Przemówienie na bankiecie z okazji wprowadzenia orderu „Virtuti Militari” Interpretacja retoryczna mowy Józefa Piłsudskiego
Abstrakt
The subject of the following rhetorical analysis is Józef Piłsudski’s speech entitled Przemówienie na bankiecie z okazji wprowadzenia orderu “Virtuti Militari” [Speech Delivered on the Banquet of Introducing The Order of “Virtuti Militari”], made on 22.01.1920 at the first meeting of the Chapter of the Order. Piłsudski’s speech at the burial of Słowacki’s remains in the crypt at Wawel Cathedral was “a masterpiece of the art of oratorical art.” The same level of mastery can be grated to the speech delivered at the first meeting of the Chapter of “Virtuti Militari”. It is not only Piłsudski, as an author, that links the two speeches, but also the fact that both of them were delivered at important historical moments: the first one is the speech of the creator of the independent Republic of Poland, the latter – a speech of the creator of the independent Republic of Poland, who rescued the Polish state by carrying out May Coup. Still, what is the most important in rhetorical interpretation is the same outstanding ars verbis that linked them, highlighting the relativity of the opposition poetry-prose.
Słowa kluczowe
oratorical art; Józef Piłsudski; prose; Słowacki
Bibliografia
Arystoteles, 1988: Retoryka. Poetyka. Przeł., wstępem i komentarzem opatrzył Henryk Podbielski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Axer Jerzy, 1996: Trening oratorski jako składnik wychowania obywatelskiego w systemie republikańskim. Przypadek polski. W: Retoryka antyczna i jej dziedzictwo. [Red. Mieczysław Grzesiowski]. Warszawa: Aletheia–Polskie Towarzystwo Filologiczne.
Axer Jerzy, Legutko Ryszard, 2002: Wstęp. W: „Bo królom był równy...”. Przemówienie Józefa Piłsudskiego przy składaniu prochów Słowackiego do grobów wawelskich 28 czerwca 1927 roku. Oprac. tekstu Jerzy Axer. Eseje Jerzy Axer, Andrzej Krawczyk. Warszawa–Kraków: OBTA [Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną w Polsce i Europie Środkowo‐ -Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego]–Ośrodek Myśli Politycznej–Księgarnia Akademicka.
„Bo królom był równy...”, 2002: „Bo królom był równy...”. Przemówienie Józefa Piłsudskiego przy składaniu prochów Słowackiego do grobów wawelskich 28 czerwca 1927 roku. Oprac. tekstu Jerzy Axer. Eseje Jerzy Axer, Andrzej Krawczyk. Warszawa–Kraków: OBTA [Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego]–Ośrodek Myśli Politycznej–Księgarnia Akademicka.
Curtius Ernst Robert, 1997: Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. Tłum. i oprac. Andrzej Borowski. Kraków: Universitas.
Dawidziak-Kładoczna Małgorzata, 2004: „Cherlacy z sercem oziębłym”. O języku pism i mów Józefa Piłsudskiego. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.
Dłuska Maria, 1963: Między prozą a wierszem. „Pamiętnik Literacki”, seria 2.
Garlicki Andrzej, 2012: Józef Piłsudski 1867–1935. Wyd. 2 (4). Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Górski Konrad, 1959: Jakub Wujek jako pisarz. W: Idem: Z historii i teorii literatury. Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Korolko Mirosław, 1971: O prozie „Kazań sejmowych” Piotra Skargi. Warszawa: Pax.
Korolko Mirosław, 1998: Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny. Wyd. 2. rozszerz. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Kowalczykowa Alina, 1991: Piłsudski i tradycja. Chotomów: Verba. Krzywy Roman, 2014: Poezja staropolska wobec genologii retorycznej. Wprowadzenie do problematyki. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Krzyżanowski Julian, 1966: Historia literatury polskiej. Alegoryzm – preromantyzm. Wyd. 3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kuryś Tadeusz, 1963: Rytm. W: Wiersz. Podstawowe kategorie opisu. Cz. 1: Rytmika. Red. Jerzy Woronczak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
Lausberg Heinrich, 2002: Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze. Przekł., oprac. i wstęp Albert Gorzkowski. Bydgoszcz: Homini.
Łotman Jurij, 1984: Struktura tekstu artystycznego. Przekł. Anna Tanalska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Mayenowa Maria Renata, 1979: Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka. Wyd. 2, uzup. i popr. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Miłosz Czesław, 1998: Przedmowa tłumacza. W: Księga Psalmów. Przekł. Czesław Miłosz. Wstęp Józef Sadzik. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Niedźwiedź Jakub, 2003: „Nieśmiertelne teatra sławy”. Teoria i praktyka twórczości panegirycznej na Litwie w XVII–XVIII w. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Nowak Andrzej, red., 2005: Kronika Polski. Słowo wstępne Zdzisław Żygulski jun. Kraków: Wydawnictwo Ryszrad Kluszczyński.
Obremski Krzysztof, 2000: „Wiersz dzisia nieznajomy”. Rytm psałterzowego wersetu w kontekście staropolskiej interpunkcji. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu m. Kopernika.
Obremski Krzysztof, 2010: Proza poetycka Józefa Piłsudskiego (Przemówienie przy składaniu prochów Słowackiego do grobów wawelskich). W: Problematyka tekstu głosowo interpretowanego (III). Red. Władysław Sawrycki et al. Toruń: Wydawnictwo MADO.
Obremski Krzysztof, 2013: Od prozy rytmicznej do obrazu poetyckiego: Piłsudski i jego mowa podczas złożenia prochów Słowackiego w krypcie wawelskiej. W: Potencjał wiersza. Red. Witold Sadowski. Warszawa: Fundacja „Centrum Międzynarodowych Badań Polonistycznych”– Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo.
Obremski Krzysztof, 2014: Mowa jako proza poetycka: Król Duch, Józef Piłsudski i prochy Juliusza Słowackiego (Wawel 28 czerwca 1927 roku). „Teksty Drugie”, nr 3.
Piłsudski Józef, 1928: Piękna mowa Komendanta o tem co sercu jego jest miłe i drogie: wygłoszona w Wilnie w dniu 12.VIII.1928 r. z okazji 7 zjazdu legionistów. Kraków: J. Willner.
Piłsudski Józef, 1933: Przemówienie na bankiecie z okazji wprowadzenia orderu „Virtuti Militari”. W: Idem: Pisma, mowy, rozkazy: wydanie zbiorowe prac dotychczas drukiem ogłoszonych. T. 5. Kom. red. Michał Sokolnicki, Juljan Stachiewicz. Współprac. Kazimierz Świtalski. Warszawa: Instytut Badania Najnowszej Historji Polski–Towarzystwo Wydawnicze „Polska Zjednoczona”.
Suleja Włodzimierz, Polechoński Krzysztof, 1999: Wstęp. W: Józef Piłsudski: Wybór pism. Wstęp Włodzimierz Suleja, Krzysztof Polechoński. Wybór i oprac. Włodzimierz Suleja. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Szahaj Andrzej, 2014: Sławiński o interpretacji. Analiza krytyczna. W: Idem: O interpretacji. Kraków: Universitas.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
