Recepcja idei postmodernizmu w pedagogice radykalnej Petera McLarena
Abstrakt
The aim of this paper is to comprehensively reconstruct the reception of postmodernism in Peter McLaren’s critical/radical pedagogy. On a more general level, the article discusses the pedagogical perils of uncritical
infatuation with poststructuralist and postmodernist principles of dismantling grand metanarratives and debunking the notions of truth, totality, and universalism and replacing them with the notions of pluralism and perspectivism. The author seeks to verify the statement that McLaren’s response to postmodern developments in philosophy and social theory is in as much similar to that of Henry Giroux’s that it produces a project of education informed by postmodern ideas. The thesis – advanced in the mid 1990s by Tomasz Szkudlarek – is refuted on the basis of thorough a analysis of both earlier and more contemporary texts of McLaren where the main tenets of postmodern theory are severely criticized. The argument about the evolution of McLaren’s thought from a cautious appropriation of some elements of postmodernism to its downright condemnation is supported by the theory of its increasing radicalization under the influence of Marxism. The alternative to the illusory radicality of postmodernism – denounced as affirming the status-quo – is “pedagogy of revolution,” which emerges as strictly political, interventionist praxis whose aim is no longer discourse analysis but concrete social struggle against the oppressive capitalist class relations.
Słowa kluczowe
Peter McLaren; critical pedagogy; postmodernism; Marxism; postmodern education
Bibliografia
Aronowitz S., Giroux H.A.: Postmodern Education: Politics, Culture, and Social Criticism. Minneapolis–London 1991.
Baran B.: PostNietzsche. Kraków 1997.
Baudrillard J.: Simulacres et Simulation. Paris 1981.
Bauman Z.: Strangers: The Social Construction of Universality and Particularity. „Telos” 1988, vol. 78, s. 7–42. https://doi.org/10.3817/1288078007.
Bauman Z., Tester K.: O pożytkach z wątpliwości. Rozmowy z Zygmuntem Baumanem. Przeł. E. Krasińska. Warszawa 2003.
Berger A.A.: The Portable Postmodernist. New York–Oxford 2003.
Best S., Kellner D.: Postmodern Theory: Critical Interrogations. Houndmills–London 1991.
Bielik-Robson A.: Inna nowoczesność. Pytania o współczesną formułę duchowości. Kraków 2000.
Bouveresse J.: Racjonalność i cynizm. Przeł. M. Kowalska. „Literatura na Świecie” 1986, nr 8–9, s. 342–386.
Brezinka W.: Philosophy of Educational Knowledge. An Introduction to the Foundations of Science of Education, Philosophy of Education, and Practical Pedagogics. Trans. J.S. Brice, R. Eshelman. Munich–Basel 1992.
Červinková H.: Nauczanie do zmiany społecznej. Uczestniczące badania w działaniu ludzi młodych i zaangażowane badania etnograficzne. Studium przypadku. „Forum Oświatowe” 2012, nr 1 (46), s. 267–283.
Cole M.: Marxism and Educational Theory: Origins and Issues. London–New York 2008.
Debord G.: Społeczeństwo spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu. Przeł. oraz wstępem i komentarzem opatrzył M. Kwaterko. Warszawa 2006.
Deleuze G.: Nietzsche i filozofia. Tłum. i posłowiem opatrzył B. Banasiak. Warszawa 1993.
Derrida J.: Force of Law. The „Mystical Foundation of Authority”. Transl. M. Quaintance. „Cardozo Law Review” 1990, vol. 11, s. 919–1046.
Derrida J.: Różnia. Przeł. J. Margański. W: J. Derrida: Marginesy filozofii. Przeł. A. Dziadek, P. Pieniążek, J. Margański. Warszawa 2002, s. 29–56.
Eagleton T.: After Theory. New York 2004.
Ebert T.L.: The Task of Cultural Critique. Urbana 2009.
Ebert T.L.: Writing in the Political: Resistance (Post)Modernism. „Legal Studies Forum” 1991, vol. 15 (4), s. 291–303.
Ebert T.L., Zavarzadeh M.: Class in Culture. New York 2008.
Giroux H.A.: Rethinking the Boundaries of Educational Discourse: Modernism, Postmodernism, and Feminism. In: Idem: Pedagogy and the Politics of Hope: Theory, Culture, and Schooling. Boulder–Oxford 1997, s. 183–233.
Giroux H.A.: Resisting Market Fundamentalism and the New Authoritarianism: A New Task for Cultural Studies? „JAC” 2005, vol. 25, no. 1, s. 1–29.
Grossberg L.: We Gotta Get Out of This Place: Popular Conservatism and Postmodern Culture. New York–London 1992.
Grzybowski P.P.: Edukacja w warunkach zróżnicowania kulturowego. „Przegląd Pedagogiczny” 2007, nr 1, s. 57–68.
Habermas J.: Wejście w postmodernizm: Nietzsche jako tarcza obrotowa. W: Idem: Filozoficzny dyskurs nowoczesności. Przeł. M. Łukasiewicz. Kraków 2006.
Hutcheon L.: The Politics of Postmodernism. London–New York 1989.
Jaramillo N.E., McLaren P.: Not Neo-Marxist, Not Post-Marxist, Not Marxian, Not Autonomist Marxism: Reflections on a Revolutionary (Marxist) Critical Pedagogy. „Cultural Studies – Critical Methodologies” 2010, vol. 10 (3), s. 1–12. https://doi.org/10.1177/1532708609354317.
Kellner D.: Reflections on Modernity and Postmodernity in McLuhan and Baudrillard. In: Transforming McLuhan. Cultural, Critical and Postmodern Perspectives. Ed. P. Grosswiler. New York 2010.
Kincheloe J.L., McLaren P.: Rethinking Critical Theory and Qualitative Research. In: Handbook of Qualitative Research. Eds. N.K. Denzin, Y.S. Lincoln. Thousand Oaks 2000, s. 285–326.
Kruszelnicki M.: Drogi francuskiej heterologii. Wrocław 2008.
Kruszelnicki W.: Zwrot refleksyjny w antropologii kulturowej. Wrocław 2012.
Leban S., McLaren P.: Revolutionary Critical Pedagogy: The Struggle Against the Oppression of Neoliberalism – A Conversation with Peter McLaren. In: Revolutionizing Pedagogy: Education for Social Justice Within and Beyond Global Neo-Liberalism. Eds. S. Macrine, P. McLaren, D. Hill. New York 2010, s. 87–116.
Lyotard J.F.: Kondycja ponowoczesna. Przeł. M. Kowalska, J. Migasiński. Warszawa 1997.
Lyotard J.F.: Odpowiedź na pytanie: co to jest postmodernizm. Przeł. M.P. Markowski. W: Postmodernizm. Antologia przekładów. Red. R. Nycz. Kraków 1998.
Markowski M.P.: Nietzsche. Filozofia interpretacji. Kraków 1997.
Markowski M.P.: Występek. Eseje o pisaniu i czytaniu. Warszawa 2001.
Marks K., Engels F.: The Holy Family or Critique of Critical Critique. Transl. R. Dixon. Moscow 1956.
Marxism Against Postmodernism in Educational Theory. Eds. D. Hill et al. New York–Oxford 2002.
McLaren P.: Che Guevarra, Paolo Freire, and the Pedagogy of Revolution. New York–Oxford 2000.
McLaren P.: Critical Pedagogy and Predatory Culture: Oppositional Politics in a Postmodern Era. New York–London 1995.
McLaren P.: Pedagogy of Insurrection: From Resurrection to Revolution. New York–Warsaw 2015.
McLaren P.: Postmodernism and the Death of Politics: A Brazilian Reprieve. In: Politics of Liberation: Paths from Freire. Eds. P. McLaren, C. Lankshear. London–New York 1994.
McLaren P.: Rage and Hope: The Revolutionary Pedagogy of Peter McLaren – An Interview with Peter McLaren. [An interview by M. Sardoc]. „Currículo sem Fronteiras” 2001, vol. 1, no. 2, s. XLIX–LIX.
McLaren P.: This First Called My Heart. Public Pedagogy in the Belly of the Beast. „Antipode” 2008, vol. 40, no. 3, s. 472–481. https://doi.org/10.1111/j.1467-8330.2008.00616.x.
McLuhan M.: Understanding Media: The Extensions of Man. New York 1964.
Monzó L.D., McLaren P.: Revolution and Education. „Knowledge Cultures” 2016, vol. 4.6, s. 20–25.
Nietzsche F.: Wola mocy. Próba przemiany wszystkich wartości. Przeł. K. Drzewiecki, S. Frycz. Kraków 2003.
Nietzsche F.: Zmierzch bożyszcz, czyli jak się filozofuje młotem. Przeł. G. Sowiński. Kraków 2000.
Nikitorowicz J.: Zadania edukacji międzykulturowej w kontekście problemów wielokulturowego świata. „Studia Kulturowo-Edukacyjne” 2014, T. 1, nr 1, s. 6–25.
Peters M.A.: Foreword. In: Thinking Education Through Alain Badiou. Ed. K. den Heyer. Chichester–Malden 2010.
Peters M.A., Burbules N.C.: Poststructuralism and Educational Research. Lanham–Oxford 2004.
Peters M., Lankshear C.: Postmodern Counternarratives. In: H.A. Giroux et al.: Counternarratives: Cultural Studies and Critical Pedagogies in Postmodern Spaces. New York–London 1996, s. 1–40.
Pieniążek P.: Posłowie. W: F. Nietzsche: Poza dobrem i złem. Przeł. P. Pieniążek. Kraków 2005.
Pieniążek P.: Suwerenność i nowoczesność. Z dziejów poststrukturalistycznej recepcji myśli Nietzschego. Łódź 2006.
Pietrzyk-Reeves D.: Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła. Toruń 2012.
Renewing Dialogues in Marxismand Education: Openings. Eds. A. Green, G. Rikowski, H. Raduntz. New York 2007.
Revolutionizing Pedagogy: Education for Social Justice Within and Beyond Global Neo-Liberalism. Eds. S. MacRine, P. McLaren, D. Hill. New York 2010.
Stańczyk P.: Pedagogika krytyczna i badania zaangażowane: ideologia, interesy i naiwność. „Ars Educandi” 2012, T. 9: Pedagogika krytyczna dziś. Podstawy, dylematy i wybrane problemy [red. P. Stańczyk], s. 59–80.
Szkudlarek T.: Wiedza i wolność w pedagogice amerykańskiego postmodernizmu. Kraków 1993.
Sztobryn S.: Pedagogika i filozofia – wzajemne relacje. Stanowisko pedagogów okresu międzywojennego w świetle literatury czasopiśmiennej. „Colloquia Communia” 2003, [nr] 2, s. 25–39.
Śliwerski B.: Nauki o wychowaniu wobec wyzwań postmodernizmu. „Chowanna” 2003, T. 1, s. 9–18.
Śliwerski B.: Recepcja i aplikacje pedagogiki oraz psychologii krytycznej. „Polska Myśl Pedagogiczna” 2016, R. 2, nr 2, s. 19–49. https://doi.org/10.4467/24504564PMP.16.001.6679.
Śliwerski B.: Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków 1998.
Taylor Ch.: Liberal Politics and the Public Sphere. In: Idem: Philosophical Arguments. Cambridge–London 1995, s. 257–287.
Taylor Ch.: Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. Przekład zbiorowy. Oprac. naukowe T. Gadacz. Warszawa 2012.
Thatcher L.: The Educational Deficit and the War on Youth: An Interview with Henry A. Giroux. Truthout. 18.06.2013. [Online:] https://truthout.org/articles/laboratories-of-democracy-an-interview-with-henry-giroux/ [29.01.2020].
Usher R., Edwards R.: Postmodernism and Education: Different Voices, Different Worlds. London–New York 2003.
Vattimo G.: A Farewell to Truth. Transl. W. McCuaig. New York 2011.
Witkowski L.: O stanie i problemach recepcji amerykańskiej pedagogiki radykalnej w Polsce. Próba świadectwa osobistego i refleksji o „doświadczeniu pokoleniowym”. W: H.A. Giroux, L. Witkowski: Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej. Kraków 2010, s. 37–109.
Włodarczyk R.: Lévinas. W stronę pedagogiki azylu. Warszawa 2009.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
