Car, wschód, cywilizacja: Imperium Rosyjskie w trawelogu Edny Dean Proctor
Abstrakt
Amerykańska pisarka Edna Dean Proctor (1829–1923) znana w swojej ojczyźnie jako poetka i postępowa działaczka społeczna, opublikował swój trawelog jeszcze w 1871 roku, po podróży po krajach Europy Zachodniej i Ziemi Świętej, w tym Imperium Rosyjskim. „A Russian Journey” był kilkakrotnie wznawiany w Ameryce, w tym został opublikowany w 1890 roku. To tekst tego wydania posłużył jako materiał do niniejszego artykułu. Celem badań jest zidentyfikowanie cech obrazu Rosji, utrwalonego przez podróżniczkę, powstałego na skrzyżowaniu kilku pól dyskursywnych, rosyjskiego i orientalnego, europejskiego i wschodniego. Analiza twórczości autorki opiera się na refleksji kulturowej, która pozwala zidentyfikować symboliczne i mitopoetyczne kody konstruowania mentalności „granicznej”, a także na uwzględniającym płeć podejściu postkolonialnym, odsłaniającym zderzenie idei kolonialnej i antykolonialnej. Badania dowodzą, że europejskie kody nie odgrywają istotnej roli sensotwórczej, rosyjskie również, podczas gdy kody orientalne w pełni się uwydatniają. Próby wpisania rozwoju Imperium Rosyjskiego w dyskurs Zachodni prowadzą do powstania przesunięć semantycznych i dychotomii pojęć wschodnich i europejskich.
Słowa kluczowe
Edna Dean Proctor; A Russian Journey; trawelog; obraz Rosji; Wschód; Europa; orientalizm; kobieca literatura podróżnicza
Bibliografia
Altman, Michael J. “Orientalism in Nineteenth-Century America”. The Oxford Handbook of Religion and Race in American History. Paul Harvey and Kathryn Gin Lum (еd.). Oxford: Oxford University Press, 2018.
Bassnett, Susan. “Travel Writing and Gender”. Travel Writing. Peter Hulme and Tim Young (еd.). Cambridge: Cambridge University Press, 2006. 225-242.
Dobrushin, Maxim. The Invention of Russia in America, 1880-1920. PhD. University of California of Santa Cruz, 2018.
Cansu, Özge Özmen. American Travel Narratives of the Orient (1830-1870): a Study in the Nineteenth Century Latent Orientalism. PhD Thesis. Jacobs University, 2010.
Chatterjee, Choi. “Transnational Romance, Terror, and Heroism: Russia in American Popular Fiction, 1860-1917”. Comparative Studies in Society and History. 2008, No. 50 (3): 753-777.
Kassis, Dimitrios. Deconstructions of the Russian Empire in Western Travel Literature. Cambridge Scholars Publishing, 2021.
Lewis, Reina. Gendering Orientalism: Face, Feminity and Representation. London: Routledge, 1996.
Marinova, Margarita D. Transnational Russian-American Travel writing. London: Routledge, 2011.
Mills, Sara. Discourses of Difference. An Analysis of Women's Travel Writing and Colonialism. London, New York: Routledge, 1991.
Proctor, Edna Dean. A Russian Journey. Revised Edition, with Prelude. Boston and New York: Houghton, Mifflin and Company; Cambridge: The University Press, 1890.
Ramli, Aimillia Mohd. “Contemporary Criticism on the Representation of Female Travellers of the Ottoman Harem in the 19th Century: A Review”. Intellectual Discourse 2011, No. 19.2: 263-279.
Said, Edward. Orientalism. London: Penguin, 1977.
Smethurst, Paul, Kuehn Julia (eds). Travel Writing, Form, and Empire: The Poetics and Politics of Mobility. New York: Routledge, 2009.
Short, Emma. Introduction. Women Writing Travel, 1890–1939. Journeys. The International Journal of Travel and Travel Writing, 2015, Vol. 16, No. 1: 1-7.
Short, Emma. “’Those Eyes Kohl Blackened Enflame’ Re-reading the Feminine in Gertrude Bell's Early Travel Writing”. Journeys. The International Journal of Travel and Travel Writing, 2015, Vol. 16, No. 1. 8–28.
Takelani, Etsuko. U.S. Women Writers and the Discourses of Colonialism, 1825-1861. Knoxville: University of Tennessee Press, 2003.
Thompson, Carl. “Journeys to Authority: Reassessing Women’s Early Travel Writing, 1763–1862”. Women’s Writing, 2017, Vol. 24: 131–150.
Yeğenoğlu, Meyda. Colonial Fantasies. Towards a Feminist Reading of Orientalism. Cambridge, New York: Cambridge University Press, 1998.
Dragomanov National Pedagogical University Ukraina
https://orcid.org/0000-0002-6578-3531
Dr hab., prof. katedry Literatury Światowej i Teorii Literatury Narodowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. M. P. Dragomanowa w Kijowie, historyk literatury. Opublikowała ponad 70 prac naukowych z zakresu historii literatury europejskiej, pomiędzy nimi: monografia «Слово вечной жизни»: дискурс традиции И. С. Тургенева в прозе русского зарубежья (Б. К. Зайцев, И. С. Шмелев, М. А. Осоргин) (2011); podręczniki «Французька література ХІХ століття: від Стендаля до Мопассана» (2008), «Англійська література вікторіанської доби. Курс лекцій» (2016). «Сучасна польська поезія. Хрестоматія» (2018). Zainteresowania naukowe: historia literatury, proza europejska XIX–XXI wieku, powieść wiktoriańska i neowiktoriańska, intermedialność, filozofia literatury.
Kontakt: aes.kyiv@gmail.com
National Pedagogical Dragomanov University Ukraina
https://orcid.org/0000-0003-4700-8002
Dr hab, prof. katedry Literatury Światowej i Teorii Literatury Narodowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. M.P. Dragomanova (Kijów). Autor ponad 100 publikacji, w tym monografie Жанрово-родовий синтез у поетичному щоденнику та подорожі (українська та російська поезія ХІХ – початку ХХ ст.) (2010), Динамика периферийных жанров в русской поэзии второй половины ХІХ века (2014). Zainteresowania naukowe: literatura faktu, gatunek podróżniczy, literatura marginalna (peryferyczna).
Kontakt: elena.yufereva@gmail.com
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
