Naruszenie fleksyjności we współczesnym języku rosyjskim z perspektywy typologii systemowej języków Gieorgija P. Mielnikowa
Abstrakt
The authors of the article discuss from the standpoint of the G.P. Melnikov's systemic typology of languages the phenomena characteristic for speech works of all functional styles of the modern Russian literary language that indicates violation of flectionality of the Russian language. The external preservation of inflexion and grammatical coordination in the event of violation of the forecast function in the designation of cause-effect relationships of the developing events, does not indicate flexiveness.
Słowa kluczowe
Russian language; violation of felctionality; systemic typology of languages
Bibliografia
Bitsilli, Petr. “Zametkio nekotorykh osobennostyakh razvitiya russkogo literaturnogo yazyka.” 249–340. Bitsilli, Petr. Izbrannyye trudy po filologii. Moskva: Naslediye, 1996 [Бицилли, Петр. “Заметки о некоторых особенностях развития русского литературного языка..”249–340. Бицилли, Петр. Избранные труды по филологии. Москва: Наследие, 1996.]
Danylenko, Andriy. “The correlation of linguistic patterning and societal structures in systemic typology..”81–96. Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 2018 t. 135.
Dremov, Aleksey. “Sistemnaya teoriya padezhai predloga v praktike prepodavaniya russkogo yazyka kak inostrannogo..”56-64. Mir russkogo slova. no 1–4 2001 [Дремов, Алексей. “Системная теория падежа и предлога в практике преподавания русского языка как иностранного..”56–64. Мир русского слова. № 1–4, 2001.]
Glovinskaya, Mariya. “Izmeneniya v morfologii i sintaksise..”203–232. Russkiy yazyk. Ed. Evgenij Širjaev. Najnowsze Dzieje Języków Słowiańskich. Ed. S. Gajda. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 1997 [Гловинская, Мария. “Изменения в морфологии и синтаксисе..”203–232. Русский язык. Red. Evgenij Širjaev. Najnowsze Dzieje Języków Słowiańskich. Red. S. Gajda. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 1997.]
Gzgzyan, David. Funktsiya predloga vsostave semanticheskoy struktury vyskazyvaniya: avtoref. diss. ... kand. filol. nauk (10.02.01). Moskva: Universitetdruzhby narodov im. P. Lumumby, 1989. [Гзгзян, Давид. Функция предлога в составе семантической структуры высказывания: автореф. дисс. ... канд. филол. наук (10.02.01). Москва: Университет дружбы народов им. П. Лумумбы, 1989.]
Humboldt, Wilhelm von, Über die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaues und ihren Einfluss auf die geistige Entwickelung des Menschengeschlechts. Berlin: Druckerei der Königlichen Akademie der Wissenschaften, 1836.
Kul’tura russkoy rechi. Trudy Instituta russkogo yazyka im. V. V. Vinogradova, vyp. 13. Ed. Aleksey, Shmelev. Moskva, 2017 [Культура русской речи. Труды Института русского языка им. В. В. Виноградова, вып. 13. Pед. Алексей, Шмелев. Москва, 2017.]
Melnikov, Gennadi. Systemology and linguistic aspects of cybernetics, Amsterdam: ОРА, 1988.
Mel’nikov, Gennadiy. “Determinanta — vedushchaya grammaticheskaya tendentsiya yazyka..” 359–367. Fonetika, fonologiya, grammatika (v chest’ 70-letiya A. A. Reformat·skogo). Ed. Filin, Fedot. Moskva: Nauka, 1971 [Мельников, Геннадий. “Детерминанта — ведущая грамматическая тенденция языка.” 359–367. Фонетика, фонология, грамматика (в честь 70-летия А. А. Реформатского). Ред. Филин, Федот. Москва: Наука, 1971].
Mel’nikov, Gennadiy. Sistemnaya tipologiya yazykov: Sintez morfologicheskoy klassifikatsii yazykov so stadial’noy. Moskva: Izdatel’stvo RUDN, 2000 [Мельников, Геннадий. Системная типология языков: Синтез морфологической классификации языков со стадиальной. Москва: Издательство РУДН, 2000].
Mel’nikov, Gennadiy. Sistemnaya tipologiya yazykov: Printsipy, metody, modeli. Moskva: Nauka, 2003 [Мельников, Геннадий. Системная типология языков: Принципы, методы, модели. Москва: Наука, 2003].
Mel’nikov, Gennadiy, Dremov, Aleksey. “Urovnisvyaznosti teksta, aktual’naya predikatsiya i padezh s pozitsiy sistemnoy lingvistiki.” 49–70. Sintaksis i stilistika. Ed. Krylova, Ol’ga. Moskva: Russkiy yazyk, 1984 [Мельников, Геннадий, Дремов, Алексей. “Уровни связности текста, актуальная предикация и падеж с позиций системной лингвистики.” 49–70. Синтаксис и стилистика. Ред. Крылова, Ольга. Москва: Русский язык, 1984].
Mieczkowska, Halina. “Formy zaniku fleksyjności w deklinacji słowackiej w konfrontacji z polszczyzną.” 127–138. Procesy innowacyjne w językach słowiańskich, Prace Slawistyczne 114. Ed. Rudnik-Karwatowa, Zofia. Warszawa: SOW, 2003.
Miklosich, Franc. Vergleichende Grammatik der slawischen Sprachen. Bd. Syntax. Wien: W. Braumüller, 1868–1874.
Novyye tendentsii v russkom yazyke nachala veka. Ed. Ratsiburskaya, Zofia. Moskva: Izdatel‘stvo “Flinta — Nauka.” 2014 [Новые тенденции в русском языке началa века. Ред. Рацибурская, Лариса. Москва: Издательство “Флинта — Наука.” 2014].
Ovsyaniko-Kulikovskiy, Dmitriy. Sintaksis russkogo yazyka. Sankt-Peterburg, Izdaniye D.Ye. Zhukovskogo, 1902 [Овсянико-Куликовский, Дмитрий. Синтаксис русского языка. Санкт-Петербург, Издание Д. Е. Жуковского, 1902].
Peshkovskiy, Aleksandr. Russkiy sintaksis v nauchnom osveshchenii. Moskva: Yazyki slavyanskikh kul’tur, 2001 [Пешковский, Александр. Русский синтаксис в научном освещении. Москва: Языки славянских культур, 2001].
Potebnya, Aleksandr. Iz zapisok po russkoy grammatike. T. 1. Khar’kov: D. N. Poluyekhtov, 1888 [Потебня, Александр. Из записок по русской грамматике. Т. 1. Харьков. Д.Н. Полуехтов, 1888].
Preobrazhenskiy, Sergey.“Sistemnyy analiz stikha.” 303–376. Valentinova, Ol’ga. Denisenko, Vladimir. Preobrazhenskiy, Sergey. Rybakov, Mikhail. Sistemnyy vzglyad kak osnova filologicheskoy mysli. Moskva: Yazyki slavyanskoy kul‘tury, 2016. [Преображенский, Сергей.“Системный анализ стиха.” 303–376. Ольга, Валентинова, Владимир, Денисенко, Сергей, Преображенский, Михаил, Рыбаков. Системный взгляд как основа филологической мысли. Москва: Языки славянской культуры, 2016.]
Pstyga, Alicja. “Problemy interpretacji tekstu: integracja metodologiczna we współczesnym językoznawstwie słowiańskim.” 103-111. Współczesne językoznawstwo słowiańskie. Teoria i metodologia badań. Т. 2: Metody analizy i opisu jednostek leksykalnych i tekstowych. Red. Koriakowcewaб Elena. Siedlce: Wydawnictwo UPH w Siedlcach, 2016.
Rybakov, Mikhail. “Razvitiye predstavleniy o tipologicheskom skhodstve yazykov: ot mnogomernoy klassifikatsii E. Sepira dosistemnoy tipologii G.P. Mel’nikova.” 17–136. Valentinova, Ol’ga. Denisenko, Vladimir. Preobrazhenskiy, Sergey. Rybakov, Mikhail. Sistemnyy vzglyad kak osnova filologicheskoy mysli. Moskva: Yazyki slavyanskoy kul’tury, 2016 [Рыбаков, Михаил. “Развитие представлений о типологическом сходстве языков: от многомерной классификации Э. Сепира до системной типологии Г.П. Мельникова.” 17–136. Валентинова, Ольга. Денисенко, Владимир. Преображенский, Сергей. Рыбаков, Михаил. Системный взгляд как основа филологической мысли. Москва: Языки славянской культуры, 2016].
Valentinova, Ol’ga. “Sistemnyy podkhod k issledovaniyu teksta i stilya.” 171–302. Valentinova, Ol’ga. Denisenko, Vladimir. Preobrazhenskiy, Sergey. Rybakov, Mikhail. Sistemnyy vzglyad kak osnova filologicheskoy mysli. Moskva: Yazyki slavyanskoy kul’tury, 2016 [Валентинова, Ольга. “Системный подход к исследованию текста и стиля.” 171–302. Валентинова, Ольга. Денисенко, Владимир. Преображенский, Сергей. Рыбаков, Михаил. Системный взгляд как основа филологической мысли. Москва: Языки славянской культуры, 2016].
Valentinova, Ol’ga, Rybakov, Mikhail. “Tipologicheskaya dinamika yazyka kak rezul’tatizmeneniya mental’nosti yego nositeley.” 58–70. Yazyk i mental’nost’ v diakhronii: Materialy Vserossiyskogo nauchnogo seminara. Ed. Mariya, Pimenova. Vladimir, 2017 [Валентинова, Ольга, Рыбаков, Михаил. “Типологическая динамика языка как результат изменения ментальности его носителей.” 58–70. Язык и ментальность в диахронии: Материалы Всероссийского научного семинара. Ред. Пименова, Мария. Владимир, 2017].
Valentinova, Ol’ga, Rybakov, Mikhail, Pstyga, Alitsiya. “Tipologicheskaya sokhranennost’ russkogoyazyka kak neobkhodimoye usloviyekul’turnoy i intellektual’noy samoidentifikatsii rossyskogo obshchestva.” 418-428. Voprosy teorii i praktiki zhurnalistiki (Theoretical and Practical Issues of Journalism). t. 7, no 3, 2018 [Валентинова, Ольга. Рыбаков, Михаил. Пстыга, Алиция. “Типологическая сохраненность русского языка как необходимое условие культурной и интеллектуальной самоидентификации россйского общества.” 418-428. Вопросы теории и практики журналистики (Theoretical and Practical Issues of Journalism). Т. 7, № 3, 2018].
Zemskaya, Yelena. “Russkiy yazyk kontsa XX veka: norma ne zapret a vybor.” 245-257. Procesy innowacyjne w językach słowiańskich. Prace Slawistyczne 114. Ed. Rudnik-Karwatowa, Zofia. Warszawa: SOW, 2003 [Зeмская, Елена. “Русский язык конца ХХ века: норма не запрет а выбор.” 245-257. Procesy innowacyjne w językach słowiańskich. Prace Slawistyczne 114. Ed. Rudnik-Karwatowa, Zofia. Warszawa: SOW, 2003].
Uniwersytet Gdański Polska
http://orcid.org/0000-0001-6933-2132
Dr hab., prof. UG, kierownik Katedry Językoznawstwa i Translatoryki Instytutu Rusycystyki i Studiów Wschodnich Uniwersytetu Gdańskiego oraz kierownik Pracowni Badań nad Komunikowaniem Medialnym afiliowanej przy Wydziale Filologicznym UG; redaktor serii wydawniczej Słowo z perspektywy językoznawcy i tłumacza (Wydawnictwo UG); członek PTR, TMJP i Tertium.
Autorka monografii Nowe słownictwo rosyjskie. Struktura formalno-semantyczna rzeczownika (Gdańsk 1994), Słowotwórcza kategoria negacji. Prefiksalne negatywa rzeczownikowe we współczesnym języku polskim i rosyjskim (Gdańsk 2010), Przekład w komunikowaniu medialnym. Wybrane zagadnienia na podstawie polskich przekładów rosyjskich tekstów prasowych (Gdańsk 2013), a także ponad 100 artykułów z zakresu przekładu oraz słowotwórstwa, leksykologii, frazeologii języka rosyjskiego i polskiego, również w ujęciu porównawczym; redaktor bądź współredaktor 10 monografii wieloautorskich.
Rosyjski Uniwersytet Przyjaźni Narodów, Moskwa Federacja Rosyjska
http://orcid.org/0000-0002-8510-8701
Olga. I. Valentonova — dr hab. nauk filologicznych, profesor w Katedrze Językoznawstwa Rosyjskiego Uniwersytetu Przyjaźni Narodów. Doktorat obroniła w roku 1991, habilitacja — 2006. Od roku 2011 kieruje seminarium Filologiczna hermeneutyka. W roku 2019 jej książka Системный взгляд как основа филологической мысли, napisana wraz z Władimirem Denisienko, Siergiejem Prieobrażenskim i Michaiłem Rybakowem, została uznana na Ósmym Międzyregionalnym Konkursie Książki Akademickiej za najlepszą filologiczną monografię roku.
Rosyjski Uniwersytet Przyjaźni Narodów, Moskwa Federacja Rosyjska
http://orcid.org/0000-0001-9444-3889
Dr nauk filologicznych, docent. Od roku 1995 zatrudniony w Katedrze Językoznawstwa Rosyjskiego Uniwersytetu Przyjaźni Narodów. Kierownik programu licencjackiego na kierunku filologia.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
