Lokalizacja narracyjnego centrum deiktycznego w rosyjskich przekładach prozy anglojęzycznej XIX–XX wieku
Abstrakt
Przedmiotem badań jest zastosowanie środków językowych lokalizujących deiktyczne centrum narracji w rosyjskich przekładach prozy anglojęzycznej. Analiza porównawcza wersji przekładowych w stosunku do tekstów oryginalnych pozwala zidentyfikować czynniki, które wpływają na bliskość centrum deiktycznego w stosunku do czytelnika w ramach ogniskowania wewnętrznego (tendencja ta w rosyjskich narracjach tłumaczonych jest powszechna, ale nie uniwersalna). Wyznacznikiem bliskości jest zastąpienie czasu przeszłego przez czas teraźniejszy historyczny oraz wprowadzenie dodatkowych deiktyków ('dzisiaj', 'tutaj', 'teraz') w opowieściach o przeszłości. Zidentyfikowane czynniki to różnice w systemach językowych (brak zasady uzgadniania czasów i konstrukcji typu obiekt złożony w języku rosyjskim), różnice w tradycjach narracyjnych (odmienne oznaczenie stylistyczne teraźniejszości historycznej), a także specyfika perspektywy utworów z autorskimi technikami aktualizacji wewnętrznego punktu widzenia, które tłumacze starają się uwypuklić.
Słowa kluczowe
deixis; centrum deiktyczne; fokalizacja; rosyjska; rosyjska narracja przekładu
Bibliografia
Bühler, Karl. Sprachtheorie. Die Darstellungsfunktion der Sprache, Jena: Gustav Fischer, 1934.
Goethals, Patrick, De Wilde, Julie. “Deictic Center Shifts in Literary Translation: the Spanish Translation of Nooteboom’s Het Volgende Verhaal”. Meta, No. 54 (4) / 2009: 770–794.
Levinson, Stephen. Pragmatics, Cambridge: CUP, 1983.
Mason, Ian, Şerban, Adriana. “Deixis as an Interactive Feature in Literary Translations from Romanian into English”. Target, No. 15 (2) / 2004: 269–294.
Paducheva, Yelena. Egotsentricheskiye yedinitsy yazyka. Moskva: Izdatel'skiy Dom YASK, 2019 [Падучева, Елена. Эгоцентрические единицы языка, Москва: Издательский Дом ЯСК, 2019].
Pentkovskaya, Tat'yana, Urzha, Anastasiya. “Perevodcheskiye strategii v drevnikh i sovremennykhtekstakh: nastoyashcheye istoricheskoye”. Slavistika (Beograd), No. XVII / 2013. 173–180 [Пентковская, Татьяна, Уржа, Анастасия. Переводческие стратегии в древних и современных текстах: настоящее историческое. Славистика (Београд). № XVII / 2013. 173–180].
Royster James, Thompson Stith. Guide to Composition, Chicago: Scott, Foresman and Co., 1919.
Segal, Erwin. “Narrative comprehension and the role of Deictic Shift Theory”. Duchan, Judith, and Bruder, Gail, and Hewitt, Lynne (eds.). Deixis in Narrative: a Cognitive Science Perspective. Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum, 1995. 3–18.
Urzha, Anastasiya. “Pertseptivizatsiya kak element perevodcheskoy taktiki”. Gumanitarnyy vektor, No. 4 (40) / 2014. 57–62. [Уржа, Анастасия. “Перцептивизация как элемент переводческой тактики”. Гуманитарный вектор. № 4 (40) / 2014. 57–62].
Московский государственный университет имени М.В. Ломоносова Federacja Rosyjska
http://orcid.org/0000-0001-9506-977X
в 1997 году закончила филологический факультет Московского государственного университета имени М.В.Ломоносова. В 2002 году защитила кандидатскую диссертацию по двум специальностям: «Русский язык» и «Сравнительно-историческое, типологическое и сопоставительное языкознание» под руководством профессора Галины Александровны Золотовой. С 2003 года Анастасия Уржа работает на кафедре русского языка филологического факультета МГУ, с 2015 года имеет научное звание доцента. Анастасия Уржа – автор монографии и пяти учебных пособий. Сфера её научных интересов: контрастивная лингвистика, функциональный синтаксис, семантика, стилистика, язык русских художественных переводов.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
