Przemiany w strukturach organizacyjnych duszpasterstwa polskojęzycznego na terenie diecezji Brooklyn (NY) w USA
Abstrakt
Autor w artykule przedstawia model funkcjonowania duszpasterstwa polskojęzycznego w diecezji Brooklyn. Ta część metropolii nowojorskiej jest obecnie najliczniej zamieszkiwana przez Polaków. W artykule są przedstawione początki emigracji z Polski do Stanów Zjednoczonych oraz kolejne jej etapy. Przedstawione są również początki duszpasterstwa w języku polskim na tym terenie oraz jego późniejszy szybki rozwój, o którym świadczyło powstawanie na przełomie XIX i XX wieku wielu parafii etnicznych, które fundowali sami Polscy emigranci. Ukazana zostaje również metamorfoza tego duszpasterstwa z istniejących wcześniej parafii etnicznych na rzecz parafii wielokulturowych, gdzie liturgia jest sprawowana w kilku różnych językach. Ta transformacja jest ukazana w kontekście przemian społecznych i migracyjnych. Artykuł również ukazuje, że troska o polskich migrantów w diecezji Brooklyn, pomimo zachodzących przemian zawsze była i jest prowadzona według dokumentów i wskazań Kościoła Powszechnego.
Słowa kluczowe
duszpasterstwo polskojęzyczne; Brooklyn; migranci; parafie etniczne; parafie wielokulturowe
Bibliografia
Adamowicz L., Duszpasterstwo migrantów w prawie kanonicznym, "Roczniki Nauk Prawnych", t. XVII nr 1(2007), s.121-139.
Alvis R. E., White Eagle, Black Madonna, New York 2016.
Babiński G., Polonia w USA: na tle przemian amerykańskiej etniczności, Kraków 2009.
Bakalarz J., Duszpasterstwo a tożsamość etniczna emigrantów, "Studia Polonijne" t.11 (1987), s.151-173.
Bakalarz J., Stan prawny polskich placówek duszpasterskich, Studia Polonijne, t.3 (1979), s.61-78.
Brożek A., Polonia Amerykańska 1854-1939, Warszawa 1977.
Bruce T.C., Parish and place, New York 2017.
Bukowczyk J. J., The Immigrant "Community" Re-Examined: Political and Economic Tensions in a Brooklyn Polish Settlement 1888-1894, "Polish-American Studies, Vol.37 No.2 (1980), s.5-16.
Chodubski A., Wektory współczesnych przeobrażeń życia kulturowego Polonii amerykańskiej, "Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość", t. VIII (2011), s.9-29.
Dohnalik J., Parafia personalna w kościele łacińskim, Warszawa 2022.
Fiń A., Współczesna Polska emigracja w Stanach Zjednoczonych: skala, rozmieszczenie przestrzenne, przyczyny wyjazdów, "Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny" 2014 t.40, nr 2(152), s.105-130.
Gieorgica J. P., Stany Zjednoczone Ameryki jako kierunek emigracji Polaków. Współczesne uwarunkowania, "Pogranicze. Studia Społeczne", t.XXIII (2014), s.265-286.
Gillis C., Roman Catholicism in America, New York 2020.
Hoover B. C., The Shared Parish: Latinos, Anglos and the future of U.S. Catholicism, New York 2014.
Leś B., Kościół w procesie asymilacji Polonii amerykańskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981.
Leś B., Życie religijne Polonii amerykańskiej, w: Kubiak H., Kusielewicz E., Gromada T. (red.), Polonia Amerykańska, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988, s.325-341.
Madaj M. J., The Polish Immigrant and the Catholic Church in America, "Polish-Amercian Studies", Vol.VI No.1-2 (1949), s.1-8.
Morawska E., Polonijne społeczności lokalne i ich przemiany. Szkic wstępny, w: H. Kubiak, E. Kusielewicz, T. Gromada (red.), Polonia Amerykańska. Przeszłość i współczesność, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988.
Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących, Instrukcja "Erga migrantes caritas Christi", Lublin 2008.
Pastusiak L., Polacy w zaraniu Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1992.
Piątkowska D., Polskie Kościoły w Nowym Jorku, Nowy Jork-Opole 2002.
Pula J. S., Polska diaspora w Stanach Zjednoczonych Ameryki do 1914 roku, w: A. Walaszek (red.), Polska diaspora, Kraków 2001, s. 51-76.
Renkiewicz F. A., The Polish Immigrant in New York City 1865-1914, Wrocław 2021.
Sosnowska A., Polski Greenpoint a Nowy Jork, Warszawa 2016.
Velikonja J., Geograficzne rozmieszczenie Polaków w USA - determinanty historyczne i współczesna dynamika, w: H. Kubiak, E. Kusielewicz, T. Gromada (red.), Polonia Amerykańska. Przeszłość i współczesność, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988, s.83-97.
Zaborski M., Zagadnienie migracji w nauczaniu Kościoła katolickiego, "Świat Idei i Polityki" 2018 t.17, s.437-459.
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu Polska
https://orcid.org/0000-0001-9583-9316
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
