Metafora i etyka w narracjach o Holokauście. Literackość odzyskana
Abstrakt
Te author of the article reconstructs a discussion concerning a crisis of a „literary quality” within Shoah’s presentations. Initially, as a part of discussion, the literature of the Holocaust was getting closer to the forms connected with the document according to the plan. The theoreticians pointed to the chronicle as a form close to an ideal version which would allow for a literal presentation of facts concerning the Extermination. In the context of the argument around a figurative language, what seems interesting is Alvin H. Rosenfeld’s position expressed in A Double Dying. Reflection on Holocaust Literature. The author of a Double Dying explains why a „literary quality” becomes a desirable element in descriptions of the Extermination. He emphasizes that the poetic nature of prose and a literary „image” of the very event is most strongly retained in the memory. Polish and foreign researchers have been highlighting the importance and function of a metaphor, irony, grotesque, symbols and myths present in narrations on the Extermination, even those non-literary by nature since the turn of the 1980s and 1990s.
Bibliografia
Bauman Zygmunt. 1992. Nowoczesność i Zagłada. Warszawa: Fundacja Kulturalna Masada.
Buryła Sławomir. 2006. Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga. Wrocław 2006: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Chmielewska Katarzyna. 2005. Literackość jako przeszkoda, literackość jako możliwość wypowiedzenia. W Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, red. Michał Głowiński. Kraków: Universitas.
Delaperrière Maria. 2006. „Świadectwo jako problem literacki”. Teksty Drugie 3.
Grynberg Henryk. 1987. Kadisz. Kraków: Znak.
Jedlicki Jerzy. 1978. Dzieje doświadczone i dzieje zaświadczone. W Dzieło literackie jako źródło historyczne, red. Zofia Stefanowska, Janusz Sławiński. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Kirchner Hanna. 2001. Holocaust w dziennikach Zofii Nałkowskiej i Marii Dąbrowskiej. W Maski współczesności. O literaturze i kulturze XX wieku, red. Lidia Burska, Marek Zaleski. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Korwin Yala. 1987. The Unheard Bard. W To Tell the Story. Poems of the Holocaust. New York: Unites States Holocaust.
Lang Berel. 2006. Przedstawianie zła: etyczna treść a literacka forma. W Nazistowskie ludobójstwo. Akt i idea, pł. Anna Ziembińska-Witek. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Lejeune Philippe. 2001. Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, pł. Wincenty Grajewski, red. Regina Lubas-Bartoszyńska. Kraków: Universitas.
Leociak Jacek. 1997. Tekst wobec Zagłady: o relacjach z getta warszawskiego. Wrocław: FNP.
Levi Primo. 1996. Czy to jest człowiek, pł. Halszka Wiśniowska. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
Markiewicz Henryk. 2006. „Historia a literatura”. Pamiętnik Literacki 3.
Nowakowski Grzegorz. 2007. Zagłada. O poezji Paula Celana. W Apokalipsa. Symbolika – tradycja – egzegeza, red. Jarosław Ławski, Krzysztof korotkich. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku.
Rosenfeld Alvin. 2003. Podwójna śmierć. Rozważania o literaturze Holocaustu, pł. Barbara Krawcowicz. Warszawa: Cyklady.
Różewicz Tadeusz. 1988. Chaskiel. W Poezja, 398-399. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Sakowska Ruta. 1986. Dwa etapy. Hitlerowska polityka eksterminacji Żydów w oczach ofiar. Szkic historyczny i dokumenty. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Ubertowska Aleksandra. 2007. Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holokaustu. Kraków: Universitas.
White Hayden. 2000. Poetyka pisarstwa historycznego, red. Ewa Domańska, Marek Wilczyński. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
White Hayden. 2004. „Realizm figuralny w literaturze świadectwa”, pł. Ewa Domańska. Literatura na Świecie 1-2.
Wiesel Elie. 1992. Noc, pł. E. Horodyska. Oświęcim: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Wojdowski Bogdan. 1982. Odmowa zaufania. W Mit Szigalewa. Szkice. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Ziątek Zygmunt. 1999. Wiek dokumentu. Inspiracje dokumentarne w polskiej prozie współczesnej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Ziębińska‑Witek Anna. 2005. Holocaust: problemy przedstawienia. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zwolan Agata. 2000. Osobliwości genologiczne polskiej literatury syberyjskiej. W Genologia i konteksty, red. Czesław. P. Dutka. Zielona Góra: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Tadeusza Kotarbińskiego.
Uniwersytet w Białymstoku Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
