Lingwokulturalizmy z odwołaniami do dzieł literackich w nagłówkach artykułów prasowych w trzech językach słowiańskich
Abstrakt
Literatura odgrywa istotną rolę w każdej kulturze narodowej, stanowiąc istotny element, który kształtuje i wzbogaca kulturową tożsamość, wartości i światopogląd społeczeństwa. Poprzez wprowadzanie odniesień literackich do nagłówków gazet dziennikarze mogą znacząco zwiększyć głębię i emocjonalne oddziaływanie konkretnej publikacji, co zwiększa ogólną atrakcyjność nagłówka. Takie nagłówki posiadają potencjał wciągnięcia czytelników i pomagają im w zrozumieniu zamierzonego znaczenia tekstu. Są nie tylko narzędziem przekazywania informacji, ale także środkiem przekazywania wartości, postaw i tożsamości określonej lingwistyki kulturowej. Niniejsze badanie skupia się na wykorzystaniu lingwistyki kulturowej w odniesieniu do dzieł literackich w nagłówkach gazet sześciu wybranych periodyków internetowych publikowanych w Rosji, na Słowacji i w Czechach. Na podstawie analizy wykazano, że cytaty, parafrazy lub różne formy odniesień do dzieł literackich są wykorzystywane w odrębny sposób w nagłówkach gazet różnych słowiańskich kultur językowych. Badania te przyczyniają się również do pełniejszego zrozumienia, w jaki sposób literatura wpływa na język mediów masowych i pokazują, w jaki sposób określone elementy literackie manifestują się w dyskursie medialnym.
Słowa kluczowe
lingwokulturologia, język, kultura, nagłówek gazety, dzieło literackie, lingwokultura
Bibliografia
Alefirenko, Nikolay Fëdorovich – Korina, Natal'ya Borisovna. Problemy kognitivnoy lingvistiki. Nitra: UKF, 2011 [Алефиренко, Николай Фёдорович – Корина, Наталья Борисовна. Проблемы когнитивной лингвистики. Нитра: УКФ, 2011].
Bartmin'skiy, Yezhi. Yazykovoy obraz mira. Ocherki po etnolingvistike. S. M. Tolstaya. Ed. Moskva: Indrik, 2005 [Бартминьский, Ежи. Языковой образ мира. Очерки по этнолингвистике. С. М. Толстая. Ed. Москва: Индрик, 2005].
Cingerová, Nina – Dulebová, Irina. Jazyk a konflikt. My a tí druhí v ruskom verejnom diskurze. Bratislava: UKF, 2019.
Gallo, Yan. “Kommunikatsiya v verbal'nom tekste, verbal'nyy tekst v kommunikatsii”. Studia Rossica Posnaniensia, 2019, No. 44(1): 309–318. [Галло, Ян. “Коммуникация в вербальном тексте, вербальный текст в коммуникации”. Studia Rossica Posnaniensia, 2019, No. 44(1): 309–318].
Gallo, Yan. “Nekotoryye leksicheskiye i sintaksicheskiye realizatsii rechevykh strategiy i taktik v media-diskurse (na materiale russkoy i slovatskoy pressy)”. Jazyk a kultúra. Prešov: PU, 2019, No. 39–40: 9–21 [Галло, Ян. “Некоторые лексические и синтаксические реализации речевых стратегий и тактик в медиа-дискурсе (на материале русской и словацкой прессы)”. Jazyk a kultúra. Prešov: PU, 2019, No. 39–40: 9–21].
Gal'perin, Il'ya Romanovich. Tekst kak ob''yekt lingvisticheskogo issledovaniya. Moskva: Nauka, 1981. [Гальперин, Илья Романович. Текст как объект лингвистического исследования. Москва: Наука, 1981].
Gumbol'dt, Vil'gel'm. Yazyk i filosofiya kul'tury. Moskva: Progress, 1985 [Гумбольдт, Вильгельм. Язык и философия культуры. Москва: Прогресс, 1985].
Karasik, Vladimir Il'ich. Yazykovoy krug: lichnost', kontsepty, diskurs. Volgograd: Peremena, 2002 [Карасик, Владимир Ильич. Языковой круг: личность, концепты, дискурс. Волгоград: Перемена, 2002].
Kondakov, Igor'. “Po tu storonu slova”. Voprosy literatury, 2008 (5): 5–44 [Кондаков, Игорь. “По ту сторону слова”. Вопросы литературы, 2008 (5): 5–44].
Kukharenko, Valeriya Andreyevna. Interpretatsiya teksta, Odessa: Lat·star, 2002 [Кухаренко, Валерия Андреевна. Интерпретация текста, Одесса: Латстар, 2002].
Likhachëv, Dmitriy Sergeyevich. Ocherki po filosofii khudozhestvennogo tvorchestva. Sankt-Peterburg: BLITS, 1996 [Лихачёв, Дмитрий Сергеевич. Очерки по философии художественного творчества. Санкт-Петербург: БЛИЦ, 1996].
Maslova, Valentina Avraamovna. Lingvokul'turologiya. Moskva: Akademiya, 2001 [Маслова, Валентина Авраамовна. Лингвокультурология. Москва: Академия, 2001].
Moore, James Douglas. Visions of Culture: An Introduction to Anthropological Theories and Theorists. Walnut Creek: Altamira, 2012.
Spišiaková, Andrea. “Structural-semantic transformations of phraseological units in Russian and Slovak newspaper articles”. SKASE Journal of Theoretical Linguistics, 2022, No. 1(19): 82–100.
Suprun, Adam Yevgen'yevich. “Tekstovyye reministsentsii kak yazykovoye yavleniye”. Voprosy yazykoznaniya. 1995, No. 6: 17-29 [Супрун, Адам Евгеньевич. “Текстовые реминисценции как языковое явление”. Вопросы языкознания. 1995, No. 6: 17–29].
Vorob'yev, Vladimir Vasil'yevich. Lingvokul'turologiya. Uchebnoye posobiye. Moskva: RUDN, 2006 [Воробьев, Владимир Васильевич. Лингвокультурология. Учебное пособие. Москва: РУДН, 2006].
Yelizarova, Galina Vasil'yevna. Kul'tura i obucheniye inostrannym yazykam. Sankt-Peterburg: KARO, 2005 [Елизарова, Галина Васильевна. Культура и обучение иностранным языкам. Санкт-Петербург: КАРО, 2005].
Zhinkin, Nikolay Ivanovich. Yazyk. Rech'. Tvorchestvo. Moskva: Labirint, 1998 [Жинкин, Николай Иванович. Язык. Речь. Творчество. Москва: Лабиринт, 1998].
Zinov'yeva, Yelena Innokent'yevna. Lingvokul'turologiya: ot teorii k praktike. Uchebnik. Sankt-Peterburg: SPbGU, 2016 [Зиновьева, Елена Иннокентьевна. Лингвокультурология: от теории к практике. Учебник. Санкт-Петербург: СПбГУ, 2016].
University of Ss. Cyril and Methodius in Trnava Słowacja
https://orcid.org/0000-0001-8090-6977
Doktor nauk filologicznych, rusycysta. Docent w Katedrze Rusycystyki na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu św. Cyryla i Metodego w Trnawie (Słowacja). Jego zainteresowania badawcze obejmują językoznawstwo ogólne, semantykę, homonimię międzyjęzykową i studia językowo-kulturowe. Autor około 60 publikacji, w tym artykułów naukowych, monografii i podręczników, w tym pierwszego słownika i podręcznika, a także monografii na temat rosyjsko-słowackiej homonimii międzyjęzykowej.
Kontakt: lukas.gajarsky@gmail.com
Uniwersytet Świętych Cyryla i Metodego w Trnawie, Słowacja Słowacja
http://orcid.org/0000-0001-8574-1956
Doktorantka specjalizująca się w filologii na Wydziale Słowianistyki Uniwersytetu Świętego Cyryla i Metodego w Trnawie, na Słowacji. Jej zainteresowania badawcze związane są z lingwokulturologią, lingwistyką kognitywną, pragmatyką języka w sieciach społecznościowych oraz analizą porównawczą konkretnych gatunków mowy w języku słowackim, rosyjskim i czeskim.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
