Feminatywna metafora w języku współczesnych rosyjsko- i ukraińskojęzycznych gazet (na przykładzie modelowania obrazu medialnego Julii Tymoszenko)
Abstrakt
Dyskurs gazety precyzyjnie rejestruje aktywne procesy językowe, odzwierciedla sekwencję wydarzeń zachodzących w społeczeństwie, stwarza możliwości modelowania wizerunków medialnych liderów politycznych, w szczególności kobiety-polityka Julii Tymoszenko, pokazując jednocześnie szerokie możliwości tworzenia metafor, peryfraz, gry językowej i innych środków ornamentalnych, opartych na aktualizacji niezbędnych priorytetów, w tym systemu odpowiednich antroponimów, biorąc pod uwagę cechy płci – androcentryzm, seksizm i kobiecość.
Bibliografia
Andrієnko, Lіlіya Olegіvna. Geneza ta osoblivostіstrukturi metafori baroko: dis. … kand. fіlol. nauk, Kiїv: издательство?, 1997 [Андрієнко, Лілія Олегівна. Генеза та особливості структури метафори бароко: дис. … канд. філол. наук, Київ, 1997].
Arkhangel’skaya, Alla. Seksizm v yazyke: mify i real’nost’. Olomouc: Univerzita Palachego, 2011 [Архангельская, Алла. Сексизм в языке: мифы и реальность. Olomouc: Univerzita Palachego, 2011].
Artemova, Lyudmila Alekseyevna. Osobennosti funktsionirovaniya antroponimov v nemetskikh mediynykh tekstakh [Артемова, Людмила Алексеевна. Особенности функционирования антропонимов в немецких медийных текстах] <http://www.dissercat.com/content/osobennosti-funktsionirovaniya-antroponimov-v-nemetskikh-mediinykh-tekstakh#ixzz2u9EVcH80>.
Bańko, Mirosław. “Peryfrazy w naszym życiu.” Poradnik Językowy” 2002, nr 9: 3–23.
Belyavskaya, Yevgeniya Georgiyevna. “Freym ‘politik’ v angloyazychnom biograficheskom diskurse (k metodike analiza).” Politicheskaya Lingvistika 2012, no. 2(40): 21–26 [Белявская, Евгения Георгиевна. “Фрейм «политик» в англоязычном биографическом дискурсе (к методике анализа)”. Политическая лингвистика 2012, no. 2(40): 21–26].
Denisova, A.???A.??? (Ed.). Slovar’ gendernykh terminov, Moskva: Informatsiya KHKHІ veka, 2002 [Денисова, А.??? А.??? (ред.), Словарь гендерных терминов. Москва: Информация ХХІ века, 2002].
Devidson, Donal’d. “Chto oznachayutmetafory.” Arutyunova, N.D.???, Zhurinskaya, M.???A.??? (eds.), Teoriya metafory. Moskva: Progress, 1990: 173–193 [Дэвидсон, Дональд. “Что означают метафоры.” Арутюнова, Н.???Д.???, Журинская, М.???А.??? (ред.), Теория метафоры. Москва: Прогресс, 1990: 173–193].
Dobrosklonskaya, Tat’yana Georgiyevna. Medialingvistika: sistemnyy podkhod k izucheniyu yazyka SMI: sovremennaya angliyskaya mediaset’. Moskva: Flinta, 1999 [Добросклонская, Татьяна Георгиевна. Медиалингвистика: системный подход к изучению языка СМИ: современная английская медиасеть. Москва: Флинта, 1999].
Єshchenko, Tetyana. Tekstovo-antropotsentrichniy vimіr metafori ukraїns’kikh poyetіv 1990-kh. Kiїv: Akademvidav, 2018 [Єщенко, Тетяна. Текстово-антропоцентричний вимір метафори українських поетів 1990-х. Київ: Академвидав, 2018].
Gak, Vladimir Grigor’yevich. Yazykovyye preobrazovaniya. Moskva 1988 [Гак, Владимир Григорьевич. Языковые преобразования. Москва 1988].
Gurevich, Semen Moiseyevich. Nomergazety. Moskva: Aspekt Press, 2002 [Гуревич, Семен Моисеевич. Номер газеты. Москва: Аспект Пресс, 2002].
Istoricheskiy slovar’ gallitsizmov russkogo yazyka [Исторический словарь галлицизмов русского языка] <https://gallicismes.academic.ru/12130/%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%B0#sel=> 2019-02–20>.
Kolomiєts’, Mikola Petrovich, Regushevs’kiy, Єvgen Semenovich. Korotkiy slovnik perifraz. Kiїv: Radyans’ka shkola, 1985 [Коломиєць, Микола Петрович, Регушевський, Євген Семенович. Короткий словник перифраз. Київ: Радянська школа, 1985].
Kosmeda, Tetyana. Aksіologіchnі aspekti pragmalіngvіstiki: formuvannya і rozvitok kategorії otsіnki. L’vіv: LNU іm. І. Franka, 2000 [Космеда, Тетяна. Аксіологічні аспекти прагмалінгвістики: формування і розвиток категорії оцінки. Львів: ЛНУ ім. І. Франка, 2000].
Kosmeda, Tetyana Anatolіїvna, Karpenko, Natalіya Anatolіїvna, Osіpova, Tetyana Fedorіvna, Salіonovich, Lyudmila Mikolaїvna, Khalіman, Oksana Volodimirіvna. Genderna lіngvіstika v Ukraїnі: іstorіya, teoretichnі zasadi, diskursivna praktika. Kharkіv: KHNPU іm. G. S. Skovorodi; Drogobich: Kolo, 2014 [Космеда, Тетяна Анатоліївна, Карпенко, Наталія Анатоліївна, Осіпова, Тетяна Федорівна, Саліонович, Людмила Миколаївна, Халіман, Оксана Володимирівна. Гендерна лінгвістика в Україні: історія, теоретичні засади, дискурсивна практика. Харків: ХНПУ ім. Г.С. Сковороди; Дрогобич: Коло, 2014].
Kosmeda, Tetyana Anatolіїvna, Khalіman, Oksana Volodimirіvna. Movna gra v paradigmі іnterpretativnoї lіngvіstiki. Gramatika otsіnki. Gramatichna іgrema (teoretichne osmislennya diskursivnoї praktiki). Drogobich: Kolo, 2013 [Космеда, Тетяна Анатоліївна, Халіман, Оксана Володимирівна. Мовна гра в парадигмі інтерпретативної лінгвістики. Граматика оцінки. Граматична ігрема (теоретичне осмислення дискурсивної практики). Дрогобич: Коло, 2013].
Kosmeda, Tetyana Anatolіїvna. “Metafora suchasnoїpublіtsistiki: aktualіzatsіya antroponіmіv (na materіali ukraїns’koї ta rosіys’koї mov).” Naukoviyvіsnik DDPU іmenі І. Franka. Serіya “Fіlologіchnі nauki. Movoznavstvo.” 2015, no. 3: 106–122 [Космеда, Тетяна Анатоліївна. “Метафора сучасної публіцистики: актуалізація антропонімів (на матеріалі української та російської мов)”. Науковий вісник ДДПУ імені І. Франка. Серія „Філологічні науки. Мовознавство.” 2015, № 3: 106–122].
Kosyl, Czesław. “Metaforyczne użycie nazw własnych.” Szymczak, M.???. Z zagadnień współczesnego języka polskiego. Wrocław: wydawnictwo??? 1978.
Kovalevskaya, Yekaterina Valentinovna. “Metafora i sravneniye v publitsisticheskom tekste.”. Vestnik KGU im. N. A. Nekrasova, 2009, no. 3: 80–85 [Ковалевская, Екатерина Валентиновна. “Метафора и сравнение в публицистическом тексте”. Вестник КГУ им. Н. А. Некрасова, 2009, no. 3: 80–85].
Lyutaya, Anna Alekseyevna. Sovremennyy gazetnyy zagolovok: struktura, semantika,pragmatika: avtoref. d. dis. … kand. filol. nauk. Volgograd: Izdatelstwo???, 2008 [Лютая, Анна Алексеевна. Современный газетный заголовок: структура, семантика, прагматика: автореф. дис. … канд. филол. наук. Волгоград: издательство??? 2008].
Petrova, Nataliya Yevgen’yevna, Ratsiburskaya, Larisa Viktorovna. Yazyk sovremennykh SMI: sredstva rechevoy agressii. Moskva: Flinta: Nauka, 2011 [Петрова, Наталия Евгеньевна, Рацибурская, Лариса Викторовна. Язык современных СМИ: средства речевой агрессии. Москва: Флинта: Наука, 2011].
Pіrog, Іnna Іvanіvna, Іzotova, Larisa Іvanіvna. “Metafora yak zasіb stvorennya іmіdzhu polіtichnogo lіdera v nіmets’komovnomu medіadiskursі.” Diskursologіya, semantika і pragmatika. Vіsnik KHNU іm. V. N. Karazіna. Іnozemna fіlologіya, vip. 88, 2018: 35–42 [Пірог, Інна Іванівна, Ізотова, Лариса Іванівна. “Метафора як засіб створення іміджу політичного лідера в німецькомовному медіадискурсі.” Дискурсологія, семантика і прагматика. Вісник ХНУ ім. В. Н. Каразіна. Іноземна філологія, вип. 88, 2018: 35–42].
Ponomareva, Ol’ga Aleksandrovna. Verbalizatsiyapoliticheskogo imidzha v rossiyskikh i amerikanskikh sredstvakh massovoy informatsii: dis. … kand. filol. nauk. Volgograd: издетельство???, 2008 [Пономарева, Ольга Александровна. Вербализация политического имиджа в российских и американских средствах массовой информации: дис. … канд. филол. наук. Волгоград: издетельство???, 2008].
Romanova, Anastasiya Aleksandrovna, Romanova, Yekaterina Gennad’yevna, Voyevodkin, Nikolay Yur’yevich. Imya sobstvennoye v politike: yazyk vlasti I vlast’ yazyka. Moskva: Liliya LTD, 2000 [Романова, Анастасия Александровна, Романова, Екатерина Геннадьевна, Воеводкин, Николай Юрьевич. Имя собственное в политике: язык власти и власть языка. Москва: Лилия ЛТД, 2000].
Rutkowski, Mariusz. “Koncepcja opisu konotacji nazw własnych w ‘Słowniku metafor i konotacji nazw’.” Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria językoznawcza, t. 19 (39), z. 1, 2012: 141–148.
Rutkowski, Mariusz. Nazwy wlasne w strukturze metafory i metonimii. Proces deonimizacji. Оlsztyn: wydawnictwo???. 2007.
Safronova, Yelena Yur’yevna. “Individual’nyye smysly metafory.” Vestnik Altayskogo gosudarstvennogo agrarnogo universiteta. 2006б no. 3: 114–119 [Сафронова, Елена Юрьевна. “Индивидуальные смыслы метафоры”. Вестник Алтайского государственного аграрного университета. 2006, no. 3: 114–119].
Sanzharevskiy, Igor’ Ivanovich. Politicheskaya nauka: Slovar’-spravochnik [Санжаревский, Игорь Иванович. Политическая наука: Словарь-справочник. 2010]. <http://niv.ru/doc/dictionary/politicalscience/index.htm#198> cit.
Shilikhina, Kseniya Mikhaylovna. “Metafora i ironiya.” Vestnik Voronezhskogo gosudarstvennogo universiteta, Seriya Lingvistika i mezhkul’turnaya kommunikatsiya. 2009, no. 2: 39–42 [Шилихина, Ксения Михайловна. “Метафора и ирония.” Вестник Воронежского государственного университета. Cерия Лингвистика и межкультурная коммуникация. 2009, № 2: 39–42].
Straś, Ewa. “Peryfrazy w środkach masowego przekazu (na materiale prasy polskiej i rosyjskiej).” Czerwiński, Piotr (red.), Konfrontacje języków słowiańskich na poziomie leksyki, słowotwórstwa i składni. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001: 102–110.
Voychenko, Viktoriya Muratovna. “Otrazheniye gendernykh stereotipov v yazyke i kul’ture.” Vestnik Volgogradskogo gosudarstvennogo universiteta, seriya Yazykoznaniye, № 1 (9), 2009: 64–70 [Войченко, Виктория Муратовна. “Отражение гендерных стереотипов в языке и культуре.” Вестник Волгоградского государственного университета, серия Языкознание, № 1 (9), 2009: 64–70].
Университет им. Адама Мицкевича в Познани Polska
https://orcid.org/0000-0001-8912-2888
Prof. zw. dr hab., kierownik Zakładu Ukrainistyki w Instytucie Filologii Rosyjskiej i Ukraińskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autorka ponad dziesięciu monografii (m. in. Аксіологічні аспектипрагмалінгвістики: формування і розвиток категорії оцінки, 2000; Ego i Alter Ego Тараса Шевченка вкомунікативному просторі щоденникового дискурсу, 2012; Мовна гра в парадигмі інтерпретативної лінгвістики. Граматика оцінки. Граматична ігрема (теоретичне осмислення дискурсивної практики), 2013, we współautorstwie; Степан Руданський: феномен моделювання «живого» мовлення українців, 2015, we współautorstwie; Лингвокалейдоскоп: живые речевые процессы, 2017; Delineation of Linguopersonology and Linguoaxiology, 2019, we współautorstwie) i ponad 300 publikacji naukowych. Zainteresowania naukowe: lingwopragmatyka, lingwoaksjologia, lingwokulturologia, lingwopersonologia i in.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
