Wartości estetyczne w przekładzie tekstów medialnych
Abstrakt
W multimodalnym dyskursie medialnym, silnie osadzonym w kontekście społecznym, kulturowym, politycznym, przynoszącym zmediatyzowane interpretacje rzeczywistości, obecne są różne formy estetyzacji życia codziennego. Zawarte w tekstach komponenty estetyczne (poza estetyką komunikowania werbalnego – w ramach kodu wizualnego z dominującą rolą fotografii prasowej oraz grafiki) wpływają zarówno na proces tworzenia komunikatu prasowego (medialnego), jak i na percepcję. W artykule zagadnienia te są rozpatrywane w perspektywie przekładowej, kiedy w nowej (polskiej) przestrzeni komunikacyjnej rosyjska publicystyka zyskuje zarówno nową wersję językową, jak i oprawę graficzną. Fakt ten okazuje się znaczący ze względu na wartości estetyczne samych komunikatów oraz sugestie interpretacyjne.
Słowa kluczowe
Keywords: aesthetic, media communication, translation, compositio of sense
Bibliografia
Czachur, Waldemar. Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2020.
Dziemidok, Bohdan. Główne kontrowersje estetyki współczesnej (rozdział Deestetyzacja sztuki i estetyzacja życia codziennego. Kwestia zaspokajania podstawowych potrzeb estetycznych w kulturze postmodernistycznej), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Eco, Umberto. Semiologia życia codziennego, przeł. P. Salwa, J. Ugniewska, Czytelnik, Warszawa 1999.
Gajda, Stanisław. Zwrot dyskursywny a dyskurs publiczny, w: A. Pstyga, U. Patocka-Sigłowy (red.), Międzyjęzykowe i międzykulturowe konteksty współczesnego dyskursu publicznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017, s.9-22.
Lewicki, Roman. Zagadnienia lingwistyki przekładu, Wydawnictwo UMCS, Lublin: 2017.
Lisowska-Magdziarz, Małgorzata. Znaki na uwięzi. Od semiologii do semantyki mediów, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2019.
Maćkiewicz, Jolanta. Więcej niż tysiąc słów. Perswazyjne działanie zdjęć prasowych, „Media – Biznes – Kultura” 2018, No. 1, s. 25-34.
Mrozowski, Maciej. Przenikanie mediów. Ewolucja mediów a przemiany ładu społecznego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2020.
Piekot, Tomasz. Dyskurs polskich wiadomości prasowych, Kraków: Universitas 2006.
Pstyga, Alicja. Przekład w komunikowaniu medialnym – perspektywa aksjologiczna, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2021.
Pstyga, Alicja. Multimodalność przekazu medialnego a przekład (na podstawie rosyjskich tekstów publicystycznych i ich tłumaczeń na język polski), „Przegląd Rusycystyczny” 2021, No. 2, s. 39-54.
Sontag, Susan. O fotografii, przeł. S. Margala, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2009.
Ślawska, Małgorzata. Perspektywa multimodalna w badaniu tekstów prasowych, w: I. Hofman, D. Kępa-Figura (red.), Seria: Współczesne Media, t. 1: Zagadnienia ogólne i teoretyczne. Multimodalność mediów drukowanych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2018, s. 107-118.
Tomaszkiewicz, Teresa. Przekład audiowizualny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Welsch, Wolfgang. Powrót piękna? przeł. K. Guczalska, w: M. Bokiniec, P.J. Przybysz (red.), Estetyka i filozofia sztuki. Tradycje, przecięcia, perspektywy, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2009, s. 199-208.
Wilkoszewska, Krystyna (red.). Estetyka transkulturowa, Universitas, Kraków 2004.
Wolny-Zmorzyński, Kazimierz. Jaka informacja? Rzecz o percepcji fotografii dziennikarskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.
Uniwersytet Gdański Polska
http://orcid.org/0000-0001-6933-2132
Prof. dr hab., kierowniczka Zakładu Języka Rosyjskiego i Przekładoznawstwa Instytutu Rusycystyki i Studiów Wschodnich Uniwersytetu Gdańskiego; kierowniczka afiliowanej przy Wydziale Filologicznym Pracowni Badań
nad Komunikowaniem Medialnym. Autorka monografii Nowe słownictwo rosyjskie (1994), Słowotwórcza kategoria negacji. Prefiksalne negatywa rzeczownikowe we współczesnym języku polskim i rosyjskim (2010), Przekład w komunikowaniu medialnym. Wybrane zagadnienia na podstawie polskich przekładów rosyjskich tekstów prasowych (2013), Przekład w komunikowaniu medialnym — perspektywa aksjologiczna (2021), ponad 150 artykułów z zakresu przekładoznawstwa i językoznawstwa słowiańskiego, a także współautorka (wspólnie z Tatianą Kananowicz i Andriejem Połonskim) monografii W kręgu zagadnień dyskursu medialnego (2021).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
