"Manowce na końcu świata". "Jakuck. Słownik miejsca" Michała Książka w ujęciu postkolonialnym
Abstrakt
Artykuł jest próbą odczytania utwór Michała Książa pt. Jakuck. Słownik miejsca z perspektywy postkolonialnej. Zostają tu omówione takie kwestie jak: relacja dominacji i podporzadkowania kolonizatora wobec skolonizowanego, zjawisko przenoszenia śladów kultury jakuckiej do miejsca, gdzie może bezpiecznie przetrwać, użycie mapy jako narzędzia, za pomocą którego Książek oddaje Jakutom pod władanie terytoria historycznie im przynależne. W artykule znajdują się też komentarz wobec zarzutu o dokonywanie przez Książka „metaforycznej kolonizacji”.
Słowa kluczowe
Yakutsk, Michał Książek, postcolonial perspective, re-location, map, mapping
Bibliografia
Anderson, Benedict. Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu. Transl. Amsterdamski, Stefan. Warszawa—Kraków: Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, 1991.
Assmann, Jan. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Transl. Kryczyńska-Pham, Anna. Warszawa: WUW, 2008.
Barełkowski, Paweł. “Mroczna strona architektury. Władza nad przestrzenią a kontrola społeczeństwa.” Białostockie Studia Literaturoznawcze 2020, no. 17.
Domańska, Ewa. “Badania postkolonialne.” Teoria postkolonialna: wprowadzenie krytyczne. Gandhi, Leela. Transl. Serwański, Jacek. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008.
Jastrzębska, Joanna. “Czy interpretacyjna ʻzemstaʼ trwa? Rosja w polskiej prozie podróżniczo-reportażowej ostatnich lat.” Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze 2018, no. 28: 174−175.
Konończuk, Ewa. “Mapa w interdyscyplinarnym dialogu geografii, historii i literatury.” Teksty Drugie 2011, no. 5: 255−264.
Kozicka, Dorota. “Dwudziestowieczne ʻpodróże intelektualne.ʼ (Między esejem a autobiografią).” Teksty Drugie 2003, no. 2−3: 41.
Kozicka, Dorota. Wędrowcy światów prawdziwych: dwudziestowieczne relacje z podróży. Kraków: Universitas, 2003.
Książek, Michał. Jakuck. Słownik miejsca. Wołowiec: Czarne, 2013.
Mroczkowska-Brand, Katarzyna. “Postkolonialna lekcja uważności.” Konteksty kultury 2019, 16 z. 3: 299.
Ratke-Majewska, Anna. “Mity założycielskie bez granic w kontekście narodów Ameryki Łacińskiej.” POLITEJA 2019, no. 1(58): 283−299.
Rogalski, Paweł. “Postkolonialny świat w kamieniu. O ʻpolitycznościʼ architektury na przykładzie narracji podróżniczych Wojciecha Góreckiego.” Białostockie Studia Literaturoznawcze 2020, no. 17: 55.
Roszczynialska, Magdalena. “Polskim śladem po Syberii i Jakucji — z przewodnikiem Michałem Książkiem.” Geograficzne przestrzenie utekstowione. Karwowska, Bożena, Konończuk, Elżbiera, Sidoruk, Elżbieta, Wampuszyc, Ewa. (Eds.). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2017. s. 212.
Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas, 2014.
Tymoczko, Maria. “Literatura postkolonialna i przekład literacki.” Transl. Sadza, Agata. w: P. Bukowski, M. Heydel (red.), Współczesne teorie przekładu. Bukowski, Piotr, Heydel, Magdalena. (Eds.). Kraków: Znak 2009. 430−431.
Wiszniowska, Monika. „Reporterskie opowieści o konfliktach etnicznych w świecie ludzi wykorzenionych.” Sensus Historiae 2020, Vol. XL (3): 141−153.
Uniwersytet Jagielloński Polska
http://orcid.org/0000-0002-1884-7125
dr, adiunkt w Katedrze Literaturoznawstwa Rosyjskiego w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ, członek zespołu redakcyjnego „Przeglądu Rusycystycznego” i zarządu Polskiego Towarzystwa Rusycystycznego. Autorka monografii Tłumacz i metoda. O angielskich i polskich przekładach „Bohatera naszych czasów”. Zajmuje się przekładoznawstwem, teorią literatury, literaturą rosyjską z perspektywy postkolonialnej oraz rosyjską poezją feministyczną.
Kontakt: justyna.pisarska@uj.edu.pl
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
