„Martwa” natura – nieposłuszne (nie)ekfrazy w wierszach juwenilnych Juliana Kornhausera
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza oraz próba zaklasyfikowania dwóch juwenilnych tekstów Juliana Kornhausera – Martwa natura z kompotierką (Bernard Buffet) oraz Guernica (Pablo Picasso) – które nawiązują do dzieł malarskich. Właśnie obrazom w twórczości autora Origami warto poświęcić chwilę uwagi, malarstwo pozostaje bowiem niezwykle ważnym źródłem odniesień tekstów Kornhausera. Wybrane do analizy przykłady nie mieszczą się jednak w definicyjnych ramach ekfrazy czy hypotypozy. Co ważne, prowadzą do odkrycia poetyckich powiązań Kornhausera z surrealizmem, głównie w wydaniu Bretonowskim, pozwalają więc na odnalezienie drogowskazów interpretacyjnych, które okazują się niezwykle pomocne w trakcie lektury kolejnych, zwłaszcza publikowanych w latach siedemdziesiątych, wierszy i powieści autora Zjadaczy kartofli. Interpretacja wierszy juwenilnych uprawnia więc do poszukiwania w tej twórczości eksperymentów, które nie tylko wymykają się metodologicznym dookreśleniom, lecz także stanowią dowód na korelacje poezji Kornhausera z poetykami awangardowymi.
Słowa kluczowe
poezja; ekfraza; surrealizm; obraz; Julian Kornhauser
Bibliografia
Abramowska Janina, 1994: Jednak autor! Skromna propozycja na okres przejściowy. „Teksty Drugie”, nr 2, s. 47–53.
Bataille Georges, 1998: Doświadczenie wewnętrzne. Przeł. Oskar Hedemann. Wydawnictwo KR, Warszawa.
Bernard Buffet. Biography 1928–1999. Buffet Experts. www. buffetexperts.com/buffetbio.html [dostęp: 20.05.2024].
Boehm Gottfried, 2014: O obrazach i widzeniu. Antologia tekstów. Red. Daria Kołacka. Przekł. Małgorzata Łukasiewicz, Anna Pieczyńska-Sulik. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Bogalecki Piotr, 2019: Pomarańcza dla Juliana Kornhausera. „Teksty Drugie”, nr 4, s. 39–60. https://doi.org/10.18318/td.2019.4.3.
Dynkowska Julia, 2021: Apokryficzność i ekfrastyczność jako komplementarne poetyki intertekstualne. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Dziadek Adam, 2004: Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Gleń Adrian, 2013: „Marzenie, które czyni poetą”… Autentyczność i empatia w dziele literackim Juliana Kornhausera. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Kornhauser Jakub, 2015: Całkowita rewolucja. Status przedmiotów w poezji surrealizmu. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kornhauser Julian, 2016: Wiersze zebrane. Red. Adrian Gleń, Jakub Kornhauser. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań 2016.
Kornhauser Julian, 2017: Stręczyciel idei. W: Idem: Proza zebrana. Red. Jakub Kornhauser, Adrian Gleń. Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań, s. 105–194.
Laird Andrew, 1993: Sounding out Ecphrasis. Art and Text in Catullus 64. „The Journal of Roman Studies”, vol. 83, s. 18–30. https://doi.org/10.2307/300976.
Markowski Michał Paweł, 2012: O reprezentacji. W: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. Red. Michał Paweł Markowski, Ryszard Nycz. Wyd. 2. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków, s. 287–334.
Nycz Ryszard, 2017: Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki. Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, Kraków.
Sikora Michał, 2013: Oblicza transgresji w myśli Georges’a Bataille’a. „Pisma Humanistyczne”, nr 11, s. 105–116.
Słodczyk Rozalia, 2020: Ekfraza, hypotypoza, przekład. Interferencje literatury i malarstwa w prozie włoskiej i eseistyce polskiej XX wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0003-2058-9628
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
