Über die deutsche Quelle des Werkes Gościniec pewny von Józef Wereszczyński
Abstract
Im Artikel wird auf eine bisher den polnischen Forschern unbekannte Quelle für Gościniec pewny (1585) von Józef Wereszczyński hingewiesen. Der polnische Autor paraphrasierte in Prosa das als Unikat erhaltene Werk Von einer erschrecklichen Geschicht, welche sich zugetragen hat den 9. Februarij am tage Esto mihi dieses 1578 Jahr zu Ravenspurg, von 8 Bürgern und Bürger-Söhnen, wie sie sich mit einander verbunden Faßnacht zu halten, und also des Morgens früe erstlich zum gebrandten Wein gegangen seind, und haben darüber unbilliger Weise die Predigt versaumt. Endtlich von dem Sathan auch ihren Lohn schrecklicher weise nommen und umb ihr Leben kommen seint, etc. Allen frommen Christen zu Warnung gestellet. Durch M. Andream N(?)elsium. Es ist anzunehmen, dass in der polnischen Version die richtige Form des Autorennamens, Andreas Melsius, erhalten geblieben ist. Diese Form war den deutschen Forschern nicht bekannt.
Schlagworte
Józef Wereszczyński; Andreas Melsius (N?elsius); Gościniec pewny; Ravensburg; Anekdote
Literaturhinweise
Beck Paul (1912): Eine Ravensburger Schreck- und Schauergeschichte in einem Flugblatt aus dem 16. Jahrhundert. In: Württembergische Vierteljahrshefte für Landesgeschichte H. 21: 138–145.
Beck Paul (1985): Ausgewählte Aufsätze zur Geschichte Oberschwabens. Bad Buchau: Federsee-Verlag.
Buchwald-Pelcowa Paulina (2004): Europejska „republica literraria” o polskim Babinie. W: Baczewski Sławomir/Chemperek Dariusz (red.): Literatura i pamięć kultury. Studia ofiarowane Profesorowi Stefanowi Nieznanowskiemu w pięćdziesięciolecie pracy naukowej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 69–88.
Chmielowski Piotr (1880): [rec.] Mikołaj Rej z Nagłowic i ks. Józef Wereszczyński. Ustęp z większej całości. Wilno 1879. W: Ateneum. T. 1: 169–171.
Hernas Czesław (2008): Barok. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Krzyżanowski Julian (1958): W wieku Reja i Stańczyka. Szkice z dziejów Odrodzenia w Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Krzyżanowski Julian/Żukowska-Billip Kazimiera (1960) (oprac.): Dawna facecja polska (XVI–XVIII w.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Küble Monika (2004): Eine Ravensburger Schreck- und Schauergeschichte (1578). In: von Gaier Ulrich/Schürle Wolfgang/von Praber Sabine (Hg.): Schwabenspiegel. Literatur vom Neckar bis zum Bodensee 1000–1800. Lesebuch 2. Ulm: Ebner et Spiegel: 205–211.
Michałowska Teresa (1990): Oryginalność. W: Michałowska Teresa/Otwinowska Barbara/Sarnowska-Temeriusz Elżbieta (red.): Słownik literatury staropolskiej. (Średniowiecze. Renesans. Barok). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo: 535–541.
Milerski Bogusław (2003): Nabożeństwo ewangelickie. W: Gadacz Tadeusz/Milerski Bogusław (red.): Religia. Encyklopedia PWN. T. 7. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: 207–209.
Pistorius Johannes (1582): Polonicae historiae corpus. T. 2. Basileae: Henricopetri, Sebastian.
Pollak Roman (1954): Wstęp. W: Górnicki Łukasz: Dworzanin polski. Wrocław: Zakład imienia Ossolińskich – Wydawnictwo: III–CXXXIII.
Ptaszycki Stanisław (1880): Mikołaj Rej z Nagłowic i ks. Józef Wereszczyński. Ustęp z większej całości. Wilno: Józef Zawadzki.
Schultze Brigitte (2006): „Z chłopa król”. Cztery wieki tradycji tematu literackiego w Polsce. Tłum. Jacek Dąbrowski. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Sitkowa Anna (2006): O pisarstwie Józefa Wereszczyńskiego. Wybrane problemy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Sitkowa Anna (2014): Wprowadzenie. W: Wereszczyński Józef: Gościniec pewny niepomiernym moczygębom a omierzłym wydmikuflom świata tego do prawdziwego obaczenia a zbytków swych pohamowania. Z Pisma świętego i z rozmaitych autorów zebrany i wydany. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 7–41.
Sitkowa Anna (2015): Kaznodziejski „pojedynek” Józefa Wereszczyńskiego z Jakubem Wujkiem (na przykładzie marginaliów). In: Śląskie Studia Polonistyczne nr 1 (6): 7–22.
Sokolski Jacek (1990): Nowiny. W: Michałowska Teresa/Otwinowska Barbara/Sarnowska-Temeriusz Elżbieta (red.): Słownik literatury staropolskiej. (Średniowiecze. Renesans. Barok). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo: 512–514.
Stankiewicz-Kapełuś Elżbieta (1991): Z zagadnień polskiej facecjonistyki wieku XVI („Figliki” M. Reja – „Facecje polskie”). W: Z badań nad dawną książką. Studia ofiarowane Profesor Alodii Kaweckiej-Gryczowej w 85-lecie urodzin. T. 1. Warszawa: Biblioteka Narodowa: 117–145.
Szyrocki Marian (1977): Z dziejów powiązań literackich polsko-niemieckich w okresie od średniowiecza do baroku. W: Michałowska Teresa/Ślaski Jan (red.): Literatura staropolska w kontekście europejskim. (Związki i analogie). Materiały konferencji naukowej poświęconej zagadnieniom komparatystyki (27–29 X 1975). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo: 201–208.
Szyrocki Marian (1990): Niemiecko-polskie związki literackie. W: Michałowska Teresa/Otwinowska Barbara/Sarnowska-Temeriusz Elżbieta (red.): Słownik literatury staropolskiej. (Średniowiecze. Renesans. Barok). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo: 504–507.
Śnieżko Dariusz (2004): „Kronika wszytkiego świata” Marcina Bielskiego. Pogranicze dyskursów. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Tazbir Janusz (1978): Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
Walecki Wacław (1991): Wstęp od Wydawcy. Proza renesansowego stulecia. W: Walecki Wacław (red.): „Z duchem w rozmawianiu”. Szesnastowieczna proza polska. Nowy Wiśnicz: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”: 7–20.
Wereszczyński Józef (1860): Gościniec pewny. W: Tegoż: Pisma treści moralnej. Wyd. Kazimierz Józef Turowski. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej: 1–40.
Wereszczyński Józef (2014): Gościniec pewny niepomiernym moczygębom a omierzłym wydmikuflom świata tego do prawdziwego obaczenia a zbytków swych pohamowania. Z Pisma świętego i z rozmaitych autorów zebrany i wydany. Oprac. Anna Sitkowa. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej.
Winter Wolfgang (1994): Diabeł. W: Grabner-Haider Anton (red.): Praktyczny słownik biblijny. Tłum. Tadeusz Mieszkowski, Paweł Pachciarek. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, Wydawnictwo Księży Pallotynów: 243.
Ziomek Jerzy (1980): Renesans. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
