„Bóg planował to jako dobro”. Rdz 50,15-21 jako motyw przewodni historii o Józefie
Abstrakt
Krótka perykopa Rdz 50,15-21 jest literackim apogeum opowiadania o Józefie. Ukazuje historię Józefa jako działanie Opatrzności Bożej. Zaświadcza o tym sam Józef. Stwierdza, że wszystkie plany i działania ludzkie są kierowane przez Boga. Podkreśla też, że odpłata za zło i krzywdę nie należy do człowieka, lecz tylko do samego Boga. Innym ważnym przesłaniem perykopy jest myśl, że zawsze w planach Bożych cierpienie i zło spowodowane przez innych obróci się w dobro, by w ten sposób zrealizowały się Boże plany dotyczące jednostki i narodu.
Słowa kluczowe
Józef; bracia; Bóg; Opatrzność; odpłata; przebaczenie
Bibliografia
Ausloos H., The Deuteronomist and the Account of Joseph’s Death (Gen 50,22-26), w: Studies in the Book of Genesis: Literature, Redaction and History, red. Wénin A., Leuven 2001, s. 381-395.
Coats G.W., From Canaan to Egypt. Structural and Theological Context for the Joseph Story, Washington 1976.
Dąbrowski E., Nowy Testament na tle epoki. Geografia – historia – kultura, t. 2: Kultura, Poznań 1958.
Donner H., Die literarische Gestalt der alttestamentlichen Josephsgeschichte, Heidelberg 1976.
Ebach J., „Ja, bin denn ich an Gottes Stelle?” (Genesis 50,19). Beobachtungen und Überlegungen zu einem Schlüsselsatz der Josefsgeschichte und den vielfachen Konsequenzen aus einer rhetorischen Frage, „Biblical Interpretation” 11 (2003), s. 602-616.
Flawiusz J., Dawne dzieje Izraela, tłum. i red. E. Dąbrowski, Poznań – Warszawa – Lublin 1962.
Freedman-Willoughby D.N., nâśâ’, TWAT 5, kol. 626-643.
Gebert K., 54 komentarze do Tory, Kraków 2004.
Graupner A., H.-J. Fabry, šûb, TWAT 7, kol. 1118-1176.
Heither T., Reemts Ch., Schriftauslegung – Die Patriarchenerzählungen bei den Kirchenvätern, Stuttgart 1999.
Humphreys W.L., Joseph and His Family. A Literary Study, Columbia 1988.
Koch K., hâtâ’, TWAT 2, kol. 857-870.
Lemański J., Księga Rodzaju – rozdziały 37-50. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz, Częstochowa 2015.
Lux R., Josef. Der Auserwählte unter seinen Brüdern. Biblische Gestalten 1, Leipzig 2001.
Noth M., Überlieferungsgeschichte des Pentateuch, Darmstadt 1966.
Paściak J., Izajasz wieszczem Chrystusa, Katowice 1987.
Rad G. von, Das erste Buch Mose Genesis, Göttingen 1976.
Redford D.B., A Study of the Biblical Story of Joseph, Leiden 1970.
Remmert H.-J., „Männer können alles”. Die Geschichte vom Macht-Mann Josef (Genesis 37-46), w: Männer weinen heimlich. Geschichten aus dem Alten Testament, red. D. Bauer, A. Meissner, Stuttgart 1993, s. 32-45.
Rendtorff R., Das überlieferungsgeschichtliche Problem des Pentateuch, Berlin – New York 1976.
Ruppert L., Das Buch Genesis. Teil II, Kap. 25,19-50,26, Leipzig 1984.
Ruppert L., Genesis. Ein kritischer und theologischer Kommentar. 4. Teilband: Gen 37,1-50,26, Würzburg 2008.
Scharbert J., Genesis 12-50, Würzburg 1986.
Schmitt H.Ch., Die Hintergründe der „neuesten Pentateuchkritik” und der literarische Befund der Josefsgeschichte Gen 37-50, „Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft” 97 (1985), s. 161-179.
Schweizer H., Die Josefsgeschichte. Konstituierung des Textes. Teil I: Argumentation, Tübingen 1991.
Seebass H., Genesis III. Josephgeschichte (37,1-50,26), Neukirchen-Vluyn 2000.
Seebass H., nâpal, TWAT 5, kol. 521-531.
Seidl Th., Konflikt und Konfliktlösung. Innere Kontroversen und Spannungen als Orte der Eigenwahrnehmung Israels in den Patriarchentraditinen der Genesis, w: Die Identität Israels. Entwicklungen und Kontroversen in alttestamentlicher Zeit, red. H. Irsigler, Freiburg 2009.
Seybold K., hâšab, TWAT 3, kol. 243-261.
Westermann C., Genesis 12-50, Darmstadt 1975.
Westermann C., Genesis. 3. Teilband. Genesis 37-50, Neukirchen-Vluyn 1982.
Zapff B.M., Jesaja 40-55, Würzburg 2001.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Teologii Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
