Korpus równoległy a ekwiwalentyzacja
Abstrakt
Niniejszy artykuł poświęcony jest możliwościom wykorzystania polsko-rosyjskiego korpusu równoległego InterCorp w procesie ustanawiania ekwiwalencji przekładowej. Przybliżono zasoby i funkcje InterCorp, ze szczególnym uwzględnieniem jego użytkownika rusycysty. Wskazano jego wzrastającą przydatność w badaniach lingwistycznych i translatorskich. Szczególną uwagę zwrócono na proces dochodzenia do ekwiwalentów –ekwiwalentyzację. W procesie tym istotną rolę przypisano korpusowi równoległemu, umożliwiającemu znajdowanie rozwiązań tłumaczeniowych nierzadko przekraczających możliwości jednego tłumacza czy leksykografa przekładowego. Tekst posłużył również do głębszej refleksji nad znaczeniem i perspektywami badań empirycznych we współczesnym językoznawstwie.
Słowa kluczowe
korpus równoległy; przekład; ekwiwalentyzacja; ekwiwalencja; polski; rosyjski; czeski
Bibliografia
Bogusławski, Andrzej. Podstawy konfrontatywnej lingwistyki przekładowej. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem, 2013.
Bogusławski, Andrzej. “Problem tertium comparationis w porównaniu lingwistycznym.” Kwartalnik Neofilologiczny 1976, XXIII, z. 3: 295–303.
Charciarek, Andrzej. “Napisy filmowe jako źródło ekwiwalentów przekładowych w polsko-czeskim korpusie równoległym InterCorp.” Studia Rossica Posnaniensia Vol. 46, nr 1 (2021): 39–49.
Chlebda, Wojciech (ed.). Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2013.
Chlebda, Wojciech. “Ekwiwalencja i ekwiwalenty: między słownikiem a tekstami.” Chlebda, Wojciech (ed.). Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2011: 21–44.
Chlebda, Wojciech. “Korpusologia użytkowa dla początkujących i zaawansowanych.” Chlebda, Wojciech (ed.). Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2013: 7–15.
Hebal-Jezierska, Milena. “Podstawowe zasady korzystania z korpusów przy badaniu języka.” Chlebda, Wojciech (ed.). Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2013: 17–30.
Kaczmarska, Elżbieta. Rosen, Alexander. “Praktyczny przewodnik po korpusie równoległym InterCorp.” Hebal-Jezierska, Milena (ed). Praktyczny przewodnik po korpusach języków słowiańskich. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2014: 207–231.
Kaczmarska, Elżbieta. Metody ustalania ekwiwalentów czasownikowych wyrażających stany emocjonalne w przekładzie czesko-polskim na materiale z korpusu równoległego InterCorp. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2019.
Lewandowska-Tomaszczyk, Barbara (ed.). Podstawy językoznawstwa korpusowego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2005.
Lewicki, Roman. Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2017.
Mocarz-Kleindienst, Maria. “Tertium comparationis w badaniach nad przekładem filmowym.” Rocznik Przekładoznawczy 2020: 233–248.
Piotrowski, Tadeusz. “Tertium comparationis w przekładoznawstwie.” Stalmaszczyk, Piotr (ed.). Metodologie językoznawstwa. Od genu języka do dyskursu. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2011: 175–191.
Tabakowska, Elżbieta. Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego. Kraków: Wydawnictwo Oddziału PAN, 1995.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-5651-5730
Slawista, językoznawca, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor uczelni w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Autor monografii poświęconej polskim, czeskim i rosyjskim metatekstowym operatorom fatycznym oraz słownika polsko-rosyjskiego [i] rosyjsko-polskiego. Redaktor i współredaktor 12 monografii wieloautorskich. Opublikował ponad 90 prac naukowych z zakresu pragmatyki językoznawczej, językoznawstwa korpusowego, lingwistyki tekstu i leksykografii przekładowej w Polsce, Czechach, Niemczech, Grecji, Francji, Rosji, Korei Południowej, Estonii i na Słowacji.
Członek rad naukowych czasopism: „Folia Linguistica Rossica” (Uniwersytet Łódzki), „Philologia Rossica” (Uniwersytet Hradec Králové), „Opera Slavica” (Uniwersytet Masaryka w Brnie) i „Jazyk a kultúra” (Uniwersytet Preszowski).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
