Muzyka przyszłości. Muzyczne projekty „science fiction"
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie projektów o tematyce science fiction realizowanych w dziełach muzyki popularnej, konkretnie w twórczości zespołu Kraftwerk, Gary’ego Numana i zespołu Nine Inch Nails. Omówiono aspekty konstytuujące te konkretne opowieści w ramach przedstawianych światów, a także
ich specyficzną warstwę dźwiękową, nadającą tym projektom silnie immersyjny charakter. Muzyka i dźwięki słyszalne na płytach stają się doświadczalnym, bo dającym się usłyszeć, znakiem przyszłości nie tylko z powodu tematyki utworów. Ważnym elementem wpływającym na działanie tych projektów jest też silnie nowatorski, oryginalny sposób ich tworzenia, wykraczający znacznie poza horyzont oczekiwań typowych odbiorców.
Słowa kluczowe
science fiction; utopia; dystopia; muzyka popularna; przyszłość; muzyka elektroniczna
Bibliografia
Auslander Philip, 2006: Performing Glam Rock. Gender and Theatricality in Popular Music. The University of Michigan Press, Ann Arbor.
Beer Koos de, 2016: Analysing Alternate Reality Games Based on Game Design Theory to Propose a Conceptual Framework. University of Pretoria, Pretoria. https://www.academia.edu/74569838/Analysing_Alternate_Reality_Games_based_on_game_design_theory_to_propose_a_conceptual_framework [dostęp: 30.06.2022].
Binczycka-Gacek Elżbieta, Brzostek Dariusz, 2021: Powrót futuryzmów. Kultura przyszłości poza globalnym centrum. „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 3 (49), s. VII–XI. https://doi.org/10.4467/20843860PK.21.032.14352.
Bruni John, 2021: „Erase Me”: Gary Numan’s 1978–80 Recordings. „Ought: The Journal of Autistic Culture”, vol. 2 (2) (Spring), s. 10–22.
Brzostek Dariusz, 2013: Afrofuturyzm – od analogowej wyobraźni do cyfrowego oporu. „Fragile”, nr 2 (20), s. 70–75.
Buckley David, 2013: Kraftwerk publikation. Współpr. Nigel Forrest. Przekł. Maciej Szymański. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Czernek Paweł, 2018: Nazewnictwo muzyczne jako dział onomastyki. Założenia wstępne. „Tarnowskie Dialogi Naukowe”, nr 1, s. 97–107.
Freud Sigmund, 1997: Niesamowite. W: Sigmund Freud: Dzieła. T. 3: Pisma psychologiczne. Przeł. [z niem.] Robert Reszke. KR, Warszawa, s. 235–262.
Huey Steve, 2021: Gary Numan Biography. AllMusic. https://www.allmusic.com/artist/gary-numan-mn0000183858/biography?1664874939193 [dostęp: 30.06.2022].
Jameson Fredric, 2011: Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe. Tłum. Małgorzata Frankiewicz, Andrzej Miszk, Maciej Płaza. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Jurek Thom, 2007: „Year Zero” Review. AllMusic. https://www.allmusic.com/album/year-zero-mw0000746951 [dostęp: 30.06.2022].
Juszczyk Andrzej, 2019: Piękne maszyny nienawiści. W: Miejsca muzyki. Perspektywa interdyscyplinarna. Red. Magdalena Parus-Janowska, Szymon Nożyński. Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk, s. 35–56.
Juszczyk Andrzej, 2014a: Stary wspaniały świat. O utopiach pozytywnych i negatywnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Juszczyk Andrzej, 2014b: Transhumanistyczna utopia w kulturze popularnej – przypadek Kraftwerk. „Wielogłos”, nr 3 (21), s. 61–71.
Kotoński Włodzimierz, 2019: Muzyka elektroniczna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kraftwerk, 1974: Autobahn. Philips / Vertigo.
Kraftwerk, 1975: Radio-Aktivität. Kling Klang / EMI.
Kraftwerk, 1977: Trans Europa Express. Kling Klang / EMI.
Kraftwerk, 1978: Die Mensch Maschine. Kling Klang / EMI.
Kraftwerk, 1981: Computerwelt. Kling Klang / EMI.
Kraftwerk, 1986: Electric Cafe. Kling Klang / EMI.
Kraftwerk, 2017: 3-D Der Katalog. Kling Klang / Parlophone.
Latour Bruno, 2011: Nigdy nie byliśmy nowocześni. Tłum. Maciej Gdula. Oficyna Naukowa, Warszawa.
Lott Tim, 1979: Confessions of an Honest Poseur. „Record Mirror”, 9th June, s. 26.
Maj Krzysztof K., 2019: Antyutopia – o gatunku, którego nie było. „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, R. 62, z. 4, s. 10–29. http://dx.doi.org/10.26485/ZRL/2019/62.4/1.
Martin Dan, 2007: Nine Inch Nails: Year Zero. „New Musical Express”, 27th April, s. 27.
McCormick Neil, 2013: Kraftwerk: the Most Influential Group in Pop History? „The Telegraph”, 30th January. https://www.telegraph.co.uk/culture/music/rockandpopfeatures/9837423/Kraftwerk-the-most-influential-group-in-pop-history.html [dostęp: 30.06.2022].
Momro Jakub, 2015: Fenomenologia ucha. „Testy Drugie”, nr 5, s. 7–12.
Morton Timothy, 2018: Lepkość. Tłum. Anna Barcz. „Teksty Drugie”, nr 2, s. 284–295. https://journals.openedition.org/td/10375 [dostęp: 30.04.2023].
Ndalianis Angela, 2018: Bowie and Science Fiction / Bowie as Science Fiction. „Cinema Journal”, vol. 57, no. 3 (Spring), s. 139–149. http://dx.doi.org/10.1353/cj.2018.0036.
Nine Inch Nails, 2007: Year Zero. Leaving Hope Music.
Nożyński Szymon, 2020: Akuzmatyka, koncepcja nażywości i słuchanie ambientowe. Dźwięk we władaniu medium. W: Słuchanie medium. Red. Marcin Olejniczak, Tomasz Misiak. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koninie, Konin, s. 25–34.
Numan Gary, 1979: Pleasure Principle. Beggars Banquet.
Piotrowski Grzegorz, 2016: Muzyka popularna. Nasłuchy i namysły. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Sutton Paul, 2018: Understanding Gary Numan: An Essay on The Machine Quartet (1978–1981). Buffalo Books, Cambridge.
Suvin Darko, 1979: Metamorphoses of Science Fiction. On the Poetics and History of a Literary Genre. Yale University Press, New Haven–London.
Suvin Darko, 2018: O poetyce gatunku science fiction. Tłum. Krzysztof K. Maj. „Creatio Fantastica”, vol. 59 (1), s. 9–24. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.3311557.
Tubeway Army, 1978: Tubeway Army. Beggars Banquet.
Tubeway Army, 1979: Replicas. Beggars Banquet.
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-8872-4737
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
