Obrazy wojny w powieści graficznej
Abstrakt
Abstrakt: Obrazy wojny w powieści graficznej
Niniejszy artykuł poświęcony jest rozważaniom nad znaczeniem i funkcją obrazów wojny w powieści graficznej oraz ich miejsca w budowaniu pamięci zbiorowej i prawdy historycznej. Perspektywa ta jest komplementarna wobec nauk o polityce, bezpieczeństwie oraz nauk prawnych. W tekście przeanalizowano obrazy przedstawiające historię oblężenia Sarajewa oraz wojny w Bośni i Hercegowinie, w powieści graficznej Faks z Sarajewa Joego Kuberta. Badania komiksu przeprowadzone zostały w świetle teorii obrazów wojny Susan Sontag, wyłożonej w Widoku cudzego cierpienia. Okazjonalnie przywoływano pracę Joego Sacco Strefa bezpieczeństwa Goražde, aby wskazać na istotne korelacje w strukturze narracji. Zwrócono również uwagę na miejsce reportera w dyskursie wizualnym związanym z konfliktami zbrojnymi.
Słowa kluczowe: powieść graficzna, komiks, komiksy wojenne, komiks i foto- grafia, Joe Kubert, Joe Sacco, dziennikarstwo komiksowe, reportaż komiksowy, konflikty zbrojne.
Abstract: War pictures in graphic novel
This article is devoted to discussing the meaning and function of the depiction of war in graphic novels and its place in the creation of collective memory and historical truth. This proposed perspective is complementary to the study of armed conflict as conducted by political, security and legal sciences. The paper’s main theme is the history of the siege of Sarajevo and the war in Bosnia and Herzegovina, as portrayed in Joe Kubert’s graphic novel Fax from Sarajevo. The study has been conducted in light of the war image theory, proposed by Susan Sontag in Regarding the Pain of Others. In some instances an additional graphic novel was invoked — Joe Sacco’s Safe Area Goražde: The War in Eastern Bosnia 1992—1995 — to indicate significant correlations in narrative structure. Lastly, the article underlines the place and role of the reporter in visual discourse related to armed conflict.
Key words: graphic novel, comic books, comics and photography, Joe Kubert, Joe Sacco, comic book journalism, comic book reportage, armed conflict.Bibliografia
Błażejczyk M.: Obrazkowe reportaże. „Zeszyty Komiksowe” 2004, nr 2.
Cigar N., Williams P.: Indictment at the Hague: The Milosevic Regime and Crimes of the Balcan Wars. New York 2002.
Comics behind the Iron Curtain. Red. M. Słomka. Poznań 2009.
Cord S.: Captain Marvel. In: Encyclopedia of Comic Books and Graphic Novels. T. 1. Red. M.K. Booker. Greenwood 2010.
Czaja J.: Historia Polski w komiksowych kadrach. Poznań 2010.
Drozdek M.: Zgwałcone życie Bośni — https://kobieta.wp.pl/zgwalcone-zycie-bosni-te-kobiety-wciaz-zyja-z-trauma-5982315720320129a (dostęp: 15.09.2017).
Frąckiewicz S.: Dziennikarstwo obrazkowe. „Dwutygodnik” 2009, nr 14.
Frąckiewicz S.: Recenzja Comics behind the Iron Curtain. Poznań 2009 — http://centrala.org.uk/pl/sklep/45-89-comics-behind-the-iron-curtain-komiks-za-zelazna-kurtyna/ (dostęp: 15.09.2017).
Hitchens C.: Wstęp. W: J. Sacco: Strefa bezpieczeństwa Goražde. [Przeł. M. Cieślik, M. Chaciński]. Warszawa 2013.
http://www.unic.un.org.pl/jugoslawia/index.php?id=wojna_w_bosni_i_hercegowinie (dostęp: 15.09.2017).
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=51698 (dostęp: 15.09.2017).
Janicki B.: Dydaktyczny potencjał komiksu historycznego. Poznań 2016.
Janicki B.: Polski komiks historyczny (lata 1910—2010). Opole 2010.
Klawuttke H.: Panorama Sarajewa. 1997 — https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=9567794 [praca własna, CC BY-SA 3.0] (dostęp: 15.09.2017).
Kubert J.: Faks z Sarajewa. Przeł. K. Uliszewski. Warszawa 2017.
Lalewicz J.: Przedstawianie i znaczenie. Próba analizy semiologicznej rysunku. Gdańsk 1995.
Nyberg A.: Theorizing Comics Journalism. „IJOCA” 2006, Vol. 8, No 2.
Oppenheim J., Van Der Wolf W.-J .: Global War Crimes Tribunal Collection. Vol. 2. Part 3. Nijmegen 1999.
Rucińska M.: Małe wielkie historie komiksowe a komiks historyczny. „Zeszyty Komiksowe” 2011, nr 12.
Sacco J.: Strefa bezpieczeństwa Goražde. [Przeł. M. Cieślik, M. Chaciński]. Warszawa 2013.
Sęk M.: Nowe dziennikarstwo — comics journalism. W: Od dziennikarstwa tradycyjnego do mobilnego. Red. M. Gierula, M. Jachimowski. Katowice 2015.
Silber L., Little A.: The Death of Yugoslavia. Londyn 1996.
Simmel G.: Socjologia. Przeł. M. Łukasiewicz. Warszawa 1975.
Sontag S.: Widok cudzego cierpienia. Przeł. S. Magala. Kraków 2010.
Spall O.V.: Comic Books Go to War — A Very Brief History of the War Comic.„Huffpost Entertainement” — http://www.huffingtonpost.co.uk/owen-van-spall/comic-books-go-to-war-a-v_b_933643.html (dostęp: 15.09.2017).
Szyłak J.: Coś więcej czegoś mniej. Poszukiwania formuły powieście graficznej w komiksie. Poznań 2016.
Świdziński J.: Granica świadectwa/świadectwa granicy. „Zeszyty Komiksowe” 2010, nr 10.
Timofiejuk P.: O komiksie historycznym na świecie. „Zeszyty Komiksowe” 2011, nr 12.
Williams K.: The Case for Comics Journalism. „Columbia Journalism Review” 2005 March/April.
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Śląski w Katowicach
mgr, pracownik naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Komunikowania Międzynarodowego i Systemów Medialnych Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UŚ, kulturoznawca. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół zagadnień związanych z komunikacją wizualną, w szczególności z ikonotekstem i komiksem oraz antropologią miasta.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).