Czarna dziura (Siergiej Lebiediew "Granica zapomnienia")
Abstrakt
Powieść Siergieja Lebiediewa Granica zapomnienia (Предел забвения, 2010) wpisuje się w nurt (niezwykle istotny z punktu widzenia literatury postpamięci) tzw. powieści rodzinnej/generacyjnej. Na przykładzie historii bohatera-narratora próbującego odkryć prawdziwą tożsamość przyszywanego dziadka, Lebiediew pokazuje, że trudna i nieprzepracowana pamięć - to temat wciąż żywy, bo nadal w większości współczesnych rodzin rosyjskich przemilcza się niewygodne fakty z biografii krewnych (bądź w ogóle usuwa się ich z genealogii) w imię odgórnego nakazu tabuizacji błędów i traum. Wskazuje, że odgórne przyzwolenie, a nawet opresyjny nacisk na niepamięć stwarza wyrwę w świadomości najmłodszego pokolenia i jednocześnie utrwala tzw. świadomość represyjną. w tym kontekście podstawowym problemem jest kondycja narodu rosyjskiego w obliczu świadomego wyparcia ze świadomości części własnej historii.
Słowa kluczowe
Siergiej Lebiediew; Granica zapomnienia; postpamięć; trauma; łagier
Bibliografia
Assmann, Aleida. „Pięć strategii wypierania ze świadomości”. Pamięć zbiorowa i kulturowa, współczesna perspektywa niemiecka. 101–42. Ed. Saryusz-Wolska, Magdalena. Kraków: Universitas, 2009.
Bugajewski, Maciej. Brzemię przeszłości. Zło jako przedmiot interpretacji historycznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2009.
Cirlot, Juan Eduardo. Słownik symboli. Transl. Kania, Ireneusz. Kraków: Znak, 2000.
Druz'ya: Nikolay V.Kononov — Sergey Lebedev. Dva pisatelya idut v glub' istorii svoikh semey– chtoby vosstanovit' izoblomkov nashu obshchuyu. Vtoroy razgovor o proyekte colta.ru. «DRUZ'YA». 12 February 2019. <https://www.colta.ru/articles/society/13431> [Друзья: Николай В. Кононов — Сергей Лебедев. Два писателя идут в глубь истории своих семей — чтобы восстановить из обломков нашу общую. Второй разговор о проекте colta.ru. «ДРУЗЬЯ». 12.02.2019. <https://www.colta.ru/articles/society/13431>].
Foucault, Michel. Filozofia, historia, polityka. Transl. Leszczyński, Damian. Warszawa: PWN, 2000.
Golka, Marian. Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa: Scholar, 2009.
Hirsch, Marianne. „Żałoba i postpamięć”, Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. 245-78. Ed. Domańska, Ewa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
Lebedev, Sergey. Predel zabveniya. Moskva: Eksmo, 2012. 12 February 2019. <http://loveread.ec/view_global.php?id=53290> [Лебедев, Сергей. Предел забвения. Москва: Эксмо, 2012. 12.02.2019 <http://loveread.ec/view_global.php?id=53290>].
Lebedev, Sergey. Repressivnoye soznaniye:pokolencheskiye uroki. Nesmotrya na vse peremeny poslednikh desyatiletiy, nasiliye po-prezhnemuostayet·sya dominantoy i v chelovecheskikh, i v upravlencheskikh otnosheniyakh. 12 February 2019. <http://ps.1september.ru/view_article.php?ID=201002026> [Лебедев, Сергей. Репрессивное сознание: поколенческие уроки. Несмотря на все перемены последних десятилетий, насилие по-прежнему остается доминантой и в человеческих, и в управленческих отношениях. 12.02.2019 <http://ps.1september.ru/view_article.php?ID=201002026>].
Lebëdushkina,Ol'ga. „Pokayaniye i proshcheniye. Literatura kak rabota pamyati i zabveniya. Zametki po raznym povodam”. Druzhba Narodov 2011, no. 5. 08 May 2019. <http://magazines.russ.ru/druzhba/2011/5/le13.html> [Лебёдушкина, Ольга. „Покаяние и прощение. Литература как работа памяти и забвения. Заметки по разным поводам”. Дружба Народов 2011, no. 5. 08.05.2019. <http://magazines.russ.ru/druzhba/2011/5/le13.html>].
Mrozik, Agnieszka. „„Dziadek (nie)był komunistą”. Między/transgeneracyjna pamięć o komunizmie w polskich (auto)biografiach rodzinnych po 1989 roku”. 46-67. Teksty Drugie 2016, no. 1.
Myśliwski, Wiesław. Traktat o łuskaniu fasoli. Kraków: Znak, 2006.
Oleksy, Piotr. „Miejsce po archipelagu”. 169-171. Nowa Europa Wschodnia 2019, no. 2 (64).
Orzechowski, Rafał., Mikołajczak, Kamila. „Rola „miejsc pamięci” w kształtowaniu pamięci zbiorowej – tanatoturystyka jako element polityki historycznej”. 74-9. Czas Kultury 2017, no. 4.
Pawleta, Michał. Przeszłość we współczesności. Studium metodologiczne archeologicznie kreowanej przeszłości w przestrzeni społecznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016.
Ricoeur, Paul. Pamięć, historia, zapomnienie. Transl. Margański, Janusz. Kraków: Universitas, 2012.
Roux, Jean-Paul. Krew. Mity, symbole, rzeczywistość. Transl. Chrobak, Marzena. Kraków: Znak, 2013.
Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas, 2014.
Wawer, Karolina. „Opowiedzieć traumę. O fotografii niemożliwej w Traktacie o łuskaniu fasoli Wiesława Myśliwskiego”. 629-45. Ruch Literacki 2017, no. R. LVIII, z. 6 (345). 08.05.2019. <https://www.academia.edu/36662673/Opowiedzieć_traumę._O_fotografii_niemożliwej_w_Traktacie_o_łuskaniu_fasoli_Wiesława_Myśliwskiego> .
Zaleski, Marek. Formy pamięci. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2004.
Zamek czyta. Spojrzenie na Wschód: „Granica zapomnienia” spotkanie z Siergiejem Lebiediewem i Grzegorzem Szymczakiem - tłumaczem książki. 08.05.2019. <https://ckzamek.pl/wydarzenia/4257-zamek-czyta_spojrzenie-na-wschod-granica-zapomnien/>.
Zywert, Aleksandra. „Ci kłopotliwi podróżnicy, czyli wyjście Rosjan w świat”. Topografia tożsamości. Vol. II. 277-90. Ed. Firlej, Agata, Jóźwiak, Wojciech. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2012.
UAM Polska
http://orcid.org/0000-0002-9922-6717
Dr hab., profesor Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu; pracuje w Zakładzie Literatury Rosyjskiej w Instytucie Filologii Rosyjskiej i Ukraińskiej. Zainteresowania naukowe – współczesna literatura rosyjska, literatura trzeciej fali emigracji rosyjskiej. Autorka książek: Романы Бориса Пильняка 20-х годов, Poznań 2001; Pisarstwo Władimira Wojnowicza, Poznań 2012 oraz licznych artykułów w czasopismach i monografiach naukowych.
Kontakt: olazywert@o2.pl
ORCID: 0000-0002-9922-6717
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
