Mueller dwudziestoletnia oraz "Hista & her sista". O dziewczyńskiej rewolucyjności twórczości poetki-matki
Abstrakt
Artykuł stanowi podsumowanie dotychczasowego stanu badań poświęconych twórczości Joanny Mueller. Autorka tekstu wskazuje na krytyczny impas, w które popadły. Spadek zainteresowania poezją Mueller wydaje się bowiem spowodowany powielaniem interpretacyjnych stereotypów dotyczących charakteru jej liryki. Nieuwzględnione w recepcji zmiany, jakie dokonują się w pisarstwie poetki, zostają pokazane na przykładzie analizy jej najnowszego tomu zatytułowanego Hista & her sista z 2021 roku. Autorka artykułu pokazuje, jak poezja Mueller ujawnia swój potencjał emancypacyjny, sprzeciwiając się oskarżeniom
o nadmierny intelektualizm i przesadne wysmakowanie formalne, które miałoby skrywać tradycyjny światopogląd poetki. Bierze pod uwagę kontekst myśli Michela Foucaulta, z którego koncepcji dyskursu Mueller korzysta, gdy eksploruje mnogie implikacje tytułowego pojęcia histerii. Biorąc pod uwagę jego dyskursywny i dyscyplinujący charakter, poetka dokonuje znaczącej politycznej subwersji zjawiska. Histeryczki okazują się podmiotkami, które w walce o własną niezależność przekraczają granice normy, natomiast suponowana wieczna niedojrzałość kobiet, którym odmawiano prawa do racjonalności, zostaje przekuta w wartość pozytywną – staje się motorem roztańczonej rewolucji.
Słowa kluczowe
Joanna Mueller; Hista & her sista; krytyka literacka; histeria; girlhood studies
Bibliografia
Anczyk Adam, Doroszewska Julia, Hess Karolina Maria, 2017: Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu. Wydawnictwo Sacrum, Katowice.
Balcerzan Edward, 1968: Poetyka przekładu artystycznego. „Nurt”, nr 8, s. 23–26.
Bogalecki Piotr, 2015: Od apokryfu do „anarchomistycyzmu”. Postsekularne narracje (liryczne) Joanny Mueller „Świat i Słowo”, nr 1 (24), s. 129–144.
Gawron Agnieszka, 2016: Apokryficzne macierzyństwa Joanny Mueller. Między cielesnością a tekstualnością. „Ruch Literacki”, R. 57, z. 4 (337), s. 477–494.
Glosowitz Monika, 2021: Rzewna podżegaczka. Biblioteka. Magazyn Literacki. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/rzewna-podzegaczka [dostęp: 5.01.2022].
Greer Germaine, 2001: Kobiecy eunuch. Przeł. Joanna Gołyś, Bożena Umińska. Wstęp do wyd. polskiego Bożena Umińska. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Kremer Aleksandra, 2009: Poza język? Utopie w poezji Joanny Mueller. „Tekstualia”, nr 2 (17), s. 73–86. Pobrano z: https://tekstualia.pl/files/a1721aae/kremer_aleksandra-poza_jezyk.pdf [8.03.2023].
Kujawa Dawid, 2020: „Skomle we mnie suka oddana w dobre ręce”. Poezja miłosna Marty Podgórnik w świetle ontologii politycznej. W: Fort Legnica, Port Wrocław, Stacja Literatura. 25-lecie Biura Literackiego. Red. Zuzanna Sala. Instytut Literatury, Kraków, s. 181–197.
Kuliś Ewa, 2017: Forma(n)tka. Tropy podmiotu matczynego w twórczości Joanny Mueller. „Ruch Literacki”, R. 58, z. 4 (343), s. 443–456.
Mueller Joanna, 2004: Mapa do Kratylandii. „LiteRacje”, nr 1 (3), s. 29–37.
Mueller Joanna, 2019: Waruj. Ilustr. Joanna Łańcucka. Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Mueller Joanna, 2021: Hista & her sista. Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Mueller Joanna, Szaulińska Katarzyna, 2021: Nadal wierzę w siostrzeństwo. Rozmowa z Joanną Mueller. Biblioteka. Magazyn Literacki. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/wywiady/nadal-wierze-w-siostrzenstwo [dostęp: 10.05.2022].
Szopa Katarzyna, 2013: Dermografie: poetyka relacji. Wokół związków materii i języka w poezji Joanny Mueller. „Praktyka Teoretyczna”, nr 4 (10), s. 137–160. https://doi.org/10.14746/prt.2013.4.7.
Szopa Katarzyna, 2015: „Hemopoez( j)a”. Wokół biolingwistycznej poezji Joanny Mueller. Wakat. http://wakat.sdk.pl/hemopoezja-wokol-biolingwistycznej-poezji-joanny-mueller/ [dostęp: 1.02.2022].
Szopa Katarzyna, 2017: „Thinspirations”: choroba, literatura i kobiecość. W: Choroba – ciało – dusza w literaturze i kulturze. Red. Justyna Tymieniecka-Suchanek. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 162–173.
Szopa Katarzyna, 2018: Poetyka rozkwitania. Różnica płciowa w filozofii Luce Irigaray. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Szopa Katarzyna, 2020: „Femina communia” i reprodukcja życia społecznego w poezji Joanny Mueller. W: Fort Legnica, Port Wrocław, Stacja Literatura. 25-lecie Biura Literackiego. Red. Zuzanna Sala. Instytut Literatury, Kraków, s. 241–257.
Śniedziewska Magdalena, 2022: Wzdłuż, wszerz i wokół języka. Nowy Napis, 28.04.2022. Nowy Napis Co Tydzień, nr 149. https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-149/artykul/wzdluz-wszerz-i-wokol-jezyka [dostęp: 17.05.2022].
Witczak Krzysztof, 2018: O „rodzeniu się” poezji w twórczości Joanny Mueller. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, nr 33 (53), s. 127–138.
Woźniak Maciej, 2015: Matka Joanna wychodzi po anielsku. Dwutygodnik.com. https://www.dwutygodnik.com/artykul/5667-matka-joanna-wychodzi-po-anielsku.html [dostęp: 12.04.2021]
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-4316-9207
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
