Czy tylko socrealistyczna powieść-agitka? Próba re-lektury Matki Maksyma Gorkiego
Abstrakt
My paper is a proposal for a non-standard reading of Mother by Maxim Gorky, often perceived as a piece of propaganda with low artistic value, a novel overfilling with ideology, subjugated to the doctrine of social realism. I would like to step beyond these stereotypes and show some contexts that have hardly been identified in the Polish reception of Russian literature from the early 20th century. I distinguish three main issues in the content of the novel: the image of the mother (novel about a mother), socialism as the “new religion” and the utopia of the “new man”. I see the current of Marxism called God-Building as a very important ideological context. I refer to research by Polish and Russian literary scholars and to my own findings.
Słowa kluczowe
1905 revolution; Maxim Gorky; God-Building; utopias in literature
Bibliografia
Arendt Hannah, 2003: O rewolucji. Przeł. M. Godyń. Warszawa: Dom Wydawniczy Totus.
Baranowska Paulina, 2015: Typologia postaci we wczesnej twórczości Maksyma Gorkiego. Https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/1465/Praca%20doktorska%20-%20Typologia%20postaci%20we%20wczesnej%20tw%C3%B3rczo%C5%9Bci%20Maksyma%20Gorkiego.pdf?sequence=1 [1.11.2018].
Borras Franz M., 1967: Maxim Gorky the Writer: an Interpretation Oxford: Clarendon Press.
Browning Wilfred R. F., 2005: Słownik Biblii. Przeł. J. Slawik. Warszawa: Świat Książki.
Bystrowa Olga W. (Быстрова О.В.), 2009: М. Горъкий и проблемы религии. W: Концепция мира и человека в творчестве М. Горкого. Red. L.A. Spiridonowa et al. Moskwa: IMLI RAN (Institut Mirovoj Literatury im. A. M. Gor’kogo Rossijskoj Akademii Nauk), s. 280–316.
Chwalba Andrzej, 2007: Sacrum i rewolucja: socjaliści polscy wobec praktyk i symboli religijnych (1870–1918). Kraków: Universitas.
Drawicz Andrzej (red.), 2002: Historia literatury rosyjskiej XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gorczyca Wojciech, 2016: Literatura rosyjska: aspekty kulturowe: podręcznik. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe Akademii Techniczno-Humanistycznej.
Kijas Zdzisław, 1995: Zasada „sobornosti” w teologii i życiu Wschodu prawosławnego. „Studia Theologica Varsaviensia”, nr 33/2, s. 31–45.
Lenarczyk Jerzy (red., wstęp), 1966: Maksym Gorki: materiały. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych.
Łunaczarski Anatolij, 1966: Maksym Gorki. W: Maksym Gorki: materiały. Zebrał i wstępem opatrzył J. Lenarczyk. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych. Przedruk z: А.В. Луначарский: Статьи о Горком. Москва 1938, s. 187–206.
Mucha Bogusław, 2002: Historia literatury rosyjskiej od początków do czasów najnowszych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Spiridonowa Lidia Aleksiejewna (Спиридонова Л.А.), 2009: Концепция личности в системе философско-естетических взглядов М. Горкого. W: Концепция мира и человека в творчестве М. Горкого. Red. L.A. Spiridonowej et al. Москва: IMLI RAN (Institut Mirovoj Literatury im. A. M. Gor’kogo Rossijskoj Akademii Nauk), s. 9–40.
Tagier Jewgienij, 1966: O stylu Gorkiego. W: Maksym Gorki: materiały. Zebrał i wstępem opatrzył J. Lenarczyk. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych. Przedruk z: Евгений Тагер: Стиль Горького. Ученьие записки Московского государстве ого педагогического института им. В.И. Потёмкина, 1952. Т. 20, вьипуск 2, s. 105–139.
Walicki Andrzej, 2005: Zarys myśli rosyjskiej od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Worowski Wacław, 1966: Maksym Gorki. W: Maksym Gorki: materiały. Zebrał i wstępem opatrzył J. Lenarczyk. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych. Przedruk z: В.В. Воровский: Литературно-критические статьи. Москва 1956, s. 257–273.
Yedlin Tovah, 1999: Maksim Gorky: A Political Biography. London: Praeger.
Zwiercan Michał, 2012: Idea nowego człowieka w kulturze rosyjskiej. Https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/289/Marcin%20Zwiercan%20-%20praca%20doktorska.pdf?sequence=1 [9.11.2018].
Program teatralny adaptacji Matki M. Gorkiego w reż. S. Wieszczyckiego, Państwowy Teatr im. J. Osterwy w Lublinie, 1972. http://www.eteatr.pl/pl/programy/2013_11/52612/matka_teatr_osterwy_lublin_1972.pdf [11.10.2018].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
