Ilja Erenburg — fajczarz
Abstrakt
Celem artykułu jest spojrzenie na postać Ilji Erenburga (1891–1967) przez pryzmat pisarstwa auto/biograficznego, które stanowi szkic do literackiego portretu twórcy. Taka perspektywa pozwoli na zaprezentowanie sylwetki twórczej Erenburga-fajczarza, jaka wyłania się zarówno z tekstów jemu współczesnych, jak i z korespondencji prowadzonej przez pisarza z przyjaciółmi i ze znajomymi. Wprowadzona do obiegu naukowego epistolarna spuścizna Erenburga oraz otrzymywane przez niego listy umożliwią zrekonstruowanie jego osobowości twórczej i strategii artystycznej, budowanej w dużej mierze w oparciu o wpływy szeroko rozumianej kultury europejskiej. Dla Erenburga fajka nie była wyłącznie przedmiotem użytkowym, lecz wyrazem pasji. W Rosji fajka posiadała głównie europejski rodowód i dla pisarza pozostawała przede wszystkim widocznym znakiem filozofii życiowej. Dzięki fajce udawało się pisarzowi skutecznie przyciągać uwagę otoczenia. Fajka uczyła go cierpliwości, sprzyjała autorefleksji, pomagała odmierzać rytm upływającego czasu.
Słowa kluczowe
Ilja Erenburg, fajka, tytoń, autobiografia, pamięć, list
Bibliografia
Breen, Timothy Hall. Tobacco Culture: The Mentality of the Great Tidewater Planters on the Eve of Revolution. Princeton: Princeton University Press, 1987.
Doroszewski, Witold. Ed. Słownik języka polskiego.
Draaisma, Douwe. Dlaczego życie płynie szybciej, gdy się starzejemy. Przeł. Jusewicz-Kalter, Ewa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2006.
Drawicz, Andrzej “Lata dwudzieste. Proza.” Historia literatury rosyjskiej XX wieku. Drawicz, Andrzej. Ed. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997: 210–267.
Erenburg, Ilia. Trzynaście fajek. Przeł. Pański, Jerzy. Warszawa: „Czytelnik”, 1966.
Erenburg, Ilja. Ludzie, lata, życie. 1891 – 1917. Dzieciństwo i młodość. Przeł. Komarnicka, Wacława. Warszawa: „Czytelnik”, 1961.
Erenburg, Ilja. Ludzie, lata, życie. Księga czwarta. Przeł. Komarnicka, Wacława. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1984.
Erenburg, Ilja. Ludzie, lata, życie. Księga piąta. Przeł. Komarnicka, Wacława. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1984.
Erenburg, Ilja. Ludzie, lata, życie. Księga trzecia. Przeł. Komarnicka, Wacława. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1966.
Erenburg, Ilja. Niezwykłe przygody Julia Jurenity i jego uczniów. Przeł. Jakubowicz, Tadeusz. Warszawa: „Czytelnik”, 1978.
Erenburg, Il'ya Grigor'yevich. Pis'ma. Tom 1. 1908–1930. «Day oglyanut'sya…». Izd. podgot. Frezinskim, Borisom Yakovlevichem. Moskva: Agraf, 2004 [Эренбург, Илья Григорьевич. Письма. Том 1. 1908–1930. «Дай оглянуться…». Изд. подгот. Фрезинским, Борисом Яковлевичем. Москва: Аграф, 2004].
Erenburg, Il'ya Grigor'yevich. Pis'ma. Tom 2. 1931–1967. «Na tsokole istoriy...». Izd. podgot. Frezinskim, Borisom Yakovlevichem. Moskva: Agraf, 2004 [Эренбург, Илья Григорьевич. Письма. Том 2. 1931–1967. «На цоколе историй...». Изд. подгот. Фрезинским, Борисом Яковлевичем. Москва: Аграф, 2004].
Erenburg, Il'ya Grigor'yevich. Sobraniye sochineniy. V 8 t. T. 8. Lyudi, gody, zhizn'. Kniga pyataya (glavy 14—27), shestaya, sed'maya. Sostavleniye, podgotovka teksta Erenburg, Il'ya i Frezinskiy, Boris; Kommentarii Frezinskiy, Boris. Moskva Khudozhestvennaya literatura, 2000 [Эренбург, Илья Григорьевич. Собрание сочинений. В 8 т. Т. 8. Люди, годы, жизнь. Книга пятая (главы 14—27), шестая, седьмая. Составление, подготовка текста Эренбург, Илья и Фрезинский, Борис; Комментарии Фрезинский, Борис. Москва Художественная литература, 2000].
Erenburg, Il'ya Grigor'yevich. Sobraniye sochineniy. V 8 t. T. 7. Lyudi, gody, zhizn'. Knigi vtoraya, tret'ya, chetvertaya, pyataya (glavy 1— 13). Sostavleniye, podgotovka teksta Erenburg, Il'ya i Frezinskiy, Boris. Kommentarii Frezinskiy, Boris. Moskva: Khudozhestvennaya literatura, 2000 [Эренбург, Илья Григорьевич. Собрание сочинений. В 8 т. Т. 7. Люди, годы, жизнь. Книги вторая, третья, четвертая, пятая (главы 1— 13). Составление, подготовка текста Эренбург, Илья и Фрезинский, Борис. Комментарии Фрезинский, Борис. Москва: Художественная литература, 2000].
Erenburg, Il'ya Grigor'yevich. Sobraniye sochineniy. V 8 t. T. 4. Ocherki; Reportazhi; Esse; 1922–1939, Sostavleniye, podgotovka teksta Erenburg, Il'ya i Frezinskiy, Boris; Kommentarii Frezinskiy, Boris i Popov, Vyacheslav. Moskva: Khudozhestvennaya literatura, 1991 [Эренбург, Илья Григорьевич. Собрание сочинений. В 8 т. Т. 4. Очерки; Репортажи; Эссе; 1922–1939, Составление, подготовка текста Эренбург, Илья и Фрезинский, Борис; Комментарии Фрезинский, Борис и Попов, Вячеслав. Москва: Художественная литература, 1991].
Eysner, Aleksey. „V Ispanii”. Vospominaniya ob Il'ye Erenburge. Moskva: Sovet·skiy pisatel', 1975 [Эйснер, Алексей. „В Испании”. Воспоминания об Илье Эренбурге. Москва: Советский писатель, 1975].
Fast, Piotr. “‘Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca’: funkcja i semantyka bohatera tytułowego.” Postać w literaturze rosyjskiej XX wieku. Poręba, Stanisław. Ed. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1982: 55–66.
Fast, Piotr. Nurt paraboliczny w prozie Ilji Erenburga. Między poetyką a interpretacją. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1987.
Frezinskiy, Boris Yakovlevich. “Kniga vremeni i zhizni.” Erenburg, Il'ya Grigor'yevich. Pis'ma. Tom 2. 1931–1967. «Na tsokole istoriy...». Izd. podgot. Frezinskim, Borisom Yakovlevichem. Moskva: Agraf, 2004: 5–31 [Фрезинский, Борис Яковлевич. “Книга времени и жизни.” Эренбург, Илья Григорьевич. Письма. Том 2. 1931–1967. «На цоколе историй...». Изд. подгот. Фрезинским, Борисом Яковлевичем. Москва: Аграф, 2004: 5–31].
Frezinskiy, Boris Yakovlevich. “Kniga zhizni i vremeni.” Erenburg, Il'ya Grigor'yevich. Pis'ma. Tom 1. 1908–1930. «Day oglyanut'sya…». Izd. podgot. Frezinskim, Borisom Yakovlevichem. Moskva: Agraf, , 2004: 5–24 [Фрезинский, Борис Яковлевич. “Книга жизни и времени.” Эренбург, Илья Григорьевич. Письма. Том 1. 1908–1930. «Дай оглянуться…». Изд. подгот. Фрезинским, Борисом Яковлевичем. Москва: Аграф, 2004: 5–24].
Frezinskiy, Boris Yakovlevich. Parizhskiye adresa Il'i Erenburga. Rukopis' (SF.) [Фрезинский, Борис Яковлевич. Парижские адреса Ильи Эренбурга. Рукопись (СФ.)].
Gogol, Mikołaj Newski Prospekt. Przeł. Wyszomirski, Jerzy. Gogol, Mikołaj. Opowieści. Przeł. Wyszomirski, Jerzy. Tuwim, Julian. Brzęczkowski, Jerzy. Opracował Galster, Bohdan. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1972: 3–49.
Gogol, Mikołaj. Martwe dusze. Przeł. Broniewski, Władysław. Warszawa: Książka i Wiedza, 1949.
Gogol, Mikołaj. Rewizor. Komedia w pięciu aktach. Przeł. Tuwim, Julian. Wstępem i objaśnieniami opatrzył Walicki, Andrzej. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1953.
Gogol', Nikolay Vasil’yevich. Polnoye sobraniye sochineniy i pisem. V dvadtsati trekh tomakh. Tom chetvertyy. Zav. redaktsiyey Kuchinskaya, A.I. Moskva: Izdatel’stvo «Nauka», 2003 [Гоголь, Николай Васильевич. Полное собрание сочинений и писем. В двадцати трех томах. Том четвертый. Зав. редакцией Кучинская, А.И. Москва: Издательство «Наука», 2003].
Hacker, Richard Carleton. Pipesmoking a 21st Century Guide. Beverly Hills: Autumngold Publishing, 2000.
Herment, Georges. The pipe. A serious yet diverting treatise on the history of the pipe and all its appurtenances, as well as a factual withal philosophical discussion of the pleasurable art of selecting pipes, smoking, and caring for them. Translated by Hayward, Arthur L. With a foreword by Frank, Wally. Illustrated by Poole, George and Jensen, Paul. Color cover photograph by Schwalberg, Bob. New York: Simon and Schuster, 1957.
Historia fajki przemyskiej. Praca zbiorowa. Opracowanie graficzne Nuckowski, Tadeusz. Przemyśl: Wydawca: Stowarzyszenie Fajkarzy Przemyskich przy Cechu Rzemiosł Różnych w Przemyślu, 1999.
Iz dnevnika A. Efron (Mashinopis', AE) [Из дневника А. Эфрон (Машинопись, АЭ)].
Kholikov, Aleksey. “Avtobiograficheskaya zametka D.S. Merezhkovskogo kak mekhanizm samozapechatleniya v kul'turnoy pamyati.” Avtobiografiya 2012, no 1: 89–100,
Klimowicz, Tadeusz. “Młodości pamięci męski esej żałobnywtonacji ‘b-moll’.”, Slavica Wratislaviensia 2016, no CLXIII: 5–23,
Klioutchkine, Konstantine. “‘I Smoke, Therefore I Think’. Tobacco as Liberation in Russian Nineteenth-Century Literature and Culture.” Tobacco in Russian History and Culture. From the Seventeenth Century to the Present. Edited by Romaniello, Matthew P. and Starks, Tricia. Eds. New York – London: Routledge Taylor & Francis Group, 2009: 83–101.
Koroleva, N. “Kiyev, 1919. (Ob odnoy knige iz kollektsii A.Ye. Kruchenykh).” Vstrechi s proshlym. Sbornik materialov Tsentral'nogo gosudarstvennogo arkhiva literatury i iskusstva SSSR. Redaktor Arzumanova, N.A. Vypusk 4. Moskva: Sovet·skaya Rossiya, 1982: 193–200 [Королева, Н. “Киев, 1919. (Об одной книге из коллекции А. Е. Крученых).” Встречи с прошлым. Сборник материалов Центрального государственного архива литературы и искусства СССР. Редактор Арзуманова, Н.А. Выпуск 4. Москва: Советская Россия, 1982: 193–200].
Lermontow, Michał. Bohater naszych czasów. Przeł. Rogowicz, Wacław. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985.
Lifshits, Mikhail. “Samyy yevropeyskiy sovet·skiy pisatel'. B. Frezinskiy. Ob Il’ye Erenburge. Knigi, lyudi, strany. — M.: Novoye literaturnoye obozreniye, 2013.” Znamya 2014, no 2.
Lotman, Yuriy. Besedy o russkoy kul'ture – Pis'mo kak forma obshcheniya.
Lunts, Lev. “Iz dalekikh dvadtsatykh… (Lev Lunts – «Serapionovym brat'yam». 1923 – 1924.). Publikatsiya N. Fedinoy; vstupleniye i poslesloviye A. Starkova.” Voprosy literatury 1993, vypusk IV: 236–261.
Łuczak, Leszek. W obłoczkach błękitnego dymku. Poznań: Wydawca: Kwartet, 2001.
Małgorzata Król, „Fajka, co ze mną podróż odbyła i kuferek, przed którym nie było żadnej tajemnicy”. O rzeczach, ludziach, miejscach na syberyjskim zesłaniu, w: Emocje – Miejsca – Literatura, pod red. Diany Saniewskiej, Wydawnictwo Libron – Filip Lohner, Kraków 2017, s. 13–22.
Markov, Pavel. Kniga vospominaniy. Moskva: Iskusstvo, 1983 [Марков, Павел. Книга воспоминаний. Москва: Искусство, 1983].
Mucharski, Piotr. Ksiądz Adam Boniecki ma głos…. Boniecki, Adam (ks.) Lepiej palić fajkę, niż czarownice. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2011.
Myatleva, Yevgeniya Yur'yevna. Dashibalov, Bair Bal'zhinimayevich. “Kitayskiye vliyaniya v kul'ture buryat XVII-XIX vekov. (na primere kuritel'nykh trubok ganza).” Vestnik Buryat·skogo universiteta 2011, no 8: 186–191.
Niedźwieńska, Agnieszka. “Pamięć autobiograficzna” Tożsamość człowieka. Gałdowa, Anna. Ed. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000. 111–126.
Nieuważny, Florian. Ilja Erenburg. Warszawa: PW „Wiedza Powszechna”, 1966.
Popov, Vyacheslav. Freeinskiy, Boris. Il’ya Erenburg v 1924–1931 gody. Khronika zhizni i tvorchestva (v dokumentakh, pis’makh, vyskazyvaniyakh i soobshcheniyakh pressy, svidetel’stvakh sovremennikov). t. 2. Sankt-Peterburg: Izdatel’stvo BAN, 2000 [Попов, Вячеслав. Фреэинский, Борис. Илья Эренбург в 1924–1931 годы. Хроника жизни и творчества (в документах, письмах, высказываниях и сообщениях прессы, свидетельствах современников). т. 2. Санкт-Петербург: Издательство БАН, 2000].
Popov, Vyacheslav. Freeinskiy, Boris. Khronika zhizni i tvorchestva Il'i Erenburga. 1891–1923. t. 1. Sank-Peterburg: Izdatel’stvo LINA, 1993 [Попов, Вячеслав. Фреэинский, Борис. Хроника жизни и творчества Ильи Эренбурга. 1891–1923. т. 1. Санкт-Петербург: Издательство ЛИНА, 1993].
Pushkin, Aleksandr Sergeyevich. Polnoye sobraniye sochineniy. V 17 t. Tom vtoroy. Kniga 1. Stikhotvoreniya 1817–1825. Litseyskiye stikhotvoreniya v pozdneyshikh redaktsiyakh. Obshchiy
redaktor toma Tsyavlovskiy, Mstislav Aleksandrovich. Moskva: «Voskresen’ye», 1994 [Пушкин, Александр Сергеевич. Полное собрание сочинений. В 17 т. Том второй. Книга 1. Стихотворения 1817–1825. Лицейские стихотворения в позднейших редакциях. Общий редактор тома Цявловский, Мстислав Александрович. Москва: «Воскресенье», 1994].
Raytler, Yudif'. “Erenburg puteshestvuyet.” Vechernyaya krasnaya gazeta (Leningrad) 1927, 18 dekabrya [Райтлер, Юдифь. “Эренбург путешествует.” Вечерняя красная газета (Ленинград) 1927, 18 декабря].
Rewizor z Petersburga czyli Podróż bez pieniędzy. Komedya w pięciu aktach z rosyjskiego. N. Gogola. Przekład anonimowy. Lwów: Wydawca: Adam Kaczurba, Z drukarni Anny Wajdowiczowej (pt. M. Poremby), Rynek l. 9, pod zarządem Szczęsnego Bednarskiego, 1882.
Romaniello, Matthew P. “Muscovy’s Extraordinary Ban on Tobacco.” Tobacco in Russian History and Culture. From the Seventeenth Century to the Present. Edited by Romaniello, Matthew P. and Starks, Tricia. Eds. New York – London: Routledge Taylor & Francis Group, 2009: 9–25.
Rost, Yuriy. “Trubochnyy master Fedorov.” Novaya gazeta 5 dekabrya 2014, no 137.
Rybak, Yozef. Idu na krasnyy svet. Moskva: Progress, 1986 [Рыбак, Йозеф. Иду на красный свет. Москва: Прогресс, 1986].
Saturin, Aleksey Aleksandrovich. “'Turetskiye' kuritel'nyye trubki iz sobraniya Kostromskogo muzeya-zapovednika.” Arkheologiya Podmoskov'ya. Materialy nauchnogo seminara 2020, Vypusk 16: 351–367.
Shklovskiy, Viktor. Lev Tolstoy. Moskva: Izdatel'stvo TSK VLKSM „Molodaya gvardiya”, 1963 [Шкловский, Виктор. Лев Толстой. Москва: Издательство ЦК ВЛКСМ „Молодая гвардия”, 1963].
Shklovskiy, Viktor. Sentimental'noye puteshestviye. Moskva: Izdatel'stvo: Novosti, 1990 [Шкловский, Виктор. Сентиментальное путешествие. Москва: Издательство: Новости, 1990].
Stanion, Chuck. “A Pipe Prank Played on Mark Twain.” Smoking Pipes Daily Reader 1 October 2021.
Szymczak, Mieczysław. Ed. Słownik języka polskiego, tom pierwszy A-K. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.
Talov, Mark. Pamyati druga. (Rukopis', AE) [Талов, Марк. Памяти друга. (Рукопись, АЭ)].
The Pipe Book Alfred Dunhill. Preface by Richard Dunhill. Guilford: The Lyons Press, 2002.
Tolkien, John Ronald Reuel. Władca Pierścieni. Przeł. Łoziński, Jerzy. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2001.
Tołstoj, Aleksiej. Piotr I. Przeł. Stawar, Andrzej. t. I. Warszawa: Czytelnik, 1967.
Tołstoj, Lew. Anna Karenina. Przeł. Iłłakowiczówna, Kazimiera. tom 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984.
Tołstoj, Lew. Wojna i pokój. Przeł. Stawar, Andrzej. tom 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988.
Tsvetayeva, Anastasiya. Vospominaniya. Moskva: Sovet·skiy pisatel', 1984 [Цветаева, Анастасия. Воспоминания. Москва: Советский писатель, 1984].
Turek, Zbigniew. Fajka mniej szkodzi. Bydgoszcz: Wydawnictwo „Pomorze”, 1993.
Twain, Mark. Autobiografia. Opracował Neider, Charles. Przełożył, wstępem i przypisami opatrzył Skurowski, Piotr. Warszawa: Czytelnik, 1993.
Tyshler, Aleksandr. “O sebe.” Yunost' 1989, no 11: 64 [Тышлер, Александр. “О себе.” Юность 1989, no 11: 64].
Williams III, George. Mark Twain: His Life in Virginia City. Nevada: River Publishing, 1986.
Wright, David. Ed. The Pipe Companion. A Connoisseur’s Guide. Philadelphia – London: Running Press, 2000.
Ya slyshu vsë...: pochta Il'i Erenburga, 1916–1967. Izd. podgot. Frezinskiy, Boris Yakovlevich. Moskva: Agraf, 2006 [Я слышу всё...: почта Ильи Эренбурга, 1916–1967. Изд. подгот. Фрезинский, Борис Яковлевич. Москва: Аграф, 2006].
Zagranitsa (Vospominaniya G.V. Alekseyeva i ocherk B.A. Pil’nyaka). Publikatsiya Ye.I. Gorskoy. Vstrechi s proshlym. Sbornik materialov Tsentral’nogo gosudarstvennogo arkhiva literatury i iskusstva SSSR. Otvetstvennyy redaktor Volkova, N.B. Vypusk 7. Moskva: Sovetskaya Rossiya, 1990: 157–195 [Заграница (Воспоминания Г.В. Алексеева и очерк Б.А. Пильняка). Публикация Е.И. Горской. Встречи с прошлым. Сборник материалов Центрального государственного архива литературы и искусства СССР. Ответственный редактор Волкова, Н.Б. Выпуск 7. Москва: Советская Россия, 1990: 157–195].
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0003-2208-5386
Dr hab., literaturoznawca, profesor uczelni w Zakładzie Literatury Rosyjskiej Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskich Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor monografii Интертекстуальность в поэзии Владимира Высоцкого, Poznań 2007; Formy i źródła poezji Aleksandra Galicza, Poznań 2016. Autor i współautor tekstów publikowanych m.in. w takich czasopismach jak „Przegląd Rusycystyczny”; „Slavica Wratislaviensia”; „Studia Rossica Posnaniensia”; „AvtobiografiЯ” „Mundo Eslavo”; „Rusistika”. „The Journal of the Korean Association of the Rusists”; „Вестник Волгоградского государственного университета”; „Russian Literature”; „Slavistična revija”.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
