Spór (albo dwugłos) w służbie myślenia
Abstrakt
The article depicts relations between two distinguished Polish literary critics from the interwar period – Kazimierz Wyka and Ludwik Fryde. They both represented the same literary generation (the 1910 generation) and the same programmepostulating critical model. Despite shared interests, among them responses to the same literary events (especially Maria Dąbrowska’s Noce i dnie) and shared issues of literary generations, their relationship was usually described as a dispute. Wyka and Fryde adopted a different stance on the critical and social impact of Stanisław Brzozowski and the significance of work of Wyka’s master Stefan Kołaczkowski. Their world view also differed. Although both critics were among the first proponents and promoters of personalism in Poland, Wyka was closer to Emmanuel Mounier’s way of thinking, whereas Fryde was closer to Jacques Maritain’s.
Słowa kluczowe
Polish literary criticism of the 20th century; personalism; dialogism; Kazimierz Wyka; Ludwik Fryde
Bibliografia
Bolecki W.: Co to jest krytyka? Wypowiedzi metakrytyczne 1918–1939. W: Badania nad krytyką literacką. Seria 2. Red. M. Głowiński, K. Dybciak. Wrocław–Warszawa–Kraków 1984.
Dybciak K.: Personalistyczna krytyka literacka. Teoria i opis nurtu z lat trzydziestych. Wrocław–Warszawa–Kraków 1981.
Fazan J.: Ludwik Fryde o „drogach i powołaniach” krytyki współczesnej. W: Formacja 1910. Świadkowie nowoczesności. Red. D. Kozicka, T. Cieślak‐Sokołowski. Kraków 2011.
Flaszen L.: Cyrograf. Kraków 1974.
Fryde L.: Myśli Brzozowskiego (w dwudziestą rocznicę śmierci). „Polska Zbrojna” 1931, nr 15.
Fryde L.: Wybór pism krytycznych. Warszawa 1966.
Herling‐Grudziński G.: Słowo o przyjacielu. W: Idem: Żywi i umarli. Szkice literackie. Lublin 1990.
Kłak T.: Czasopisma awangardy. Część 2: 1931–1939. Wrocław–Warszawa–Kraków 1979.
Kozicka D.: Krytyczne (nie)porządki. Studia o współczesnej krytyce literackiej w Polsce. Kraków 2012.
Krakowiak M.: Katastrofizm – personalizm – realizm. O krytyce literackiej Kazimierza Wyki w latach 1932–1948. Kraków 2001.
Krytyk żyje krócej niż książka, o której pisze. [Dyskusja panelowa o krytyce literackiej]. „Czas Kultury” 2005, nr 3–4.
Maritain J.: Filozofia przyrody. „Verbum” 1934, nr 3.
Maritain J.: Katolicyzm i filozofia. „Verbum” 1934, nr 4.
Maritain J.: Pisma filozoficzne. Przeł. J. Fenrychowa. Kraków 1988.
Skórczewski D.: Klerk wobec Brzozowskiego, czyli konfrontacja postaw krytycznych. W: Idem: Spory o krytykę literacką w dwudziestoleciu międzywojennym. Kraków 2002.
Skórczewski D.: Wyka i Fryde, czyli „brzozowszczyk” contra „klerk”. Wokół pewnego epizodu międzywojennego sporu o krytykę. „Kresy” 2001, nr 1–2.
Spytkowski J.: O Stefanie Kołaczkowskim. „Pamiętnik Literacki” 1946,z. 1–2.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
