Psychoanaliza dyskursu? Wstępne uwagi o problemach z procedurą badawczą w „postpsychoanalitycznych” naukach społecznych



Abstrakt

The article investigates the issue of conducting empirical social research informed by psychoanalytic theories. An abundancy of contemporary theoretical perspectives – as political discourse theory – ulitises Freudian or Lacanian inspirations. However I do not question the legitimacy of psychoanalytic knowledge stemming from clinical or analysis context, I argue that using these inspirations in social research demands a prior careful consideration. Procedures and processes constituting psychoanalytic epistemology – as free association method, transference and countertransference, among others, have no direct equivalents in the context of social research or discourse analysis. Therefore, utilising psychoanalytic concepts in new context demands their reiteration, transformation and rearticulation. Some branches of psychoanalysis – as the Lacanian one – due to their theoretical structure – pose an appropriate ground for such alternations. Nevertheless, still some aspects of assumed reality escape any empirical coverage. For instance jouissance or a death drive, however elusive and ungraspable, are crucial explanatory factors for mere empirical phenomena as political identification.


Critchley Simon. 2012. Czy teoria hegemonii obarczona jest deficytem moralnym?, pł. Wiktor Marzec. Hybris 16.

Fink Bruce. 2002. Kliniczne wprowadzenie do psychoanalizy lacanowskiej, pł. Łukasz Mokrosiński. Warszawa: Wydawnictwo Andrzej Żórawski.

Glasche Georg. 2007. „Vorschläge zur Operationalisierung der Diskurstheorie von Laclau und Mouffe in einer Triangulation von lexikometrischen und interpretativen Methoden”. Forum: Qualitative Sozialforschung 2.

Glynos Jason, David Howarth. 2007. Logics of critical explanation in social and political theory. New York: Routledge.

Glynos Jason, Yannis Stavrakakis. 2002. Lacan and science. London-New York: Karnac Books.

Glynos Jason. 2000. „Sexual identity, identification and difference. A psychoanalytic contribution to discourse theory”. Philosophy & Social Criticism 6.

Howarth David, Aletta Norval, Yannis Stavrakakis, red. 2000. Discourse theory and political analysis. Identities, hegemonies and social change. Manchester-New York: Manchester University Press.

Howarth David, Jacob Torfing. 2005. Discourse theory in European politics. Identity, policy and governance. New York: Palgrave Schol.

Jørgensen Marianne, Louise Phillips. 2002. Discourse analysis as theory and method. London: SAGE Publications Ltd.

Lacan Jacques. 1989. The agency of the letter in the unconscious or reason since Freud, pł. Alan Sheridan. W Écrits. A selection. London: Tavistock.

Lacan Jacques. 1998. The Seminar, Book XI: The four fundamental concepts of psychoanalysis, pł. Alan Sheridan. New York-London: W. W. Norton & Company.

Laclau Ernesto. 1990. New reflections on the revolution of our time. London: Verso.

Laclau Ernesto. 2003. „Niemożliwość społeczeństwa”, pł. L. Rasiński. Nowa Krytyka 14.

Laclau Ernesto. 2004. Glimpsing the future. W Laclau. A critical reader, red. Simon Critchley, Oliver Marchart. London: Routledge.

Laclau Ernesto. 2009. Rozum populistyczny, pł. Tomasz Szkudlarek, Astrid Alchimowicz. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Laclau Ernesto. 2012. „Reply”. Cultural Studies 2-3.

Lapping Claudia. 2011. Psychoanalysis in social research. Shifting theories and reframing concepts. New York: Routledge.

Marchart Oliver. 2007. Post-foundational political thought. Political difference in Nancy, Lefort, Badiou and Laclau. Edinburgh University Press.

Marzec Wiktor. 2011. „Poststrukturalistyczna teoria dyskursu i empiryczne badania społeczne”. Praktyka Teoretyczna 4.

Marzec Wiktor. 2012. „Teoria, praktyka, strategia, historia. O statusie współczesnej filozofii polityczności – casus Laclau i Mouffe”. Principia 56.

Parker Ian. 2005. „Lacanian discourse analysis in psychology. Seven theoretical elements”. Theory Psychology 2.

Pletsch C.E. 1982. „Freud’s case studies and the locus of psychoanalytic knowledge”. Dynamis 2: 263-297.

Stavrakakis Yannis. 1999. Lacan and the political. New York: Routledge.

Stavrakakis Yannis. 2007. The Lacanian left. Psychoanalysis, theory, politics. Edinburgh: State University of New York Press.

Stavrakakis Yannis. 2009. Lacanowski podmiot: niemożliwość tożsamości i centralność identyfikacji, pł. M. Kropiwnicki. W Język, dyskurs, społeczeństwo, red. Lotar Rasiński. Warszawa:

Swedlow Wesley. 2010. Against the personification of democracy. A Lacanian critique of political subjectivity. New York: Bloomsbury Academic.

Verhaeghe Paul. 1999. Causation and destitution of pre-ontological non-entity: on Lacanian subject. W Key concepts of Lacanian psychoanalysis, red. Dany Nobus. New York: Other Press.

Pobierz

Opublikowane : 2013-06-28


MarzecW. (2013). Psychoanaliza dyskursu? Wstępne uwagi o problemach z procedurą badawczą w „postpsychoanalitycznych” naukach społecznych. Śląskie Studia Polonistyczne, 3(1), 39-52. Pobrano z https://journals.us.edu.pl/index.php/SSP/article/view/3278

Wiktor Marzec 
Uniwersytet Łódzki  Polska



Copyright (c) 2013 Uniwersytet Śląski w Katowicach

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).