Średniowieczna teologia cysterska, czyli theoria w służbie praxis
Abstrakt
Teologia w każdym czasie z jednej strony wyrasta z pewnych uwarunkowań swojej epoki, a z drugiej wywiera wpływ na życie chrześcijan. Teologie poszczególnych epok różnią się między sobą charakterem, który związany jest nie tylko z kontekstem filozoficznym, ale i z egzystencjalnym. Ponadto faktem jest, że w różnych epokach wyrastały różne modele teologiczne. Znamiennym przykładem takiego zjawiska jest współistnienie w średniowieczu równolegle scholastyki i teologii monastycznej. Bliższe przyjrzenie się teologii monastycznej, która jest mniej znana niż scholastyka, może dostarczyć nam cennych wskazówek na temat samego kształtowania się takiej teologii, która opierałaby się dominacji filozoficznego schematu myślowego, dowartościowywała aspekt doświadczalny, służyła integracji chrześcijańskiej praktyki z treścią wyznawanej wiary. Te aspekty wydają się bowiem z jednej strony charakteryzować średniowieczną teologię cysterską, a z drugiej stanowią swoisty katalog dolegliwości współczesnych sposobów uprawiania teologii.
Słowa kluczowe
metodologia teologii; teologia monastyczna; doświadczenie; rozum i wiara
Bibliografia
Benedykt z Nursji, Reguła świętego Benedykta. Dialogi, tłum. A. Świderkówna, Kraków 2010.
Bielawski M., Polis monachorum. Postaci, idee i księgi, Wydawnictwo Homini, Bydgoszcz 2001.
Chenu M.D., La théologie au douzième siècle, Paris 1957.
Chojnacki P., Badania dotyczące teologii monastycznej cystersów, w: Forum scienciae cisterciense, red. E. Łużyniecka i A. Galar, Wrocław 2011, s. 67-74.
D’Onofrio G., Historia teologii, t. 2: Epoka średniowieczna, tłum. W. Szymona, Kraków 2010.
Duda J., Chrzest krwi jako heroiczny wyraz doskonałego świadectwa w nauczaniu Orygenesa, „Verbum Vitae” 27 (2015), s. 209-225.
Farkasfalvy D., Życie duchowe według świętego Bernarda, w: Cystersi w społeczeństwie Europy Środkowej. Materiały z konferencji naukowej odbytej w klasztorze oo. Cystersów w Krakowie-Mogile z okazji 900. rocznicy powstania Zakonu Ojców Cystersów. Poznań–Kraków-Mogiła, 5-10 października 1998, red. A.M. Wyrwa, J. Dobosz, tłum. J. Walczak, Poznań 2000, s. 173-181.
Godawa M., Społeczny aspekt medytacji w traktacie „O rozważaniu” (De consideratione) św. Bernarda z Clairvaux, w: Módl się i pracuj – cystersi kształtują siebie i świat. Materiały z sympozjum, Opactwo Ojców Cystersów, Kraków-Mogiła, 5 grudnia 2009 r., red. W. Misztal, B. Rodziewicz, Kraków 2010, s. 27-55.
Gribomont J., Monastycyzm i asceza, w: Duchowość chrześcijańska, t. 1: Początki do XII wieku, red. B. McGinn, J. Meyendorff, J. Leclercq, tłum. P. Blumczyński, S. Patlewicz, Kraków 2010, s. 87-127.
Groń R., Porządek natury jako znak Bożej miłości u Aelreda z Rievaulx, „Cistercium Mater Nostra” 2 (2008), nr 1, s. 115-122.
Guillelmus S Theodorici Abbas, Disputatio adversus Petrum Abaelardum, w: Guillelmi a Sancto Theodorico Opera omnia, Pars 5: Opuscula adversus Petrum Abaelardum et de fide, red. P. Verdeyen, Turnhout 2005, s. 17-59.
Ignacy Antiocheński, List do Kościoła w Rzymie, w: Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, red. M. Starowieyski, tłum. A. Świderkówna, Kraków 2010, s. 128-131.
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o niektórych aspektach „Teologii wyzwolenia” Libertatis nuntius, 1984, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/kongregacje/kdwiary/zbior/t_2_12.html, [dostęp: 28.05.2016].
Louf A., Cysterska droga, tłum. M. Sabiniewicz, Skoczów 2000.
Morajko K., Charyzmat zakonu cystersów: studium historyczno-prawne, Kraków 2006.
Pelikan J.J., Powstanie wspólnej tradycji (100–600), tłum. M. Höffner, Kraków 2008.
Rogusz I., Czy istnieją charakterystyczne cechy duchowości cysterskiej?, „Cistercium Mater Nostra” 5 (2011), s. 11-21.
Roszak P., Wiarygodność i tożsamość. „Teologia wiary” św. Tomasza z Akwinu i współczesność, Kraków 2013.
Shannon W.H., Milcząca lampa. Opowieść o Thomasie Mertonie, tłum. A. Wojtasik, P. Ducher, Bydgoszcz–Lublin 2002.
Strumiłowski J.P., Egzystencjalna aplikacja dogmatu na przykładzie Thomasa Mertona, „Polonia Sacra” 19 (2015) nr 4, s. 91-106.
Strumiłowski J.P., Piękno zbawi świat? Soteriologiczny wymiar piękna, Kraków 2016.
Świeżyński A., O modelach strategii życia jako drogach do nieśmiertelności, „Studia Gdańskie” 18-19 (2005), s. 141-146.
Trzcińska I., Logos, mit i ratio. Wybrane koncepcje racjonalności od XV do XVII wieku, Kraków 2011.
Vagaggini C., Teologia, pluralizm teologiczny, tłum. J. Partyka, Kraków 2005.
Wyższe Seminarium Duchowne OO. Franciszkanów w Katowicach-Panewnikach Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
