Sarmata w ogrodach Europy i Bliskiego Wschodu
Abstrakt
The article presents the accounts of Polish diarists’ overseas travels (16th–17th century), which include descriptions of parks and gardens. The authors: Mikołaj Krzysztof Radziwiłł “Sierotka” and Karol Stanisław Radziwiłł, Krzysztof Zawisza, Jan Ocieski, Teodor Billewicz, Maciej Rywocki, and others marvelled at the impressive gardens and bestiaries in France, Italy, Spain and the Holy Land. In the travellers’ accounts – diverse in terms of their attention to detail – there appeared descriptions of gardens, their location and arrangement, together with some opinions and evaluations made by the authors. What drew their particular attention and admiration were magnificent fountains, exotic plants and animals.
Słowa kluczowe
park; bestiary; diaries; travel; a Sarmatian
Bibliografia
Anonim, 1925: Anonima diariusz peregrynacji włoskiej, hiszpańskiej, portugalskiej (1595). Wyd. Jan Czubek. [Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce. Seria 2. T. 1]. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Billewicz Teodor, 2004: Diariusz podróży po Europie w latach 1677–1678. Oprac. Marek Kunicki-Goldfinger. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
Kowalczyk Jerzy, 1993: Polski Hortensjusz w Cucułowcach. W: Necessitas et ars. Studia staropolskie dedykowane Profesorowi Januszowi Pelcowi. Red. Barbara Otwinowska et al. T. 2. Warszawa: Semper.
Krawiec-Złotkowska Krystyna, 2017: Na początku był ogród... Wirydarze w polskiej poezji barokowej na tle kultury dawnej Europy. Słupsk–Wejherowo: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej–Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej.
Krzywy Roman, 2013: Wędrówki z Mnemozyne. Studia o topice dawnego podróżopisarstwa. Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie.
Kucharski Adam, 2013: Theatrum peregrinandi. Poznawcze aspekty staropolskich podróży w epoce późnego baroku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Łoziński Władysław, 1969: Życie polskie w dawnych wiekach. Wyd. 3. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Majdecki Longin, 2007: Historia ogrodów. T. 1: Od starożytności po barok. Zmiany i uzup. Anna Majdecka-Strzeżek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marmokowicz Heliasz, 1627: [list z Wilna, 2 lipca]. Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Radziwiłłów, dz. V, nr 9304.
Marmokowicz Heliasz, 1628: [list z Wilna, 23 marca]. Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Radziwiłłów, dz. V, nr 9304.
Ocieski z Ocieszyna Jan, 2006: Relacja z poselstwa do Rzymu (1540–1541). Przekł. i komentarz Grzegorz Franczak. „Terminus”, R. 8, z. 2 (15).
Pelc Janusz, 1997: Ogrody jako miejsca szczęśliwe. „Barok”, T. 4, nr 1.
Prejs Marek, 1999: Egzotyzm w literaturze staropolskiej. Wybrane problemy. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Literatury Polskiej.
Radoliński Wojciech, 1874: Pamiętnik podróży odbytej roku 1661–1663 po Austryi, Włoszech i Francyi. Wyd. Zygmunt Celichowski. Toruń: [nakł. wydawcy].
Radziwiłł Karol Stanisław, 2011: Diariusz peregrynacji europejskiej (1684–1687). Oprac. Adam Kucharski. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Radziwiłł „Sierotka” Mikołaj Krzysztof, 1972: Podróż do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu 1582–1584. Oprac. Leszek Kukulski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Rywocki Maciej, 1910: Księgi peregrynackie (1584–1587). Wyd. Jan Czubek. Kraków: Akademia Umiejętności.
Sobieski Jakub, 2005: Peregrynacja po Europie (1607–1613). Droga do Baden (1638). Oprac. Józef Długosz. Wrocław–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–De Agostini Polska.
Tende Gaspard de, 2013: Relacja historyczna o Polsce. Przeł. i red. Tomasz Falkowski. Wprowadzenie Maciej Forycki. Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie.
Vitkauskienė Birutė Rūta, 2006: Ogrody barokowe Kiszków i Radziwiłłów w Wilnie na Puszkarni. „Barok”, T. 13, nr 1.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
