„Ale ponieważ postanowiłem, jak długo będę żył, przekazywać na piśmie…”. Żądza pisania i jej maski w staropolskich pamiętnikach
Abstrakt
The subject-matter of the work is an overview of the ways the authors of Old-Polish noble memoirs justified the reasons of writing down their memories. A basic difficulty was a conventionalization of this type of declaration, strongly ingrained in author’s awareness on the one hand and subjectivity as well as autocreation typical of any type of egodocuments on the other. Particular memorists pointed to the willingness to inform about the current course of events (although distinctions between the public affairs, understood as a dimension of history, and private ones, constituting the subject of interest was usually rigoristically perceived), a defense of their of their own behaviour in the situation when they had to make morally ambiguous choices, the need to teach their successors about the right ways of gaining the property, God’s grace, curiosity of the world or, finally, manifestation of the native proud. All these reasons, udoubtedly important, could also serve as a peculiar mask behind which the willingness to commemorate the memory about oneself, history and achievements common to everyone.
Bibliografia
Bauer Marcin. 2007. Z dziejów batalistyki polskiej. Studia nad pamiętnikami wojennymi z XVII wieku. Kraków: Collegium Columbinum.
Borek Piotr. 2001. Ukraina w staropolskich diariuszach i pamiętnikach. Bohaterowie, fortece, tradycje. Kraków: Collegium Columbinum.
Byliński Janusz. 1999. Wstęp. W Diariusz drogi Króla JMCi Zygmunta III od szczęśliwego wyjazdu z Wilna […] do wzięcia zamku Smoleńsk w roku 1611. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Cieński Andrzej. 2002. Z dziejów pamiętników w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Dziechcińska Hanna. 1991. O staropolskich dziennikach podróży. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Dziechcińska Hanna. 1999. Pamiętniki czasów saskich. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Grabski Andrzej Feliks. 1976. Myśl historyczna polskiego oświecenia. Warszawa: PWN.
Królikowski Bohdan. 2000. Wśród Sarmatów. Radziwiłłowie i pamiętnikarze. Lublin: TN KUL.
Maciszewski Jarema. 1966. Słowo wstępne. W Początek i progres wojny moskiewskiej. Wrocław: PIW.
Nagielski Mariusz. 2006. Wstęp. W Diariusz kampanii smoleńskiej Władysława IV, 56-92. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Partyka Joanna. 1985. Rękopisy dworu szlacheckiego doby staropolskiej. Warszawa: Semper.
Płachcińska Krystyna. 2004. Obraz kultury retorycznej społeczeństwa szlacheckiego na podstawie mów sejmowych z lat 1556–1564. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Przyboś Kazimierz, Marek Ferenc, red. 2004. Diariusz sejmu nadzwyczajnego 1670. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagiellonica”.
Rok Bogdan. 1998. Wstęp. W Dyjarius podróży hiszpańskiej z Wilna do miasta Walencyi na kapitułę generalną zakonu mniejszych braci św. Franciszka, to jest bernardynów, odprawionej w roku 1768, J. Charkiewicz. Wrocław.
Rytel Jadwiga. 1962. „Pamiętniki” Paska na tle pamiętnikarstwa staropolskiego. Szkic z dziejów prozy narracyjnej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sajkowski Alojzy. 1964. Nad staropolskimi pamiętnikami. Poznań: UAM.
Sławiński Janusz, red. 1988. Słownik terminów literackich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sobieski Wacław. 2003. Wstęp. W Początek i progres wojny moskiewskiej, Stanisław Żółkiewski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sztyber Radosław. 2005. Piórem, kropidłem i szablą. Wojciecha Dembołęckiego pisarska i kapelańska przygoda z lisowczykami (1619–1623). Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Tadeusz Wasilewski. 1979 Wstęp. W Autobiografia, B. Radziwiłł. Warszawa: PIW.
Wagner Marek. 2001. Wstęp. W Pamiętniki 1648–1697, S.Z. Druszkiewicz. Siedlce: Wydawnictwo AP.
Wisner Henryk. 1976. Lisowczycy. Warszawa: Książka i Wiedza.
Uniwersytet Wrocławski Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
