Rola szkoły w życiu społecznym – kilka refleksji o transaktualności myśli Floriana Znanieckiego
Abstrakt
Artykuł podejmuje kwestie współczesnej roli szkoły w życiu społecznym, którą w swoich pracach prezentował Florian Znaniecki. Teza, wokół której ogniskuje się refleksja, jest następująca: rolą szkoły jest tworzenie przestrzeni do rozwoju obywateli, którzy w twórczy sposób będą oddziaływać na otaczający ich ekosystem tworzony przez społeczeństwo, kulturę, przyrodę, ekonomię, architekturę, itd. Celem tekstu jest wskazanie transaktualności myśli Znanieckiego w analizowanym aspekcie oraz zaprezentowanie złożonej roli szkoły jako pośrednika między jednostką a społeczeństwem.
Słowa kluczowe
społeczna rola szkoły; Florian Znaniecki; uczeń; transaktualność
Bibliografia
Babicka-Wirkus A.: Troska o siebie jako wyzwanie we współczesnej kulturze. „Studia z Teorii Wychowania” 2024 (w druku).
Cybal-Michalska A.: Szkoła jako przestrzeń rozwoju proaktywności jednostki w świecie permanentnej zmiany. W: Szkoła i nauczyciel w obliczu zmian społecznych i edukacyjnych. Red. J. M. Łukasik, I. Nowosad, M.J. Szymański. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2021, s. 67–75.
Czerepaniak-Walczak M.: Proces emancypacji kultury szkoły. Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
Dudzikowa M.: Użyteczność pojęcia działań pozornych jako kategorii analitycznej. Egzemplifikacje z obszaru edukacji (i nie tylko). W: Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej. Red. M. Dudzikowa, K. Knasiecka-Falbierska. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013, s. 27–82.
Freire P., Giroux H.A.: Edukacja, polityka i ideologia. Tłum. L. Witkowski. W: Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej. Red. H.A. Giroux, L. Witkowski. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010, s. 185–199.
Habermas J.: Teoria działania komunikacyjnego. Przeł. A.M. Kaniowski. T. 1. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
Kwaśnica R.: O szkole poza kulturową oczywistością. Wprowadzenie do rozmowy. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2015.
McLaren P.: Życie w szkołach. Wprowadzenie do pedagogiki krytycznej. Przeł. A. Dziemianowicz-Bąk, J. Dzierzgowski, M. Starnawski. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2015.
Nalaskowski A.: Szkoła laboratorium. Od działań autorskich do pedagogii źródeł. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2017.
Nowosad I.: Kultura szkoły – w tyglu smaków i aromatów. „Czas Kultury” 2020, nr 1, s. 7–12.
Śliwerski B.: Pozory sprawstwa reform oświatowych w III RP. W: Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej. Red. M. Dudzikowa, K. Knasiecka-Falbierska. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013, s. 103–130.
Twierdza. Szkoła w metaforze militarnej. Co w zamian? Red. M. Dudzikowa, S. Jaskulska. Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
Wallerstein I.: Utopistyka. Alternatywy historyczne dla XXI wieku. Przeł. I. Czyż. Oficyna Wydawnicza Bractwa Trojka, Poznań 2008.
Witkowski L.: Uroszczenia i transaktualność w humanistyce. Florian Znaniecki: dziedzictwo idei i jego pęknięcia. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2022.
Znaniecki F.: Kierownictwo a zwolennictwo we współpracy twórczej. Przekł. C. Jastrzębiec-Kozłowski. „Kultura i Wychowanie” 1934, R. 1, z. 4, s. 277–294.
Uniwersytet Pomorski w Słupsku Polska
https://orcid.org/0000-0002-1292-7351
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
