Czy Inni ludzie są inni? O przekładzie tekstu Doroty Masłowskiej na język rosyjski
Abstrakt
W artykule rozpatrywane są zagadnienia związane z tłumaczeniem na język rosyjski książki Doroty Masłowskiej Inni ludzie dla celów adaptacji teatralnej. Szczególną uwagę zwrócono na gatunkową specyfikę tekstu, a także poszczególne wyznaczniki językowe, narracyjne i kulturowe, nie wszystkie z których znalazły swoje odzwierciedlenie w wersji rosyjskiej. Orientacja na innego adresata skutkuje przemieszczeniem niektórych akcentów zmieniających wydźwięk utworu. Wizerunek Polaka staje się w przekładzie scenicznym bardziej złagodzony w porównaniu do wykreowanego w tekście oryginału, a zagadnienia polskiej świadomości zbiorowej cechuje bardziej uniwersalny wydźwięk.
Słowa kluczowe
Dorota Masłowska, Inni ludzie, kultura, tłumaczenie, adaptacja sceniczna
Bibliografia
Antologiya sovremennoy pol'skoy dramaturgii. (Ed.) Starosel'skaya, Kseniya. Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2010 [Антология современной польской драматургии. Ред. Старосельская, Ксения. Москва: Новое литературное обозрение, 2010].
Azarenko, Alena. «Unas vsë khorosho» (i eto nepravda): prem'yera ot Iyul'ansambl' vteatre «Praktika» [Азаренко, Aлeна. «У нас всё хорошо» (и это неправда): премьера от Июльансамбль в театре «Практика»], http://localdramaqueen.moscow/2019/12/ryzhakoff-all-good/ (09.11.2020)
Barthes, Roland. Izbrannyye raboty. Semiotika. Poetika. Trans. G. K. Kosikova. Moskva: Progress, 1994 [Барт, Ролан. Избранные работы. Семиотика. Поэтика. Пер. Г. К. Косикова. Москва: Прогресс, 1994].
Czapliński, Przemysław. Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje. Warszawa: W.A.B., 2009.
Czubała, Henryk. Zakazane dzielnice: o twórczości Doroty Masłowskiej. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, 2020, nr 12, s. 205–213.
Derrida, Jacques. «Golos i fenomen» i drugiye raboty po teorii znaka. Trans. S.G. Kalinina, N.V. Suslov. Sankt-Peterburg: Aleteyya 2013[Деррида, Жак. «Голос и феномен» и другие работы по теории знака, пер. С.Г. Калинина, Н.В. Суслов, Санкт-Петербург: Алетейя 2013].
Geertz, Clifford. O gatunkach zmąconych: nowe konfiguracje myśli społecznej, przełożył Zdzisław, Łapiński, „Teksty Drugie” 1990, nr 2, s. 113–130.
Koval'skaya, Yelena. Pol'skaya p'yesa v Belom [Ковальская, Елена. Польская пьеса в Белом], https://www.goldenmask.ru/spect_755.html (15.10.2020).
Kushlyayeva, Oksana. U nas khorosho, u nikh – yeshche luchshe. «Peterburgskiy teatral'nyy zhurnal», nr 2 (69), 2013 [Кушляева, Оксана. У нас хорошо, у них – еще лучше. «Петербургский театральный журнал», № 2 (72), 2013], http://ptj.spb.ru/archive/72/voyage-from-spb-72-2/unas-xorosho-unix-eshhe-luchshe/ (3.10.2020)
Langer, S'yuzen. Filosofiya v novom klyuche: Issledovaniye simvoliki razuma, rituala i iskusstva. (Ed.) V.P. Shestakov, trans. S.P. Yevtushenko, Moskva: Respublika, 2000. [Лангер, Сьюзен. Философия в новом ключе: Исследование символики разума, ритуала и искусства, общ. ред. В.П. Шестаков, пер. С.П. Евтушенко. Москва: Республика, 2000].
Lotman, Yuriy. Tri funktsii teksta. // Yego zhe, Semiosfera. Sankt-Peterburg: Iskusstvo, 2020 [Лотман, Юрий. Три функции текста. // Его же, Семиосфера, Санкт-Петербург: Искусство, 2020].
Masłowska, Dorota. Bardzo płaczę na manifestacjach, w: Nogaś, Michał, Z niejednej półki. Wywiady. Warszawa: Agora, 2020.
Masłowska, Dorota. Inni ludzie. Ilustracje Maciej Chorąży. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018.
Pavlovskiy, Roman. Rossiyskim chitatelyam //Antologiya sovremennoy pol'skoy dramaturgii. (Ed.) Starosel'skaya, Kseniya. Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2010 [Павловский Роман, Российским читателям // Антология современной польской драматургии. Ред. Старосельская, Ксения. Москва: Новое литературное обозрение, 2010].
Płyta do włożenia w mózg. Z Dorotą Masłowską rozmawia Natalia Szostak, „Książki”, 2018, nr 2 (29), c. 42.
Shchagina, Svetlana, Ponayekhali tut. «Peterburgskiy teatral'nyy zhurnal», 2013, nr 3 (69), [Щагина, Светлана. Понаехали тут. «Петербургский театральный журнал», № 3 (69), 2013], http://ptj.spb.ru/archive/69/non-state-theatres-petersburg/dvoe-bednyx-rumyn-govoryashhix-po-polski/ (5.11.2020).
Sowiński, Michał. Dorota Masłowska, Inni ludzie, https://culture.pl/pl/dzielo/dorota-maslowska-inni-ludzie (15.09.2020).
Stepanov, Yuriy Sergeyevich. Konstanty: slovar' russkoy kul'tury. Opyt issledovaniya. Moskva: Yazyki slavyanskoy kul'tury, 1997 [Степанов, Юрий Сергеевич. Константы:cловарь русской культуры. Опыт исследования. Москва: Языки славянской культуры, 1997]
Todorov, Tzvetan. Podbój Ameryki. Problem innego. Przeł. J. Wojtasiewicz. Warszawa: Aletheia, 1996.
Tsvetkova, Marina Vladimirovna. Poeticheskiy tekst v kontekstevsemirnoy literatury. Problemy perevoda i mezhkul'turnoy kommunikatsii.// Frantsuzskaya literatura v kontekste mirovoy literatury. (Ed.) Bronich, Marina Karpovna. Nizhniy Novgorod: Nizhegorodskiy gosudarstvennyylingvisticheskiy universitet im. N.A. Dobrolyubova, 2012. [Цветкова, Марина Владимировна. Поэтический текст в контексте всемирной литературы. Проблемы перевода и межкультурной коммуникации // Французская литература в контексте мировой литературы. Ред. Бронич, Марина Карповна. Нижний Новгород: Нижегородский государственный лингвистический университет им. Н.А. Добролюбова, 2012], (23.09.2020).
Uniłowski, Krzysztof. Zaangażowani i ponowocześni. // Tegoż: Kup pan książkę! Szkice i recenzje. Katowice: FA-art, 2008.
Vyrypayev, Ivan. Ya – konservator. Interv'yu Yelene Kutlovskoy. «Iskusstvo kino» 2004, nr 2. [Вырыпаев, Иван.: Я – консерватор. Интервью Елене Кутловской. «Искусство кино» 2004, № 2]. http://old.kinoart.ru/archive/2004/02/n2-article17 (5.11.2020)
Wójtowicz-Zając, Agnieszka. Świat w języku: o prozie Doroty Masłowskiej. (Ed.) Nęcka, Agnieszka, Nowacki, Dariusz, Pasterska, Jolanta. Skład osobowy: szkice o prozaikach współczesnych. Cz. 2. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, s. 303–331.
Wywiad z Dorota Masłowska, „Gazeta Wyborcza” 15.03.2019.
https://vk.com/video-32694718_456239050 (15.10.2020), https://www.youtube.com/watch?v=3xWNaJYW_2Y (16.10. 2020).
http://www.lunatheatre.ru/shows/29 (28.10.2020).
https://kultura.onet.pl/film/wiadomosci/inni-ludzie-film-wedlug-ksiazki-doroty-maslowskiej-obsada-premiera/7cvzp7x (21.10.2020).
https://vk.com/netfest (27.09.2020).
Uniwersytet Śląski Polska
http://orcid.org/0000-0002-5130-769X
Oksana Małysa — dr hab., prof. Uniwersytetu Śląskiego. Obszar zainteresowań: genologia lingwistyczna, językoznawstwo konfrontatywne, translatoryka. Autorka ponad 60 artykułów, a także książek Текстовые категории в публицистическом стиле (сопоставительный русско-польский анализ) (2002); Комиссивные речевые жанры. Сопоставительный русско-польский аспект (2014). Współautorka monografii o tłumaczeniu specjalistycznym oraz dwóch skryptów — do nauki gramatyki praktycznej języka rosyjskiego oraz z zakresu realiów kulturowych. Współredaktorka serii „Przestrzenie przekładu”.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
