CFP: Proza na deskach (2026, nr 2)
Redaktorzy prowadzący: Dorota Fox, Wojciech Śmieja

Adaptacja teatralna, rozumiana nie tyle jako inscenizacja, ale jako przekształcenie utworów niedramatycznych w strukturę tekstu zawierającego znaki przedstawienia i wyznaczającego jego sensy, nadal wydaje się problemem wartym namysłu. Zjawisko „błyskawicznej adaptacji” literatury zdaje się, zwłaszcza w ostatnich latach, zwiększać skalę i przybierać na intensywności. Proces ten jest ciekawy sam w sobie, ale rodzi też pytania o konsekwencje, zarówno dla teatru, jak i dla literatury, która w kryzysowym momencie (spadające nakłady, „upadek czytelnictwa”) znajduje – poprzez adaptację teatralną – sposób dotarcia do odbiorcy, pobudza jego ciekawość i zainteresowanie.
„Empuzjon” na podstawie prozy Olgi Tokarczuk, „Łaskawe” według powieści Jonathana Littella w Teatrze Śląskim, „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję” Mateusza Pakuły w Teatrze Żeromskiego w Kielcach czy „Hotel ZNP” na podstawie powieści Izabeli Tadry w Teatrze Nowym w Łodzi to przykłady, pierwsze z brzegu, adaptacji błyskawicznych, a przy tym – wybitnych. Każda z nich ma swój odrębny charakter, czym innym bowiem jest adaptacja prozy Noblistki z dopisaną przez Ryszarda Koziołka kodą, powieści liczącej ponad 1000 stron (Littell), czym innym adaptacja własnego dzieła (Pakuła), czym innym zaś adaptacje debiutantki (Tadra). Już samo to krótkie i prowizoryczne wyliczenie uświadamia, z jaką różnorodnością spotykamy się w polskim teatrze ostatnich lat. Dlatego chcielibyśmy zaproponować Państwu namysł nad tym zjawiskiem i zaprosić do refleksji nad procesem zbliżenia między przestrzeniami teatru i literatury współczesnej, zwłaszcza prozy. Mamy świadomość, że nie wyczerpiemy tematu, niemniej pozwalamy sobie zasugerować kilka obszarów, które wydają się nam szczególnie ciekawe:
· jak „statystycznie istotne” są, zarówno dla teatru, jak i dla literatury, „błyskawiczne adaptacje”;
· (nie)wierność adaptacji;
· jak adaptacja teatralna wytwarza nowe obszary znaczenia tekstu prozatorskiego;
· wymienność ról (autor/ka prozy vs. autor/ka adaptacji – dramaturg/dramaturżka);
· oryginalny tekst prozatorski a tekst teatralny;
· strategie adaptacyjne: przekształcenia fabularne, ekwiwalenty sceniczne form podawczych właściwych prozie, nadpisywanie, przepisywanie, etc.;
· adaptacja adaptacji (np. proza – teatr – teatr telewizji/słuchowisko; proza-film-spektakl teatralny);
· style odbioru publiczności teatralnej i literackiej;
· parateksty adaptacyjne (programy teatralne, eseje, recenzje itp.).

Na Państwa artykuły czekamy do 30 kwietnia 2026 roku. Prosimy, by przesyłać je za pomocą systemu OJS: https://journals.us.edu.pl/index.php/SSP
Wytyczne redakcyjne dla Autorek i Autorów: https://www.journals.us.edu.pl/index.php/SSP/about/submissions
Język artykułów: polski lub angielski
Kontakt z redaktorami numeru: wojciech.smieja@us.edu.pl, dorota.fox@us.edu.pl
Kontakt z redakcją czasopisma: slaskiestudiapolonistyczne@us.edu.pl lub marta.baron@us.edu.pl