Gra słów w powieści Wiktora Pielewina „S.N.U.F.F.” i jej polskim przekładzie
Abstrakt
Niniejszy artykuł ma na celu opis przejawów gry słów w rosyjskiej powieści "S.N.U.F.F." autorstwa W. Pielewina i analizę przekładu tych przejawów w polskim tłumaczeniu. W początkowej części krótko przedstawione są problemy teoretyczne dotyczące gry słów. Główna część zawiera analizę najciekawszych przykłady gry słów, wyekscerpowanych z tekstu powieści i objaśnienie, w jaki sposób uzyskany został efekt gry słów. Następnie przytaczane są odpowiednie fragmenty polskiego przekładu z opisem decyzji tłumacza. W końcowej części zawarte są wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy wszystkich przejawów gry słów w powieści.
Słowa kluczowe
Pielewin; gra słów; tłumaczenie
Bibliografia
Pielewin, Wiktor, S.N.U.F.F., przeł. Aleksander Janowski, Konin: Psychoskok, 2018
Avanzini, Federivo. Religie Chin, Kraków: WAM, 2004
Baldayev, Dantsik, Belko, Vladimir, Isupov, Igor'. Slovar' tyuremno-lagerno-blatnogo zhargona (rechevoy i graficheskiy portret sovet·skoy tyur'my), Moskva: Kraya Moskvy, 1992 [Балдаев, Данцик, Белко, Владимир, Исупов, Игорь. Словарь тюремно-лагерно-блатного жаргона (речевой и графический портрет советской тюрьмы), Москва: Края Москвы, 1992]
Bol'shaya rossiyskaya entsiklopediya, t. 25, BR·E, Moskva 2014 [Большая российская энциклопедия, т. 25, БРЭ, Москва 2014]
Gal', Nora. Slovo zhivoye i mertvoye. Iz opyta perevodchika i redaktora, Moskva: Kniga, 1975 [Галь, Нора. Слово живое и мертвое. Из опыта переводчика и редактора, Москва: Книга, 1975]
Ginter, Anna. Świat za słowami Vladimira Nabokova. Zabawy słowne i ich przekład, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2003
Gridina, Tat’yana. Yazykovaya igra v khudozhestvennom tekste, Yekaterinburg: Urgpu, 2008 [Гридина, Татьяна. Языковая игра в художественном тексте, Екатеринбург: УрГПУ, 2008]
Grigor'yeva, Yelena, Guglina, Ye., Murav'yeva L., Rudishina, Tat'yana. Bol'shaya entsiklopediya chudes sveta, Moskva: ROSM·EN, 2012 [Григорьева, Елена, Гуглина, Е., Муравьева Л., Рудишина, Татьяна. Большая энциклопедия чудес света, Москва: РОСМЭН, 2012]
Ivanov, Leonid et al. Ed. Kul'tura russkoĭ rechi: Entsiklopedicheskiĭ slovar'-spravochnik, Moskva: Flinta: Nauka, 2003 [Иванов, Леонид et al. Ред. Культура русской речи: Энциклопедический словарь-справочник, Москва: Флинта: Наука, 2003]
Ivanov, Sergey. „Igra slov i sposoby yeyë sozdaniya: smyslovaya i zvukosmyslovaya igra slov“, Vestnik Nizhegorodskogo universiteta im. N.I. Lobachevskogo, № 6/2009, s. 227-231 [Иванов, Сергей. „Игра слов и способы её создания: смысловая и звукосмысловая игра слов“, Вестник Нижегородского университета им. Н.И. Лобачевского, № 6/2009, с. 227-231]
Krongauz, Maksim. Samouchitel' olbanskogo, Moskva: ACT, 2013 [Кронгауз, Максим. Самоучитель олбанского, Москва: ACT, 2013]
Kuznetsov, Sergey. Ed. Bol'shoy tolkovyy slovar' russkogo yazyka, Sankt-Peterburg: Norint, 2000 [Кузнецов, Сергей. Ред. Большой толковый словарь русского языка, Санкт-Петербург: Норинт, 2000]
Leyderman Naum, Lipovetskiy Mark. Sovremennaya russkaya literatura. 1950-1990-yye gody, t. 2, Moskva: Izdatel'skiy tsentr «Akademiya», 2003 [Лейдерман Наум, Липовецкий Марк. Современная русская литература. 1950-1990-ые годы, т. 2, Москва: Издательский центр «Академия», 2003]
Mokiyenko, Valeriy, Nikitina, Tat'yana. Slovar' russkoy brani. Matizmy, obstsenizmy, evfemizmy, Sankt-Peterburg: Norint, 2004 [Мокиенко, Валерий, Никитина, Татьяна. Словарь русской брани. Матизмы, обсценизмы, эвфемизмы, Санкт-Петербург: Норинт, 2004]
Nabokov, Vladimir. Lolita, Moskva: Izvestiya, 1989 [Набоков, Владимир. Лолита, Москва: Известия, 1989]
Plutser-Sarno, Aleksey. Bol'shoy slovar' mata, t. 2, Sankt-Peterburg-Moskva: Limbus Press, 2005 [Плуцер-Сарно, Алексей. Большой словарь мата, т. 2, Санкт-Петербург-Москва: Лимбус Пресс, 2005]
Sannikov, Vladimir. Russkiy yazyk v zerkale yazykovoy igry, Moskva: Yazyki slavyanskoy kul'tury, 2002 [Санников, Владимир. Русский язык в зеркале языковой игры, Москва: Языки славянской культуры, 2002]
Sannikov, Vladimir. „Ob istorii i sovremennom sostoyanii russkoy yazykovoy igry“, Voprosy yazykoznaniya, № 4/2005, s. 3-20 [Санников, Владимир. „Об истории и современном состоянии русской языковой игры“, Вопросы языкознания, № 4/2005, с. 3-20]
Szczerbowski, Tadeusz. Gry językowe w przekładach „Ulissesa“ Jamesa Joyce’a, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1998
Tokarev, Sergey. Red., Mify narodov mira. Entsiklopediya, Moskva: Sovet·skaya Entsiklopediya, 2008 [Токарев, Сергей. Ред., Мифы народов мира. Энциклопедия, Москва: Советская Энциклопедия, 2008]
Tsybul'nik, Yuliya. Latinskiye krylatyye vyrazheniya, Kharkov': Folio, 2007 [Цыбульник, Юлия. Латинские крылатые выражения, Харковь: Фолио, 2007]
Vlakhov, Sergey, Florin, Sider. Neperevodimoye v perevode, Moskva: Mezhdunarodnyye otnosheniya, 1980 [Влахов Сергей, Флорин Сидер. Непереводимое в переводе, Москва: Международные отношения, 1980]
Yakobson, Roman. „O lingvisticheskikh aspektakh perevoda“, Voprosy teorii perevoda v zarubezhnoy lingvistike. Ed. Komissarov, Vilen. Moskva: Mezhdunarodnyye otnosheniya, 1978, s. 16-24 [Якобсон, Роман. „О лингвистических аспектах перевода“, Вопросы теории перевода в зарубежной лингвистике. Ред. Комиссаров, Вилен. Москва: Международные отношения, 1978, с. 16-24]
Zgółkowa, Halina. Ed. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 12, Poznań: Kurpisz, 1997
Zholos, Lyudmila. „Igra slov v khudozhestvennom tekste kak perevodcheskaya problema“, Gumanitarnyye i sotsial'nyye nauki, № 6/2016, s. 74-80 [Жолос, Людмила. „Игра слов в художественном тексте как переводческая проблема“, Гуманитарные и социальные науки, № 6/2016, с. 74-80]
Zugumov, Zaur. Russkoyazychnyy zhargon. Istoiko-etimologicheskiy tolkovyy slovar' prestupnogo mira, Moskva: Knizhnyy mir, 2014 [Зугумов, Заур. Русскоязычный жаргон. Истоико-этимологический толковый словарь преступного мира, Москва: Книжный мир, 2014]
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UJ Polska
https://orcid.org/0000-0002-9462-3246
Doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UJ, absolwent filologii klasycznej i filologii rosyjskiej UJ. Zainteresowania badawcze: językoznawstwo historyczno-porównawcze, kontakty językowe, przekład literacki. Tłumaczy na język polski poezję i prozę rosyjską (opublikował przekłady utworów m. in. J. Brodskiego i G. Sadułajewa).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
