 38.
Franciszek, „Trzeba okazywać serce ubogim”. Przemówienie do członków Misericordie d`Italia i Fratres, OsRomPol 7 (2014), S. 20-21.
Franciszek, „W rodzinie uczmy się kochać i bronić życia”. Przemówienie wygłoszone do uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Rady ds. Rodziny, OsRomPol
(2013), S. 27-28.
Franciszek, „Wielkie bogactwo społeczne”. Msza św. w parku Los Samanes w Guayaquil (6.07.2015), OsRomPol 7-8 (2015), S. 6-8.
Franciszek, „Ziemia, mieszkanie i praca prawami wszystkich”. Przemówienie do uczestników światowego spotkania ruchów ludowych (28.10.2014), OsRomPol 11 (2014), S. 44-48.
Franciszek, Adhortacja apostolska o głoszeniu Ewangelii we współczesnym świecie „Evangelii gaudium”, Częstochowa 2013.
Franciszek, Najbliższy szpital, OsRomPol 7-8 (2015), S. 48-49.
Franciszek, Przemówienie „Niech was będzie słychać”. Sao Sebastiao do Rio de Janeiro (25.07.2013), OsRomPol 8-9 (2013), S. 8.
Franciszek, Przesłanie z okazji wystawienia świętego Całunu, OsRomPol 5 (2013), S. 39.
Franciszek, Skażeni przez kulturę odrzucania, OsRomPol 8-9 (2013), S. 48-49.
Gabriel I., Aktuelle soziale Entwicklungen als Herausforderung für eine christliche Ethik, in: Caritas – Dienst an Mensch und Gesellschaft, Hrsg. W. Krieger, B. Sieberer,
Würzburg 1999, S. 9-22.
Glanzl M., Guggenberger W., Jenewein J., Caritas angesichts demografischer Entwicklungen: Alter und Demenz, in: Solidaritätsstiftende Kirche... auf dem Weg zu einer zeitgemäßen Caritas, Hrsg. J. Niewiadomski, G. Schärmer, Linz 2011, S. 67-70.
Kaufmann F.X., Chancengerechtigkeit: Neue Generationen haben ein Recht auf Umverteilung, in: Als wögen Tränen unsere Arbeit auf, Hrsg. P. Schallenberg, Münster 1999, S. 195-207.
Kleiner P., Altengerechte versus altenfeindliche Lebensräume – Soziale Orte im Alter, in: Altern in Freiheit und Würde. Handbuch christliche Altenarbeit, Hrgs. M. Blasberg-Kuhnke, A. Wittrahm, München 2007, S. 234-240.
Kruip G., Gerechtigkeit zwischen den Generationen, in: Altern in Freiheit und Würde. Handbuch christliche Altenarbeit, Hrgs. M. Blasberg-Kuhnke, A. Wittrahm, München 2007, S. 52-62.
Küberl F., Provokation Caritas, in: Caritas – Dienst an Mensch und Gesellschaft, Hrsg. W. Krieger, B. Sieberer, Würzburg 1999, S. 40-55.
Leher S., Sint Ch., Caritas und Diakonie angesichts der Fragen nach dem Ende des menschlichen Lebens („Hospiz”), in: Solidaritätsstiftende Kirche... auf dem Weg zu einer zeitgemäßen Caritas, Hrsg. J. Niewiadomski, G. Schärmer, Linz 2011, S.116-119.
Lipiec D., Świadectwo życia ludzi chorych, starych i niepełnosprawnych, in: Świadectwo w służbie ewangelizacji, Hrsg. W. Przygoda, Lublin 2012, S. 211-228.
Lipiec D., Duszpasterstwo misyjne w nauczaniu papieża Franciszka, in: Duszpasterstwo w świetle nauczania papieża Franciszka, red. tegoż, Lublin 2015, S. 9-24.
Lipiec D., Katholische Pfarrei in Polen als missionsgemeinde – Chancen und Herausforderungen, in: „Ermutigung und Herausforderung für Theologie und Pastoral in Mittel-und Osteuropa”, Hrsg. M. Polak, T. Kowalczyk, P. Slouk, Gniezno–Wien 2015 (Pastoraltheologische Hefte 8), S. 72-79.
Nocke F.J., Theologische Impulse zum Umgang mit dem Alter, in: Altern in Freiheit und Würde. Handbuch christliche Altenarbeit, Hrsg. M. Blasberg-Kuhnke, A. Wittrahm, München 2007, S. 63-76.
Polak M., Die polnischen Bischöfe „Ad limina Apostolorum”. Die Botschaft Franziskus an die polnische Kirche, in: Duszpasterstwo w świetle nauczania papieża Franciszka, red. D. Lipiec, Lublin 2015, S. 117-130.
Przygoda W., Armut als pastorales Prinzip nach Papst Franziskus, in: „Ermutigung und Herausforderung für Theologie und Pastoral in Mittel- und Osteuropa”, Hrsg.
M. Polak, T. Kowalczyk, P. Slouk, Gniezno–Wien 2015 (Pastoraltheologische Hefte 8), S. 58-71.
Przygoda W., Papieża Franciszka troska pastoralna o ubogich i wykluczonych, in: Duszpasterstwo w świetle nauczania papieża Franciszka, red. D. Lipiec, Lublin 2015,
S. 77-102.
Riedl A., Krankheit, in: Neues Lexikon der christlichen Moral, Hrsg. H. Rotter, G. Virt, Innsbruck–Wien 1990, S. 388-395.
Scaraffia L., Kobiety i starość, OsRomPol 6 (2015), S. 53-56.
Scheuer M., Das theologische und spirituelle Profil von Papst Franziskus. Begegnungsund Bildungstage für Priester über 70 (Cusanus Akademie Brixen, 7. Oktober 2014), in: http://dioezesefiles.x4content.com/pagedownloads/das_theologische_profil_von_papst_franziskus_20141007.pdf, S. 4 [5.12.2015].
Schultheis F., Attias-Donfut C., Generationsverhältnis und sozialer Wandel, in: Wertewandel in Deutschland und Frankreich, Hrsg. R. Köcher, J. Schild, Opladen 1998,
S. 173-205.
Schütte A., Menschwürdig sterben, in: Altern in Freiheit und Würde. Handbuch christliche Altenarbeit, Hrgs. M. Blasberg-Kuhnke, A. Wittrahm, München 2007, S. 373-378.
Spadaro A., Das Interview mit Papst Franziskus, Freiburg i. Br. 2013.
Strasser-Lötsch J., Herausgefordet von den Nöten der Zeit, in: Caritas – Dienst an Mensch und Gesellschaft, Hrsg. W. Krieger, B. Sieberer, Würzburg 1999, S. 56-63.
Tews H.P., Altersbilder. Über Wandel und Beeinflussung von Vorstellungen vom und Einstellungen zum Alter, Köln 1995.
Tomasik H., „Idźcie, bez obawy, aby służyć”. Ojciec Święty Franciszek do młodzieży, in: Duszpasterstwo w świetle nauczania papieża Franciszka, red. D. Lipiec, Lublin 2015, S. 191-200.
Weidenholzer J., Wohin geht das soziale Österreich?, in: Caritas – Dienst an Mensch und Gesellschaft, Hrsg. W. Krieger, B. Sieberer, Würzburg 1999, S. 81-91.
Widl M., Heinze A., Kirchliche Grundvollzüge Gottesherrschaft und Kulturlogik – Papstoraltheologische Kriterien für die christliche Identität, in: Christliche Identität in
Europa auf dem Prüfstand. Pastoraltheologische Begegnungen: Horizonte und Optionen, Hrsg. M. Polak, T. Kowalczyk, P. Slouk, Gniezno-Wien 2014 (Pastoraltheologische Hefte 7), S. 110-118.
Zarembski Z., Wskazania papieża Franciszka dla duszpasterstwa rodzin, in: Duszpasterstwo w świetle nauczania papieża Franciszka, red. D. Lipiec, Lublin 2015,
S. 163-180.
Zerfass R., Was gehen uns die an, die uns nichts angehen?, in: Caritas – Dienst an Mensch und Gesellschaft, Hrsg. W. Krieger, B. Sieberer, Würzburg 1999, S. 23-39.
Zulehner P., Kirchenentwicklung braucht Visionen. Papst Franziskus liefert uns solche, in: „Ermutigung und Herausforderung für Theologie und Pastoral in Mittel- und Osteuropa”, Hrsg. M. Polak, T. Kowalczyk, P. Slouk, Gniezno–Wien 2015 (Pastoraltheologische Hefte 8), S. 9-21.
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Teologiczny Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
