Przypowieść o kąkolu w pszenicy (Mt 13,24-30.36-43) w duszpasterskiej interpretacji św. Augustyna
Abstrakt
Problem „świętości” Kościoła należy do tych wątków teologicznych, które pomimo upływu wieków zachowują swoją aktualność. Dla św. Augustyna w podjęciu tego problemu niezwykle cenną była przypowieść o kąkolu w pszenicy (Mt 13,24-30.36-43). Choć w jej interpretacji kwestie związane z eklezjologią, a także problematyka herezji, zajmowały wiele miejsca, to jednak w homiliach na pierwszy plan wysuwały się kwestie pastoralne oraz sugestie, jak wobec problemu niedoskonałości i grzechu w Kościele powinni zachować się wierzący. W symbolu ziaren zbóż i chwastów widział kaznodzieja dobrych i złych członków wspólnoty. Owo „wymieszanie” dotyczy każdego kościelnego środowiska, a jego odczuwalność jest wskaźnikiem żywotności wspólnoty. Odrębne miejsce w interpretacji perykopy zajmowali heretycy, którzy sami wykluczali się ze wspólnoty. Zwłaszcza donatyści chcieli widzieć w Kościele wspólnotę wolną od grzeszników, przez co sprzeciwiali się nauczaniu Chrystusa, który wzywał do powstrzymania się od przedwczesnego oddzielenia. Nauczanie pastoralne Augustyna koncentrowało się więc na członkach wspólnoty kościelnej, wśród której znajdowali się dobrzy i źli chrześcijanie. Oburzonych gorszącymi sytuacjami nawoływał do cierpliwości, przebaczenia i tolerancji.
Tych, którzy swoją postawą bliscy byli „chwastom”, wzywał do nawrócenia. „Dobre ziarna” zachęcał do wierności i wytrwałości, przypominając, że na „roli Pańskiej” zawsze możliwa jest zmiana. Osąd postępowania i życia chrześcijan zalecał pozostawić do Dnia Sądu, kiedy to nastąpi ostateczne i bezbłędne oddzielenie, zaś wiernych i sprawiedliwych czekać będzie nagroda.
Słowa kluczowe
świętość Kościoła; ezgzegeza; herezje; przepowiadanie; dobrzy i źli chrześcijanie
Bibliografia
Źródła
Augustinus Hipponensis, Enarrationes in Psalmos, CCL 38-40, Turnholti 1990.
Augustinus Hipponensis, In Iohannis Euangelium Tractatus, BA 71-75, Paris 1993-2003.
Augustinus Hipponensis, Sermones, NBA 29-35, Roma 1979-2002.
Augustyn z Hippony, Objaśnienia Psalmów, tłum. J. Sulowski, PSP 37-42, Warszawa 1987.
Literatura przedmiotu
Adamiak S., Żydzi w rzymskiej Afryce Północnej, „Biblica et Patristica Thoruniensia” 7 (2014), s. 97-110.
Altaner B., Stuiber A., Patrologia. Życie, pisma i nauka Ojców Kościoła, tłum. P. Pachciarek, Warszawa 1990.
Bober A., Światła ekumeny. Antologia patrystyczna, Kraków 1965.
Drączkowski F., Donatyzm, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, Lublin 1986, kol. 111-113.
Dziura R., Manes, w: Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006, kol. 1138.
Eborowicz W., Święty Augustyn Doktor łaski, „Ateneum Kapłańskie” 422 (1979), s. 430-438.
Hamman A.G., Życie codzienne w Afryce Północnej w czasach św. Augustyna, tłum. M. Stafiej-Wróblewska, E. Sieradzińska, Warszawa 1989.
Kamczyk W., „Tota paschalis solemnitas”. Teologia i duszpasterstwo w kazaniach i homiliach św. Augustyna, Katowice 2012 (Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 12).
Kamczyk W., Perykopa o wskrzeszeniu Łazarza (J 11,1-44) a nauka św. Augustyna o odpuszczeniu grzechów, „Vox Patrum” 57 (2012), s. 247-261.
Kelly J.N.D., Początki doktryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1988.
Kołosowski T., Od wolności wyboru wyznania do przymusu religijnego. Ewolucja poglądów biskupa Augustyna z Hippony podczas schizmy donatystycznej w Afryce Rzymskiej, Piła 2000.
Kotula T., Afryka Północna w starożytności, Wrocław 1972.
Leszczyński R.M., Pryscylian, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, Lublin 2011, kol. 596-598.
Leszczyński R.M., Pryscylianie, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, Lublin 2011, kol. 598.
Longosz S., Eunomiusz, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, Lublin 1983, kol. 1303-1304.
Longosz S., Fotyn z Sirmium, w: Encyklopedia katolicka, t. 5, Lublin 1989, kol. 417.
Misiurek J., Arianizm - nauka Ariusza, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 911-912.
Pontet M., L`Éxégèse de S. Augustin prédicateur, Aubier 1945.
Stopniak F., Aecjanie, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 120.
Szczur P., Lapsi, w: Encyklopedia katolicka, t. 10, Lublin 2004, kol. 495-496.
Szmurło R., Manicheizm, w: Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006, kol. 1143-1148.
Szymusiak J., Ariusz, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 920.
Szymusiak J.M., Starowieyski M., Słownik wczesnochrześcijańskiego Piśmiennictwa, Poznań 1971.
Terka M., Nauczanie św. Augustyna o Żydach w świetle „Enarrationes in psalmos”, „Vox Patrum” 57 (2012), s. 677-697.
Wysocki M., Traditores, w: Encyklopedia katolicka, t. 19, Lublin 2014, kol. 953.
Żurek A., „Jeden chrzest w jednym i świętym Kościele” – w poszukiwaniu istoty donatyzmu, w: Ortodoksja, herezja, schizma w Kościele starożytnym, red. F. Drączkowski, J. Pałucki, P. Szczur, M. Szram, M. Wysocki, M. Ziółkowska, Lublin 2012, s. 123-154.
Żurek A., „Mysterium passionis – Corpus et Sanguis Christi – Communio”. Eucharystia sakramentem wtajemniczenia chrześcijańskiego w Kościele łacińskim czwartego i początku piątego wieku, Katowice 2012 (Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 14).
Żurek A., Wstęp, w: św. Augustyn, O chrzcie, tłum. A. Żurek, Kraków 2006 (Źródła Myśli Teologicznej 38), s. 5-23.
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Teologiczny Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
