„…do parku… do parku” Przyczynek do interpretacji pewnej sceny parkowej
Abstrakt
A park is described in this article as a scene of public life where members of the modern society develop their shared forms of behaviour. This is also the perspective of interpretation for the final scene of Witold Gombrowicz’s short story Lawyer Kraykowski’s Dancer. A humorous portrait of manners drawn by the author could constitute a peculiar commentary to the nightlife of the Warsaw parks of the 1920s. A park seems to be a suitable metaphor chosen to tell the story of a lawyer and “a dancer”, as well as of the complex social relations determined by humanizing actions and the feeling of uncertainty about human nature which constantly evades them. The authors of the article are particularly interested in this “uncertain” aspect of nature inscribed in the figure of an urban garden, which reminds us that all our calls for regulation are just an appearance, a veil hiding an always distant phantasm.
Słowa kluczowe
park; Witold Gombrowicz; Lawyer Kraykowski’s Dancer; conditio humana; manners
Bibliografia
Böhme Gernot, 2002: Relacja człowiek–przyroda na przykładzie miasta. W: Idem: Filozofia i estetyka przyrody w dobie kryzysu środowiska naturalnego. Przeł. Jarosław Merecki. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Bolecki Włodzimierz, 1996: Narracja jako gra konwencji i jej „głębsze znaczenie”: przedwojenna proza Witolda Gombrowicza. W: Idem: Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym. Kraków: Universitas.
Corbin Alain, 1998: We władzy wstrętu. Społeczna historia poznania przez węch. Od odrazy do snu ekologicznego. Przeł. Andrzej Siemek. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Doroszewski Witold, red., 1961: Słownik języka polskiego. T. 3. Warszawa: „Wiedza Powszechna”. https://sjp.pwn.pl/doroszewski/ksiuty;5444550.html [dostęp: 20.10.2017].
Doroszewski Witold, red., 1964: Słownik języka polskiego. T. 6. Warszawa: „Wiedza Powszechna”. http://sjp.pwn.pl/doroszewski/park-I;5469891.html [dostęp: 15.10.2017].
Gombrowicz Witold, 1987: Dzieła. T. 1: Bakakaj. Red. Jan Błoński. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Harbison Robert, 2000: Green Dreams: Gardens. In: Idem: Eccentric Space. Cambridge: MIT Press.
Hobhause Penelope, 2005: Historia ogrodów. Przeł. Bożena Mierzejewska, Ewa Romkowska. Warszawa: „Arkady”.
Janicki Kamil, 2015: Epoka hipokryzji. Seks i erotyka w przedwojennej Polsce. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Janion Maria, 1982: Dramat egzystencji na morzu. W: Witold Gombrowicz: Zdarzenia na brygu Banbury. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.
Jarzębski Jerzy, 1982: Dojrzewanie „Pamiętnika”. W: Idem: Gra w Gombrowicza. Warszawa: PIW.
Jarzębski Jerzy, 2007: Gombrowicz i natura. W: Idem: Natura i teatr. 16 tekstów o Gombrowiczu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Krajewski Marek, 2005: Kultury kultury popularnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Lis Aleksandra, 2004: Struktura relacji pomiędzy człowiekiem a parkiem i ogrodem miejskim w procesie rekreacji. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
Łapiński Zdzisław, 1997: Wstęp do metody: „Tancerz mecenasa Kraykowskiego”. W: Idem: Ja, Ferdydurke. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Margański Janusz, 2005: Geografia pragnień. Opowieść o Gombrowiczu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Marzec Andrzej, 2012: Poza zasadą podręczności – niepodzielne rządy podmiotu i nieunikniona emancypacja rzeczy. „Lingua ac Communitas”, z. 22.
Paczoska Ewa, 1995: Ogrody Wokulskiego. W: Eadem: „Lalka”, czyli rozpad świata. Białystok: „Trans Humana”.
Piątkowska Monika, 2012: Życie przestępcze w przedwojennej Polsce. Grandesy, kasiarze, brylanty. Warszawa: PWN.
Pismo Święte, 1980: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. [Biblia Tysiąclecia]. Wyd. 3. popr. Poznań–Warszawa: Wydawnictwo Pallottinum.
Prus Bolesław, 1956: Lalka. T. 1. Warszawa: PIW.
Przybylski Ryszard, 1978: Ogrody romantyków. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Rymkiewicz Jarosław Marek, 2010: Myśli różne o ogrodach. Wyd. 1. w tej ed. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Salwa Mateusz, 2016: Estetyka ogrodu. Między sztuką a ekologią. Łódź: Wydawnictwo Przypis.
Sennett Richard, 2009: Upadek człowieka publicznego. Przeł. Hanna Jankowska. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA S.A.
„Separator”..., 1924: „Separator”. Aparat do rozdzielania zbyt czułych parek.
„Amorek”, nr 5.
Tokarz Bożena, 2008: Ogrody transwersalne (przyczynek do tematu). W: Przestrzeń ogrodu, przestrzeń kultury. Red. Grzegorz Gazda, Mariusz Gołąb. Kraków: Universitas.
Wietecha Anna, 2014: Logika spojrzenia w „Ogrodzie Saskim” Bolesława Prusa. „Napis”, T. 20.
Zaleski Witold, 1927: Prostytucja powojenna w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Pracowników Księgarskich.
Zielke Tomasz, 2012: Powierzchnie Gombrowicza. „Tancerz mecenasa Kraykowskiego” i perwersja. „Twórczość”, nr 10.
Żmigrodzki Piotr, red., 2012–: Wielki słownik języka polskiego. http://wsjp.pl/index.php?id_hasla=6955 [dostęp: 20.10.2017].
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
