Wizerunek Władimira Majakowskiego w sowieckiej propagandzie kulturalnej w latach 1953–1957
Abstrakt
Wizerunek Władimira Majakowskiego w sowieckiej propagandzie kulturalnej w latach 1953–1957
Artykuł dotyczy elementów wizerunku Włodzimierza Majakowskiego użytecznych w sowieckiej propagandzie kulturalnej pierwszego etapu po śmierci Józefa Stalina. Niezwykle popularny jeszcze za życia poeta po śmierci został uznany, obok Maksyma Gorkiego, za jednego z ojców literatury nowego, komunistycznego świata i najwybitniejszego spośród poetów radzieckich. Materiałem badawczym stały się teksty dotyczące kultury publikowane w latach 1953–1957 w gazecie „Prawda”. Ok. 2% z nich poświęcono właśnie Majakowskiemu. Ten wysoki odsetek, jeśli uwzględnić, że mowa o pojedynczym poecie na tle całego życia nie tylko literackiego ZSRS, ale i kulturalnego w ogóle, wynika z faktu, że postać ta „obsługiwała” jednocześnie kilka pól tematycznych, na których „stare” stawiało opór „nowemu”. Majakowski był bowiem ucieleśnieniem specyficznie pojmowanej „obywatelskości” i zaangażowania, które przeciwstawiano „bezideowości” kierunków spoza nurtu socjalistycznego realizmu, był uosobieniem samej walki, i wreszcie – uosobionym zaprzeczeniem tezy o skostnieniu socjalistycznego realizmu.
Słowa kluczowe
Mayakovsky; propaganda; soviet ideological discours
Bibliografia
Budayev, Eduard. “Voyennaya metaforika v diskurse SMI.” 29–36. Acta Linguistica 2008, vol. 2, no. 1 [Будаев, Эдуард. “Военная метафорика в дискурсе СМИ.” 29–36. Acta Linguistica 2008, vol. 2, no. 1].
Bunin, Ivan. Polnoye sobraniye sochineniy. Vol 9. Moskva: Izdatel'stvo Voskresen'ye 2006. Moskva, 2006 [Бунин, Иван. Полное собрание сочинений. T. 9. Москва: Издательство Воскресенье, 2006.].
Bykov, Dmitriy. Mayakovskiy. Tragediya-buff v shesti deystviyakh. Moskva: Izdatel'stvo Molodaya gvardiya, 2016 [Быков, Дмитрий. Маяковский. Трагедия-буфф в шести действиях. Москва: Издательство Молодая гвардия, 2016].
Chudinov, Anatoliy. Rossiya v metaforicheskom zerkale: kognitivnoye issledovaniye politicheskoy metafory (1991–2000). Moskva: Izdatel'stvo UrGPU, 2001 [Чудинов, Анатолий. Россия в метафорическом зеркале: когнитивное исследование политической метафоры (1991–2000). Екатеринбург: Издательство УрГПУ, 2001].
Fan, Irina. “Grazhdanin v kontekste goroda: istoricheskiy smyslponyatiya.” 112–137. Nauchnyy yezhegodnik Instituta filosofii i prava Ural'skogo otdeleniya Rossiyskoy·akademii nauk 2003, vyp. 4 [Фан, Ирина. “Гражданин в контексте города: исторический смысл понятия.” 112–137. Научный ежегодник Института философии и права Уральского отделения Российской академии наук 2003, вып. 4].
Fesenko, Andrey, Фесенко Tat'yana. Russkiy yazyk pri sovetakh. N'yu-York: Rausen Bros, 1955 [Фесенко, Андрей, Фесенко, Татьяна. Русский язык при советах. Нью-Йорк: Rausen Bros, 1955].
Malenkov, Vyacheslav. “Lokal'naya grazhdanstvennost' kak faktor gorodskogo razvitiya.” 12–18. Teoriya i praktika obshchestvennogo razvitiya 2013, no. 2 [Маленков, Вячеслав. “Локальная гражданственность как фактор городского развития.” 12–18. Теория и практика общественного развития 2013, no. 2].
Mokiyenko, Valeriy, Nikitina, Tat'yana. Tolkovyy slovar' yazyka Sovdepii, Sankt-Peterburg: Folio-press, 1998 [Мокиенко, Валерий, Никитина, Татьяна. Толковый словарь языка Совдепии. Санкт-Петербург: Фолио-пресс, 1998].
Pertsov, Viktor. “Velikiy poet sovetskoy epokhi.” Mayakovskiy, Vladimir. Izbrannyye proizvedeniya. Vol. I. 3–36. Ed. Pertsov, Viktor. Moskva: Gosudarstvennoye izdatel'stvo khudozhestvennoy literatury, 1953 [Перцов, Виктор, “Великий поэт советской эпохи.” Маяковский, Владимир. Избранные произведения. T. I. 3–36. Сост. Перцов, Владимир. Москва: Государственное издательство художественной литературы, 1953].
Selishchev, Afanasiy. Yazyk revolyutsionnoy epokhi. Iz nablyudeniy nad russkim yazykom. Moskva: Izdatel'stvo URSS, 2003 [Селищев, Афанасий. Язык революционной эпохи. Из наблюдений над русским языком. Москва: Издательство УРСС, 2003].
Stalin, Iosif. Sochineniya. Vol. 18. Tver': Informatsionno-izdatel'skiy tsentr «Soyuz», 2006 [Сталин, Иосиф. Cочинения. Т. 18. Тверь: Информационно-издательский центр «Союз», 2006].
Tabalova, Natal'ya. “Sotsial'nyye stereotipy kak forma kategorizatsii deystvitel'nosti v lingvisticheskom, psikhologicheskom i sotsiologicheskom aspektakh.” 52–57. Yazyk, soznaniye, kommunikatsiya 2003, vyp. 23 [Табалова, Наталья. “Социальные стереотипы как форма категоризации действительности в лингвистическом, психологическом и социологическом аспектах.” 52–57. Язык, сознание, коммуникация 2003, вып. 23].
Thom, Françoise. Drewniany język. Transl. ???. Warszawa: CDN, 1990.
Vays, Daniel'. “Stalinskiy i natsional-sotsialisticheskiydiskursy propagandy: sravneniye v pervom priblizhenii.” 34–60. Politicheskaya lingvistika 2007, no. 1 3(23) [Вайс, Даниэль. “Сталинский и национал-социалистический дискурсы пропаганды: сравнение в первом приближении.” 34–60. Политическая лингвистика 2007, no. 1 3(23)].
Zemszał, Piotr. “Relacje władza–artysta w sowieckim ideologicznym subdyskursie o kulturze w latach 1953–1957.” Perswazja językowa w różnych dyskursach. Vol. 1. 187–203. Ed. Klimkiewicz, Aleksandra, Sładkiewicz Żanna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2017.
Wydział Filologiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Polska
http://orcid.org/0000-0002-0822-8937
Zatrudniony w Katedrze Języków Słowiańskich Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, absolwent historii i filologii rosyjskiej, badacz pragmatyki tzw. nowomowy radzieckiej, tłumacz. Zainteresowania naukowe: manifestacje ideologii w dyskursie, relacje między dyskursem ideologicznym a kulturą, sposoby językowego oddziaływania na odbiorcę. Autor licznych prac poświęconych tzw. nowomowie, m.in. Rytualność i pragmatyzm sowieckiego dyskursu totalitarnego. O pragmatycznej zasadzie kompetencji nadawcy i nominacjach dotyczących Stalina ("Socjolingwistyka" 2012), Ojciec, wódz, nauczyciel. Nominacje językowe dotyczące Stalina w sowieckim dyskursie ideologicznym w okresie powojennym (Toruń 2016), Kultura – ideologia – metafora (Toruń 2018).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
