Codzienność przyszłości, czyli pytanie o życie wieczne
Abstrakt
W artykule analizowany jest problem nieśmiertelności w kontekście codzienności. W charakterze przykładów przytaczane są przede wszystkim utwory współczesnych rosyjskich pisarzy fantastów i autorów, którzy wykorzystują w swojej twórczości motywy fantastyczne: Władimira Sorokina (Dzień oprycznika, Cukrowy Kreml, Manaraga), Wiktora pielewina (Hełm grozy, Miłosć do trzech Zuckerbrinów), Anny Starobiniec (Żyjący), Borysa Akunina-Grigorija Czchartiszwili (Happy end), Dmitrija Głuchowskiego (FUTU.RE) oraz film Aleksandra Zeldowicza (scenariusz we współautorstwie z Władimirem Sorokinem) Tarcza. Niezależnie od przyjetej konwencji, wszyscy autorzy wskazują, że nieśmiertelność - to pod wieloma wzglęgami przekleństwo ludzkości. Zamiast prób dorównania Bogu, ludzie powinni skupić się na tym, by nie pogubić sie w świecie już istniejącym.
Słowa kluczowe
nieśmiertelność; codzienność; przekleństwo; Sorokin; Akunin; Głuchowski; Starobiniec; Zeldowicz
Bibliografia
Akunin, Boris/Chkhartishvili, Grigoriy. Kladbshchenskiye istorii, Moskva: Kolibri, 2006 [Акунин, Борис - Чхартишвили, Григорий. Кладбщенские истории, Москва: КоЛибри, 2006].
Bartlett, Jamie. Ludzie przeciw technologii. Jak Internet zabija demokrację (i jak ją możemy ocalić). Przeł. Umiński, Krzysztof. Katowice: SONIA DRAGA, 2019.
Baumann, Zygmunt. Śmierć i nieśmiertelność. Warszawa: PWN, 1998.
Baumann, Zygmunt. “O sztuce, śmierci i demokracji i o tym jak się one do siebie mają.” Teksty Drugie 1998, no. 3(51): 199–216.
Blanchot, Maurice. L’Entretien infini. Paris: Éditions Gallimard, 1959.
Bolanowska, Tamara. “Trudni bohaterowie, trudne powroty, trudne wybory. Kilka uwag o fantastyce socjologicznej.” Literatura i Kultura Popularna 2006, t. XIII, Ed. Żabski, Tadeusz. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006: 67–92.
Brodski, Josif. Pochwała nudy. Przeł. Kołyszko, Anna. Kłobukowski, Michał. Kraków: ZNAK, 1996.
Buczyńska-Garewicz, Hanna. Metafizyczne rozważania o czasie. Kraków: Universitas, 2003.
Glukhovskiy, Dmitriy. Budushcheye. Moskva: AST, 2013 [Глуховский, Дмитрий. Будущее. Москва: АСТ, 2013].
Gołąbiowski, Łukasz. “Ten portal społecznościowy sprawi, że będziesz ‘nieśmiertelny’.” Komputer Świat, 24.08.2015, <https://www.komputerswiat.pl/aktualnosci/internet/ten-portal-spolecznosciowy-sprawi-ze-bedziesz-niesmiertelny/3jhbqn3>
Gołosz, Jerzy. Upływ czasu i ontologia. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2011.
Kichin, Valeriy. “Kogda vremya techet vspyat'. Aleksandr Zel'dovich i Vladimir Sorokin zakanchivayut fantasticheskiy fil'm.” Rossiyskaya gazeta, 15.07.2009, <https://rg.ru/2009/07/15/zeldovitch.html> [Кичин, Валерий. “Когда время течет вспять. Александр Зельдович и Владимир Сорокин заканчивают фантастический фильм.” Российская газета, 15.07.2009, <https://rg.ru/2009/07/15/zeldovitch.html>]
Martin, Paul. Seks, narkotyki i czekolada. Przeł. Dzierzgowska, Anna. Warszawa: MUZA SA, 2010.
Mazurkiewicz, Adam. Z problematyki cyberpunku. Literatura — sztuka — kultura. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014.
Oramus, Dominika. O pomieszaniu gatunków. Science fiction a postmodernizm. Warszawa: Trio, 2010.
Pelevin, Viktor. Lyubov' k trem tsukerbrinam. Moskva: Eksmo, 2014 [Пелевин, Виктор. Любовь к трем цукербринам. Москва: Эксмо, 2014]
Scheler, Max. “Śmierć i dalsze życie.” In: idem, Cierpienie, śmierć, dalsze życie. Transl. Węgrzecki, Adam. Warszawa: PWN, 1994.
Sorokin, Vladimir. Den' oprichnika. Moskva: Zakharov, 2006 [Сорокин, Владимир. День опричника. Захаров, Москва 2006]
Sorokin, Vladimir. Manaraga, Moskva: AST, 2017 [Сорокин, Владимир. Манарага, Москва: АСТ, 2017]
Stoll, Clifford. Krzemowe remedium. Garść rozważań na temat infostrady. Transl. Hornowski, Tomasz. Poznań: REBIS, 2000.
Stronciwilk, Agata. “Nuda jako stosunek człowieka wobec czasu.” Pisma Humanistyczne 2014, no. 12: 85–101.
Wildstein, Bronisław. “Wiek utopii. Rozmowa z prof. Leszkiem Kołakowskim.” Wprost, 07.11.1999, <https://www.wprost.pl/tygodnik/6967/Wiek-utopii.html>.
Wojtczak, Dariusz, Siódmy krąg piekła. Antyutopia w literaturze i filmie. Poznań: REBIS, 1994.
Zawojski, Piotr. Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2018.
Zywert, Aleksandra. “W labiryncie światów umysłu, czyli o ‘Hełmie grozy’ Wiktora Pielewina.” Rosja w dialogu kultur, t. II, Ed. Żejmo, Bożena. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2015: 393–401.
UAM Polska
http://orcid.org/0000-0002-9922-6717
Dr hab., profesor Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu; pracuje w Zakładzie Literatury Rosyjskiej w Instytucie Filologii Rosyjskiej i Ukraińskiej. Zainteresowania naukowe – współczesna literatura rosyjska, literatura trzeciej fali emigracji rosyjskiej. Autorka książek: Романы Бориса Пильняка 20-х годов, Poznań 2001; Pisarstwo Władimira Wojnowicza, Poznań 2012 oraz licznych artykułów w czasopismach i monografiach naukowych.
Kontakt: olazywert@o2.pl
ORCID: 0000-0002-9922-6717
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
