2022-01-26

Redaktorzy prowadzący: Piotr Gorliński-Kucik, Michał Kłosiński, Monika Lubińska

Jednym z pierwszych i najważniejszych zadań jakie postawiła przed sobą fantastyka naukowa, była literacka futurologia. Próby sondowania bliższych i dalszych możliwych przyszłości, rozwoju technologii, cywilizacji, czy gatunku homo sapiens stały się jednym z ważniejszych wyznaczników tej konwencji, którą z czasem transmedialnie rozszerzały radio, komiks, telewizja, filmy, grafika czy gry wideo. W ciągu kolejnych dekad dominanty SF zmieniały się: bywała diagnozą współczesności, iskrzyła utopijnymi impulsami, budowała historiozoficzne parabole, eksperymentowała ze stylem i językiem, eksplorowała popowe schematy fabularne, a także spekulacje katastroficzne i postapokaliptyczne. Niemal zawsze wybiegała w przyszłość (również w ramach wizji retrofuturystycznych), nawet jeśli tą przyszłością było już-jutro „fantastyczno-naukowej rzeczywistości” w której funkcjonujemy dziś, czyli w epoce zglobalizowanego kapitalizmu transnarodowych korporacji, gęstej od wzajemnych powiązań różnych sfer życia i technologii (te wątki z powodzeniem eksploruje dziś globalny post-cyberpunk, biopunk, cli-fi, weird fiction).
Skoro „(…) przyszłość wygląda zawsze inaczej, aniżeli potrafimy ją sobie wyobrazić (…)” (Lem, 1999), w nadchodzącym numerze „Śląskich Studiów Polonistycznych” (1/2023) interesować nas będą właśnie te wyobrażone przyszłości: spekulatywne, możliwe, niemożliwe oraz alternatywne.
A także to, na ile literacka futurologia może służyć przewidywaniu przyszłości, bo przecież „Literatura do futurologii ma się mniej więcej tak, jak psychoanaliza do tomografii komputerowej mózgu” (Dukaj 2004) – obie dają nam wszakże nieco inne, ale jednak cenne ustalenia i diagnozy. Pytamy zatem o to, co miałoby oznaczać owo „przewidywanie”: skuteczne ekstrapolowanie obserwowanych trendów, projektowanie kolejnych etapów dziejów na podstawie znanych projektów historiozoficznych, czy może – po prostu – utrafienie z prognozą konkretnych wydarzeń, zjawisk i odkryć? Jakie znaczenie ma wreszcie dla futurologii proliferacja kultur wizualnych science fiction (Frelik 2017), zmiana paradygmatów światotwórczych (Maj 2019), czy ponura faktyczność skutków antropocenu (Haraway 2017)?
A może zasadność snucia literackich i nieliterackich (transmedialnych) wizji przyszłości drzemie w konstruowaniu eutopijnych i dystopijnych uchronii, kompensacyjnych, krytycznych lub projektujących zmiany (Jameson 2011)? Wtedy SF pełniłaby funkcję „utopijnych laboratoriów społecznej wyobraźni” (Toffler 1998), uczyłaby myśleć o przyszłości, a przez to być gotowym na nieuchronne zmiany?

Interesują nas, między innymi, takie oto zagadnienia:
• status i charakter literackiej futurologii jako rodzaju dyskursu czy typu narracji i ich uwarunkowania poznawcze,
• polityczne, społeczne i kulturowe uwikłania obrazów przyszłości,
• skuteczność literackich futurologii: ekstrapolacje trafione i nietrafione,
• eutopijne i dystopijne impulsy w science fiction, science fiction jako uchronia,
• ontologia fantastycznych chronotopów,
• historiozofie science fiction oraz metody ekstrapolacji w „soft” i „hard” SF,
• „science-fictional reality” XXI wieku,
• postapokalipsa i retrofuturyzm jako rewers futurologii,
• fikcje klimatyczne, spekulacje na temat antropocenu, fantastyczne ekotopie.

Na Państwa teksty czekamy do 12 czerwca 2022 roku. Prosimy o przesyłanie ich za pomocą systemu OJS na stronie: https://journals.us.edu.pl/index.php/SSP

Wytyczne redakcyjne dla autorów:
https://www.journals.us.edu.pl/index.php/SSP/about/submissions

Kontakt z Redakcją: slaskiestudiapolonistyczne@us.edu.pl