Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Grzech w Orygenesa Homiliach do Księgi Kapłańskiej

Jan Słomka

Język: EN | Data publikacji: 05-10-2023 | Abstrakt | s. 58–69

W homiliach Orygenes koncentruje się na dwóch elementach człowieka, które określa zwykle jako rozum i dusza. Są one tożsame opisywanymi przez niego w innych dziełach dwiema częściami duszy: wyższą – rozumną i niższą. Zarówno rozum, jak i dusza mogą grzeszyć. Orygenes nie mówi w zasadzie o grzechach ciała. Grzechy rozumu są cięższe, bo powodują grzech całego człowieka, uniemożliwiają duszy spełnianie dobrych czynów. Polegają one na zbłądzeniu, odejściu od Boga, herezji, bezbożności. Dusza także może samodzielnie popełniać grzechy. Jej grzechy mogą być mimowolne, polegają na uleganiu pokusom złych pragnień i namiętności. Często grzechy duszy są przedstawiane jako choroby. Orygenes dokonuje kilku podziałów grzechów na dwie kategorie: cięższe i lżejsze. Najważniejszy z tych podziałów to grzechy odpuszczalne w tym życiu i nieodpuszczalne w tym życiu. Oprócz tego są wyróżnione grzechy przeciw Bogu i przeciw ludziom oraz grzechy, które wymagają pokuty kanonicznej i inne. Te podziały nie są konsekwentne i poszczególne kategorie grzechów mieszają się. Najpoważniejszym skutkiem grzechu jest zerwanie wspólnoty z Bogiem, a w efekcie i ze wspólnotą świętych. Kolejnym zaś jest karłowacenie człowieka i choroba duszy. Nie są one przedstawiane jako kara Boża. Natomiast oczyszczenie po śmierci jest już karą ognia wiecznego. Orygenes bardzo mało uwagi poświęca grzechowi w preezgzystencji.

2023-10-05



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Człowiek w poszukiwaniu zrozumienia swej tożsamości i jej realizacji. Hermeneutyczny paradygmat teologii fundamentalnej

Jerzy Cuda

Język: FR | Data publikacji: 05-10-2023 | Abstrakt | s. 131–142

Hermeneutyczne poszukiwania naukowej i filozoficznej refleksji nie dysponują „ostatnim słowem” wyjaśniającym „całościowo” tożsamość człowieka. Wpisana w jego definicję konieczność takiego wyjaśnienia (Fides et ratio 1; 27) spotyka się z koniecznością uwzględnienia odkrywalnej w „tekście historii” Chrysto-logicznej przemowy Boga (FR 11). Objawiona „opowiedziana” tożsamość człowieka („tożsamość narracyjna”), w swej dialogicznej strukturze (schemat), jest „obietnicą” i „zadaniem”. Realizowany tą strukturą proces antropogenezy (teoria działania) jest także procesem identyfikacji. Istotnym komponentem tak wyjaśnionej tożsamości człowieka jest więc decyzja (odpowiedź), motywowana (komplementarnie) antropologiczną wiedzą („całościową” i „częściową”). W antropologice tej motywacji rozum i wiara dopełniają się wzajemnie. W eschatologicznym otwarciu tego procesu, kryterium racjonalności zawierzenia objawionej antropologii jest społeczna miłość. Miłość jest jedyną nadzieją ostatecznego zrozumienia i zrealizowania tożsamości człowieka.

2023-10-05



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Teologia – filozofia: antropo-logika komplementarnej służby

Jerzy Cuda

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2013 | Abstrakt | s. 65-75

Historii myśli chrześcijańskiej towarzyszy przekonanie, że istnieją dwa różne porządki wiedzy: rozum i wiara. W trakcie tej historii zrodziły się liczne modele współpracy (interakcji) pomiędzy filozofią a teologią. Artykuł proponuje zobaczenie trzech modeli relacji «wiara – rozum» (teologia – filozofia). Przykładem pierwszej relacji, którą można odnaleźć w starożytności i średniowieczu, ukazują filozofię jako „służebnicę” teologii (philosophia: ancilla theologiae). W XX wieku relacja filozofia – teologia weszła w nową erę hermeneutyczną. Hermeneutyka filozoficzna (ars interpretandi) zaczęła funkcjonować jako filozofia hermeneutyczna, a zatem jej zadanie zawierało się w poszukiwaniu całościowego zrozumienia (sensu) ludzkiej historii. To zadanie stało się jednocześnie paradoksalne, ponieważ rozum musi zrozumieć tę całościowość i jednocześnie nie może tego uczynić. To właśnie nie co innego jak ten paradoks, działający w relacji dialogicznej pomiędzy rozumem i wiedzą wypływającą z wiary, może pomóc rozumowi zrealizować jego własne zadanie. Teologia (ancilla hermeneuticae) może także stać się «służebnicą» filozofii (theologia: ancilla philosophiae). Nadzieje rozumu mogą uczestniczyć w nadziei chrześcijańskiej. Dzięki objawieniu Bożemu człowiek jest w stanie zrozumieć swoją obiecaną tożsamość. Ta tożsamość («tożsamość narratywna») interpretowainterpretowana jako obiecana i zadana wymaga współpracy rozumu i wiary. To właśnie w kontekście tej koniecznej współpracy trzeba rozważyć problematykę wspólnej służby filozofii i teologii zaangażowanych w proces stwórczej aktualizacji (dialogicznej) i tożsamości człowieka (theologia et philosophia: ancillae hominis).

2013-06-30



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

On the Two Versions of the Proslogion

Toivo J. Holopainen

Język: EN | Data publikacji: 07-04-2025 | Abstrakt | s. 10-30

W artykule zostało podjęte zagadnienie dwóch etapów wydania Proslogionu oraz ich znaczenie dla zrozumienia istoty przedsięwzięcia podjętego przez Anzelma w tym traktacie. We wprowadzeniu podkreślono znaczenie zrozumienia wyjątkowego połączenia w traktacie argumentacji i modlitwy. Zwrócono też uwagę na nowy, ważny artykuł R. Sharpe’a (2009), który w przekonywający sposób podważył materiał redakcyjny w wydaniu dzieł Anzelma zredagowanym przez F.S. Schmitta. W drugiej części krytycznie omówiono opinie Schmitta i Sharpe’a dotyczące pierwotnych wersji Proslogionu i Monologionu. W trzeciej części zbadano argumenty dotyczące historii publikacji Proslogionu, przekonując, że Anzelm wprowadził w tym samym czasie wszystkie dodatkowe elementy włącznie z wymianą zdań z Gaunilo. W celu wyjaśnienia wagi historii wydania Proslogionu dla interpretacji traktatu, w ostatniej części artykułu podjęto próbę wskazania, czym mógł się kierować Anzelm w dwóch etapach publikacji. Proponuje się by Proslogion był odczytywany jako subtelna próba obrony i uzasadnienia racjonalnej metody zastosowanej w Monologionie.

2025-04-07